Ülkeler Paris Anlaşması’na uymak için gerekenden yüzde 120 daha fazla fosil yakıt üretmeyi planlıyor

Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) ve ileri gelen araştırma kuruluşları tarafından hazırlanan ve Paris Anlaşması hedefleri ile ülkelerin planlanan kömür, petrol ve doğalgaz üretimi arasındaki açığı değerlendiren ilk rapor olma özelliğini taşıyan “Üretim Açığı Raporu” yayınlandı.

Rapora göre dünya şu anda, küresel ısınmayı 1,5 ila 2°C ile sınırlandırma hedefine uyumlu miktardan çok daha fazla kömür, petrol ve doğalgaz üretme yolunda ilerliyor. Bu nedenle oluşacak “üretim açığı” iklim hedeflerine ulaşmayı çok daha zor kılıyor.

1,5 derece hedefinin çok gerisinde

Rapora göre dünya, 2030’da küresel ısınmayı 2°C ile sınırlayabilmek için gereken azami miktardan yüzde 50, 1,5°C ile sınırlayabilmek için gerekenden ise yüzde 120 daha fazla fosil yakıt üretme yolunda.

Ülkelerin taahhütlerinin emisyon azaltma konusunda küresel sıcaklık limitleri için gerekli seviyeye ulaşamadığını gösteren Emisyon Açığı Raporu’nu tamamlayıcı bir çalışma olan Üretim Açığı Raporu; kömür, petrol ve doğalgaz kaynaklarına yapılan bu aşırı yatırımın emisyon azaltmayı daha da zorlaştıracak bir fosil yakıt altyapısını zorunlu kıldığına dikkat çekiyor.

Fotoğraf: Shutterstock

50’yi aşkın araştırmacı tarafından hazırlandı

ABD merkezli Stockholm Çevre Enstitüsü direktörü ve raporun baş yazarlarından Michael Lazarus “Bu rapor, Paris Anlaşması kapsamındaki küresel ısınma hedefleri ve ülkelerin kömür, petrol ve doğalgaz üretim politikaları arasındaki tutarsızlığın ne kadar büyük olduğunu ilk defa gözler önüne seriyor. Rapor aynı zamanda bu açığın kapatılmasına yönelik ulusal politikalar ve uluslararası işbirliği içeren yöntemler ile çözüm önerileri de sunuyor” ifadelerini kullandı.

Rapor, Stockholm Çevre Enstitüsü (SEI), Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü (IISD), Denizaşırı Kalkınma Enstitüsü (ODI), CICERO Uluslararası İklim ve Çevre Araştırmaları Merkezi, Climate Analytics ve UNEP gibi önde gelen araştırma kuruluşları tarafından hazırlandı.

Birçok üniversite ve araştırma kuruluşundan 50’yi aşkın araştırmacı, analiz ve değerlendirme süreçlerine katkıda bulundu.

10 yıl önceki senaryoyla aynı

UNEP İcra Direktörü İnger Andersen, raporun önsözünde karbon emisyonlarının on yıl önce öngörülen ve Emisyon Açığı Raporlarında kullanılan “olağan” senaryolardaki seviyeyle tamamen aynı kaldığını belirtti:

Bu, çok geç olmakla beraber fosil yakıtlara daha yoğun bir biçimde odaklanmayı gerektiriyor. Dünyanın enerji arzında hâlâ kömür, petrol ve doğalgazın ağır basması, emisyon seviyelerinin iklim hedeflerine uygun seviyelere inmesini engelliyor. Bu hedeflere yönelik olarak rapor, yeni bir ölçüt olarak fosil yakıt üretim açığını sunuyor. Bu ölçüt, artan fosil yakıt üretimi ile küresel ısınmayı kısıtlamak için gereken azalma arasındaki farkı açıkça gösteriyor.

