Sekiz yıl önce inşa edilen HES’in ÇED süreci yeni başlıyor

Sekiz yıl önce ‘Çevresel Etki Değerlendirme Gerekli Değildir’ kararıyla üretime başlayan ve daha sonra Danıştay tarafından iptal edilen Ayancık Hidroelektrik Santrali için yeniden ÇED süreci başlatıldı.

Sinop’un Ayancık ilçesinde yer alan ve Ulusoy Holding’e ait İlk Enerji tarafından işletilmek istenen proje, şehir içi hidroelektrik santrallerinin ilk örneğiydi. Kurulu durumdaki HES sekiz yıl boyunca çalışmadı.

2012 yılında çalışmaya başladı

Birgün’den Uğur Şahin’in haberine göre Ayancık HES, ilk etapta 8,58 megawatt olarak planlandı ve ÇED Yönetmeliği’nin kapsamı dışında değerlendirildi. Sonrasında söz konusu projede kurulu güç 15,6 megawatta çıkarıldı.

Bu esnada 2008 yılında “ÇED Gerekli Değildir” kararı verildi. Sinop İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’nün firmaya ÇED muafiyeti sağlayan kararını tam 51 bölge sakini yargıya taşıdı.

Bırakılacak ‘can suyu’ yeterli değil

Ardından 2012 yılında yapılan ‘geçici kabul’ ile firma elektrik üretimine başladı. Samsun 1. İdare Mahkemesi, 22 Mayıs 2013 yılında verdiği hükümle ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararını iptal etti. İptal kararının gerekçesi, özetle şöyle oldu:

• Proje Tanıtım Dosyası’nda bazı gerekli önlemler alınmış olduğu görülse de özellikle can suyunun belirlenmesinde ve hayvanların su ihtiyaçları konusunda yeterli bilgi yok.
• Su samuru ve nal burunlu yarasa türlerinin HES çalışmalarından olumsuz etkilenmemesi için hangi önlemlerin alınacağının belirtilmedi.
• Proje alanında olduğu söylenen diğer hayvanlardan hangisinin hayatsal faaliyetlerini yapabilmeleri için dere suyuna ne zaman ihtiyaç duyulacağı ve bunun için hangi önlemlerin alınacağı bilgisi eksik.
• Bırakılacak can suyu derede yaşayan balık türlerinden alabalıkların su ihtiyacını karşılamıyor.
• Proje alanındaki canlılığın korunması amacıyla bırakılacak can suyu miktarının 1 m3 /s olarak ifade edildi ancak bunun hangi yöntemle belirleneceği dosyada belirtilmedi.

2013’te mühürlendi

Karar üzerine Ayancık HES, 30 Haziran 2013 tarihinde mühürlendi. Ancak Sinop Valiliği ve İlk Enerji, kararı temyiz etti. Danıştay 14’üncü Dairesi, 6 Kasım 2013’te kararı bozdu ve 1 Ocak 2014’ten 31 Ağustos 2015 arasında HES elektrik üretmeye devam etti.

Fakat Samsun İdare Mahkemesi, kararında ısrarcı olarak ‘işlemin iptaline’ karar verdi ve HES faaliyeti yeniden durduruldu. Sinop Valiliği ile İlk Enerji, yeniden temyiz süreci başlattı. Bunun üzerine Danıştay 14’üncü Dairesi, kararı onadı ve ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararını iptal etti. Karar üzerine kamuoyunda HES’in santral binasının, su iletim hatlarının ve regülatörlerin yıkılması bekleniyordu ancak bu gerçekleştirilmedi.

Dosya yeniden açıldı

Aradan geçen yılların ardından ÇED dosyası yeniden açıldı. Başvuru dosyasında “İşletmeye alınması planlanan Ayancık HES kapsamında yer alan tüm ünitelerin inşaat çalışmaları tamamlanmış ve kurulu vaziyette bulunmaktadır. Dolayısıyla proje kapsamında herhangi bir inşaat çalışması yürütülmeyecek olup, sadece tesisin uzun süredir faaliyette olmaması dolayısıyla bakım-onarım çalışmaları söz konusu olacak” denildi.

Sonraki aşamada Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenecek tarihte “ÇED Sürecine Halkın Katılım Toplantısı” yapılması planlanıyor.