By 
Suriye’de üç yıldır devam eden iç savaşa dair, tarafların da katıldığı ilk çözüm toplantısı olan 2. Cenevre Konferansı bugün Montreux’de başladı. Genel kanı konferansın sonuçtan ziyade başlangıç olduğu yönünde.
Üç gün sürecek konferans, yarından itibaren Cenevre’de devam edecek. BBC muhabiri Lyse Doucet, Suriye hükümeti ile isyancılar arasındaki asıl pazarlıklara – şayet barış süreci Montreux’de ilk gününde çökmezse – Cuma günü Cenevre’de başlanacağını söyledi.
İsviçre saatiyle 09.00’da başlayan konferans, İsviçre Konfederasyonu Başkanı ve Dışişleri Bakanı Didier Burkhalter‘in konuşmasıyla başladı. Ardından BM Genel Sekreteri Ban Ki-Moon da konferansa hitap etti. 12.00 itibariyle Cenevre-2 sürecini başlatan ülkeler sıfatıyla Rusya Dışişleri bakanı Sergey Lavrov, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, ardından da Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim ve “Suriye Ulusal Koalisyonu” adlı muhalif grubun lideri Ahmet Carba konuşmalarını yaptı.
Lavrov: “çözüm silah değil diyalog”
Esad rejiminin müttefiklerinden olan Lavrov “Suriye’de çözümün silah değil diyalog üzerinden sağlanabileceğini” belirterek “Yabancı aktörlerin Suriye’deki krize dahil olması doğru değil” dedi.
Kerry: “Esad geçiş yönetiminde yer alamaz”
Ardından söz alan Kerry, “Suriye rejiminin barışçıl gösterilere gittikçe artan bir şiddetle karşılık verdiğini” savunarak “Beşar Esad’ın Suriye’deki geçiş yönetiminde yer alamaz. Suriye’nin geleceğinde şiddetin faillerine ve radikallere yer yok.” açıklamasını yaptı.
Muallim: “Kimse devlet başkanına dokunamaz”
Suriye Dışişleri bakanı Muallim ise “Suriye bağımsız bir ülkedir, varlığını korumak için her şeyi yapacaktır.” mesajı verdi. “Suriye yönetiminin üzerine düşen her şeyi yaptığını, talepleri yerine getirdiğini” iddia eden Muallim, Esad’in Suriye’nin geleceğindeki rolünün tartışılmayacağını belirterek, “Kimse devlet başkanına dokunamaz” ifadelerini kullandı. Konuşmasını uzatması üzerine Ban-Ki Moon’un uyardığı Muallim, “Üç yıldır yaşadıklarımızdan sonra burada daha fazla konuşmak benim hakkım.” diyerek rejime verdiği destekten dolayı Rusya’ya teşekkür etti.
Carba: “Kendimizi korumak için silaha mecbur kaldık”
Ardından söz alan Suriyeli muhalif lider Ahmet Carba, “Suriye halkının Esad’in tahtını koruma ihtiyacının kurbanı olduğunu” savunarak “Silah kullanmak bizim tercihimiz değildi, kendimizi korumak için mecbur kaldık” dedi, “10 bin çocuğun ölümünden sorumlu” olduğunu söylediği Esad ‘in görevden alınması yargılanması gerektiğini belirtti.
Geçici hükümet ilk hedef
Suriyeli heyetlerden sonra ise diğer ülke ve kuruluş temsilcileri konuşmalarını yapmaya başlayacak. Şam rejimi ve Suriye muhalefetinin ilk kez aynı masada buluşacağı konferansa aralarında ABD, Rusya ve Katar’ın da bulunduğu 30’dan fazla ülke katılıyor. İran ise BM’nin davetini geri çekmesi üzerine konferansta yer almıyor. Konferansta Türkiye’yi ise Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu temsil ediyor.
İkinci Cenevre görüşmeleri, Suriye’de rejimin ve muhalefetin üzerinde anlaştığı bir geçici hükümet kurmayı hedefliyor.BBC’nin İsviçre muhabiri Bridget Kendall, uluslararası delegelerin Cenevre 2 görüşmelerinden açık ve net bir çözüm çıkması umuduna mesefeli durduklarını, Montreux ve Cenevre’deki görüşmelerin bir sürecin ilk adımları olarak görülmesini yeğledilerini ifade etti.
“Sonuç değil başlangıç”
Bugün Guardian’da yayınlanan “Cenevre 2 Hakkında Bilmeniz Gereken dört şey” başlıklı yazısında “Council for Arab-British Understanding” (Arap- İngiliz Anlayış Koalisyonu) direktörü Chris Doyle, beklentilerin çok düşük olduğunu, en iyimser diplomatın bile Cenevre’den bir çatışma çözümü beklemedikerini yazıyor. ABD Dışişleri bakanı John Kerry’nin “konferansın sonuç değil başlangıç olacağı” lafını hatırlatan Doyle, konferansın olumlu yanlarından birinin ABD ve Rusya’nın birlikte çalışması olduğunu belirtiyor.
“Suriyelilerin tek isteği savaşın bitmesi”
Suriye halkının çoğunluğunun temsil edilmediğini savunan yazısında Doyle, konferansa katılan rejim ve muhalif tarafın askeri çözümü tek şeçenek olarak gördüklerini, çoğu Suriyerlinin ise tek isteğinin savaşın bitmesi olduğunu belirtiyor.
“Rejimin seçilmiş bir meşruiyeti yok ve kendi halkına karşı insalık suçu işledi. Muhalefetin de meşruiyet sorunları var. Suriye Ulusal Koalisyonu’nu Suriye halkının tek temsilcisi olarak takdis eden halk değil, uluslararası aktörlerdi”.
“Katılmayan Suriye tarafları, katılanlardan daha etkin”
Doyle, ayrıca konferansa katılmayan Suriye taraflarının, katılanlardan daha önemli role sahip olabileceğini ekleyerek; çoğu muhalif grubun “hainlik” olarak nitelendirdiği Cenevre görüşmelerine katılmadığını, konferansta bulunan rejim diplomatlarının da Şam’dan bağımsız karar verme yetilerinin olmadığını hatırlatıyor.
Doyle, son olarak coğrafyaya daha geniş bir açıyla bakarak Suudi Arabistan-İran arasındaki soğuk savaş sona ermediği sürece Suriye’deki çatışmanın bitmesinin zor olduğunu belirtiyor. Suudi tarafın muhalifleri, İran’ın rejimi askeri açıdan desteklediği bölgede, askeri çözümün tek alternatif gibi gösterilmesinin tehlikesine dikkat çekiyor.
2. Cenevre Konferansı’nda cuma günü Suriye hükümeti ile muhalefet arasındaki asıl pazarlıklara geçilmesi planlanıyor.
(Al Jazeera Turk, Bianet, BBC Türkçe, Guardian, Yeşil Gazete)
Comments