Fotoğraf: Shutterstock

Raporda öne çıkan bulgular

Mevcut durumun analiz edildiği ve çeşitli çözüm önerilerinin de sunulduğu raporda öne çıkan bulgular şu şekilde:

• Dünya, 2030’da küresel ısınmayı 2°C ile sınırlayabilmek için gereken azami miktardan yüzde 50, 1,5°C ile sınırlayabilmek için gerekenden ise yüzde 120 daha fazla fosil yakıt üretme yolunda ilerliyor.
• Söz konusu üretim açığı en fazla kömürde bulunuyor. Ülkeler 2030’da küresel ısınmayı 2°C ile sınırlayabilmek için gereken azami miktardan yüzde 150, 1,5°C ile sınırlayabilmek için gerekenden ise yüzde 280 daha fazla kömür üretmeyi planlıyor.
• Petrol ve doğalgaz da kullanımlarını garantileyen devamlı yatırım ve altyapı nedeniyle karbon bütçelerini aşma yolunda. Üretim şu anki seyrinde devam ederse ülkeler, 2040’a kadar ısınmayı 2°C ile sınırlandırmaya uygun seviyeden yüzde 40 ila yüzde 50 daha fazla petrol ve doğalgaz üretecek.
• Ulusal tahminlere göre ülkeler, 2030’da küresel ısınmayı 1,5°C veya 2°C ile sınırlandırmaya hâlihazırda dahi yetmeyen Ulusal Katkı Beyanlarına (NDC) uygun seviyeden %17 daha fazla kömür, %10 daha fazla petrol ve %5 daha fazla doğalgaz üretmeyi planlıyor.

Çözüm önerileri de yer alıyor

Üretim açığını kapatmak için ülkelerin önünde fosil yakıt arama ve çıkarmayı kısıtlama, devlet teşviklerini durdurma ve gelecek üretim planlarını iklim hedefleriyle uyumlu kılma gibi birçok seçenek var. Rapor, bu seçenekleri ve Paris Anlaşması kapsamında  uluslararası işbirliği yoluyla uygulanabilecek alternatifleri ayrıntılı biçimde ortaya koyuyor.

Raporun yazarları ayrıca fosil yakıtlardan uzaklaşma sürecinde adil bir geçişin önemini vurguluyor.

Raporun yazarlarından SEI Araştırma Görevlisi Cleo Verkuijl “Sosyal ve ekonomik değişimin etkilediği insanların geride bırakılmamasını sağlamaya yönelik gittikçe artan bir gereksinim var. Geçişin bu yönde planlanması, aynı zamanda daha iddialı iklim politikalarına yönelik fikir birliği oluşturabilir” değerlendirmesinde bulundu.

Ulusal Katkı Beyanları temel alınmalı

Üretim Açığı Raporu, 60’ı aşkın ülkenin Paris Anlaşması uyarınca yeni emisyon azaltma planları ve iklim taahhütlerini gösteren Ulusal Katkı Beyanları’nı (NDC) 2020 yılına kadar güncellemeyi taahhüt etmesinin ardından yayınlandı.

UNEP İklim Değişikliği Koordinatörü Niklas Hagelberg “Ülkeler bu fırsatı ulusal katkı beyanlarına fosil yakıt üretimini yönetecek stratejileri entegre etmek için kullanabilir. Böylece emisyon azaltma hedeflerine ulaşmaları daha kolay olur” dedi.

‘Yeterince derin bir çukurdayız’

SEI İcra Direktörü Måns Nilsson ise “Yirmi yılı aşkın süredir iklim politikaları belirleniyor olmasına rağmen fosil yakıt üretim seviyeleri her zamankinden daha yüksek. Bu rapor, hükümetlerin kömür, petrol ve doğalgaza olan devamlı desteğinin, sorunun büyük bir kısmını oluşturduğunu gösteriyor. Yeterince derin bir çukurdayız, daha da dibe vurmamak için kazmayı bırakmalıyız” değerlendirmesinde bulundu.