By 
Birleşmiş Milletler’in (BM) araştırmasına göre, insanlar her yıl 50 milyar ton kum ve çakıl çıkarıyor; bu miktar gezegenin etrafına 27 metre yüksekliğinde ve 27 metre genişliğinde bir duvar inşa etmeye yetiyor.
Kum, sudan sonra en çok kullanılan kaynak olmasına rağmen sudan farklı olarak hükümetler ve endüstri tarafından kilit bir stratejik kaynak olarak kabul edilmiyor. BM’ye göre bu acilen değişmeli.
BM raporu, kum çıkarma ve tedarik zincirlerinin daha fazla kontrol etmek, buna bağlı hayvan ve bitki türlerinin kaybını ve kum madenciliğinin eşitsiz sosyal ve ekonomik etkilerini telafi edecek önlemler öne sürüyor.
Araştırmacılar teknolojiden inşaata pek çok büyümekte olan sektörün kuma bağımlılığının arttığını, bu yüzden kumun çıkarılması ve değerlendirilmesinde acilen köklü bir değişime ihtiyaç olduğunu belirtiyor.
BM Çevre Programı Küresel Kaynak Bilgi Veritabanı Direktörü ve raporun başyazarı Pascal Peduzzi, “Tüm gelişimimiz kuma bağlıysa, stratejik bir malzeme olarak kabul edilmelidir” açıklamasını yaptı.
Kum madenciliğinin mevcut faaliyet hızı, doğal olarak oluşan kum rezervlerinin yenilenebileceği hızın çok ötesinde. Raporda, materyalin etkin bir şekilde düzenlenmesi ve adil bir şekilde yönetilmesi için çıkarma konusunda uluslararası bir standardın gerekli olduğu belirtildi.
Öneriler arasında, agregaların (beton üretim işlemlerinde kullanılan kumlar, çakıl taşları ve kırma taşlar) mineral sahipliği için yasal çerçevelerin oluşturulması yer aldı.
Raporun yazarlarından Newcastle Üniversitesi‘nde araştırmacı Dr. Chris Hackney, amacın, kumun da bir emtia olarak ele alınmasını ve madenler, su petrol ve doğal gaz gibi diğer emtialar gibi işlenmesini sağlamak olduğunu söyledi:
“Bunların tümü, yerelden ulusal düzeye kadar düzenlenir ve standartlaştırılmış uluslararası çerçeveler içinde ele alınır. Şu anda kum ve agregalar için bu tamamen eksik.”
Şimdiye kadarki yönetim ve düzenleme eksikliği, kumun tedariki ve kullanımı konusunda bilinmezliğe de yol açıyor. Küresel Agregalar Bilgi Ağı, 2020’de 42,2 milyar ton tahmini agrega üretiminin geçen yıl yüzde 4,9 artarak 2021’de 44,3 milyar tona yükseldiğini belirtti.
BM’nin raporuna göre ise küresel olarak, kum tedarik verisi bilinmiyor ve yalnızca toplam üretim tahminleri mevcut.
Kuma bağımlılık giderek artacak
Kum çıkarma faaliyetleri, biyolojik çeşitlilik kaybını artırırken, kum tepeleri gibi fırtına kaynaklı dev dalgaları engelleyen kumulların yok olmasına ve dolayısıyla sel riskinin artmasına sebep oluyor. Ayrıca balıkçı topluluklarının geçim kaynaklarını etkiliyor ve çatışmaları körüklüyor.
Öte yandan nihai kullanımı yapan şirketler, aynı zamanda iklim krizine en büyük endüstriyel katkıda bulunanlardan bazıları: Son tahminlere göre beton sektörü bir ülke olsaydı, dünyadaki en yüksek üçüncü karbon emisyonuna sahip olacaktı.
Devam eden araştırmalar, kırmızı listede bulunan ve türü tehlike altında bulunan bine yakın hayvan ve bitki türünün, kum ve çakıl çıkarılmasından etkilendiğini gösteriyor. Bunun toplamda 24 bin türü etkilediği düşünülüyor.
Doğa ve insana maliyeti yüksek
2050’den önce küresel nüfusun yaklaşık 10 milyara ulaşacağı tahmin edilirken, kuma olan bağımlılığın önümüzdeki yıllarda önemli ölçüde artması bekleniyor. Ayrıca bu zamana kadar dünyadaki insanların yaklaşık yüzde 70’inin kentsel alanlarda yaşayacağı düşünülüyor.
Raporda nehir ve sahillerdeki kumun kontrolsüz çıkarılmasının erozyon, akiferlerin tuzlanması, fırtınalara karşı korumanın ve biyoçeşitliliğin azalması gibi sonuçlar doğurabileceğinin altı çizilerek bu tür alanlardaki kum kaybının su tedariki, gıda üretimi, balıkçılık ve turizmi olumsuz etkileyebileceği tespiti yapılıyor.
Standart eksikliği ve gözetimin zayıf olduğu ve malzemenin yüksek talep gördüğü bölgelerde kum madenciliğinin insani maliyeti de yüksek. Hindistan‘da hükümet yetkilileri de dahil olmak üzere 400’den fazla kişinin 2020’den bu yana kum madenciliğiyle ilgili şiddet ve kazalarda öldüğü düşünülüyor.
Hackney, standardizasyonun, kum çıkarmanın kapsamını belirleme çabalarına yardımcı olacağını ve caydırıcılığı da artıracağını söyledi.
Comments