Şeffaf olmayan hava kalitesi verileri TBMM gündeminde: Bakanlık hava kirliliğine karşı ne yapıyor?

Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA Partisi) Genel Başkan Yardımcısı, Doğa Hakları ve Çevre Politikaları Başkanı, İstanbul Milletvekili Evrim Rızvanoğlu, Türkiye’de hava kalitesi izleme süreçlerinde şeffaf bir süreç yönetilmediğini vurgulayarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki‘nin yanıtlaması istemiyle hava kalitesi izleme istasyonlarına ilişkin bir soru önergesi sundu.

Rızvanoğlu, hava kirliliğinin dünya genelinde ciddi sağlık sorunlarına ve çevresel tahribatlara ivme kazandıran bir sorun olduğuna dikkati çekerek Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre her yıl yaklaşık 7 milyon insanın hava kirliliğine bağlı nedenlerle hayatını kaybettiğini bildirdi.

Temiz Hava Hakkı Platformu tarafından yayımlanan “Kara Rapor 2022” verilerine değinen Vekil Rızvanoğlu, Türkiye genelinde 2021 yılında hava kirliliği sebebiyle en az 42 bin 67 kişinin yaşamını yitirdiğini hatırlattı.

Yaşanan can kayıpları nedeniyle hava kirliliğinin önlenmesi ve hava kalitesinin korunmasının insan sağlığı, çevre ve iklim açısından hayati bir öneme sahip olduğunun altını çizen Evrim Rızvanoğlu, “Hava kirliliği ile mücadele, endüstriyel üretim yapan tesislerdeki bacaların filtrelerinin sıkı denetimi, temiz enerji kaynaklarının teşvik edilmesi, toplu taşımanın özendirilmesi, yeşil alanların korunması ve kamu bilincinin artırılması gibi bir dizi stratejiyi gerektirmektedir” diye belirtti.

Hava kalitesinin izlenmesi ve raporlanmasının da önemine vurgu yapan Rızvanoğlı, şunları kaydetti:

“Hava kalitesi izleme ağındaki istasyonların sayısı ve bu istasyonlardan elde edilen veriler, halkı bilgilendirmek, politika yapıcılarına rehberlik etmek ve hava kalitesini izlemek için kritik bir rol oynamaktadır. Özellikle kış aylarında yoğun olarak karşılaştığımız hava kirliliğinin önlenmesi ve hava kalitesinin korunması, daha temiz ve daha sürdürülebilir bir gelecek için atılması gereken önemli bir adımdır.”

Ancak bunun sağlanabilmesi için vatandaşların hava kalitesi verilerine şeffaf bir şekilde erişmesi gerektiğini belirten Milletvekili Rızvanoğlu “Ülkemizde birçok konuda olduğu gibi bu konuda da şeffaf bir süreç yönetilmemektedir” diye ekledi.

‣ ‘Hava kirliliği, en çok insan ölümüne yol açan çevre sorunu’

‣ Araştırma: Son beş yılda her altı kişiden biri çevre kirliliği nedeniyle hayatını kaybetti

‣ Temiz Hava Hakkı Platformu: Türkiye’de 45 şehirde hava kirliliği ulusal sınır değerlerini aştı

‘Bakanlık hava kalitesinin iyileştirilmesi için ne yapıyor?’

Rızvanoğlu, Bakan Özhaseki’nin yazılı olarak yanıtlaması istemiyle şu soruları yöneltti:

1. Ülkemizde kaç adet hava kalitesi izleme istasyonu bulunmaktadır? 2024 yılı itibariyle Bakanlığı toplam kaç hava kalitesi izleme istasyonu konumlandırma hedefi bulunmaktadır?
2. Bu istasyonlar hangi bölgelerde konumlanmıştır ve bu bölgelerde hangi parametreler izlenmektedir? İstasyonlardan elde edilen veriler, hava kalitesinin izlenmesi ve değerlendirilmesi için mevzuatta tanımlanan minimum veri alımını sağlamakta mıdır?
3. Bünyelerinde büyük yakma tesisleri olan termik santraller ve fabrikaların tamamının etki alanlarında hava kalitesi izleme istasyonu bulunmakta mıdır? Varsa hangi tesislerdir? Bu tesislere yakın yaşayan vatandaşlarımızın bulundukları bölgenin hava kalitesi verisine anlık olarak erişebilmeleri mümkün müdür?
4. İstasyonlardan elde edilen verilerin kamuoyu ile paylaşılmadan önce kalitesi kontrol edilmekte ve doğrulaması yapılmakta mıdır? Veri kalitesi kontrolü ve doğrulaması hangi kurumun sorumluluğundadır? Doğrulanmış veriler kamuoyu ile paylaşılmakta mıdır ve bu bilgilere nasıl erişim sağlanmaktadır?
5. Hava kalitesi izleme ağına yönelik gelecekteki geliştirme ve genişletme planları nelerdir? Hava kirliliği etkisinde olan kentlerimizin yeni nesil hava kalitesi ölçüm sensörleri ile donatılmasına dair bir çalışma bulunmakta mıdır?
6. Hava kalitesi bilgisinin vatandaş erişimine internet ve LED ekranlar aracılığı ile sunulduğu ilçelerin toplam ilçeler içindeki payı kaçtır?
7. Türkiye’nin hava kalitesi limit değerleri ile Dünya Sağlık Örgütü’nün bu konuda referans kabul ettiği sınır değerler karşılaştırıldığında ortaya çıkan sonuçlar nedir?
8. Bakanlık tarafından hava kirliliğinin önlenmesi ve hava kalitesinin korunması konusunda sivil toplumun ve vatandaşların süreçlere katılımına yönelik hangi adımlar atılmaktadır?

‣ Kara Rapor 2022 yayımlandı: Deprem bölgesinde hava kirliliği DSÖ kılavuz değerlerinin 7,5 katına ulaştı

‣ Kara Rapor yayımlandı: 2019’da hava kirliliği en çok İstanbul, İzmir ve Manisalıları öldürdü

‣ AB’nin hava kirliliği değerleri DSÖ için yetersiz: Türkiye’de ise yasal sınır yok

‣ 2021 Dünya Hava Kirliliği Raporu: Avrupa’da havası en kirli kent Iğdır