Bakanlıktan bu sabah yapılan bilgilendirmede ise ikinci doz BioNTech aşısı olacakların randevularının ertelenmesine yönelik kararın iptal edildiği bildirildi. Buna göre mevcut randevular geçerliliğini koruyacak, ancak ikinci doz için yeni aşı randevuları 6 ile 8 hafta sonrasına verilecek.
Bakanlığın randevuları ertelemesi tepkilere yol açmış, hem aşı tedariki hem de iki doz arasındaki sürenin artırılması ile aşının koruyuculuğu konusunda soru işaretleri oluşmuştu.
BioNTech aşısı, İsrail‘de 1 milyon 200 bin kişi üzerinde yapılan araştırmaya göre koronavirüse karşı yüzde 94 koruma sağlıyor. Aşının ilk dozunun yapılmasından 14 ila 20 gün sonra koronavirüs semptomlarına karşı yüzde 57 etkili olduğu saptanmış. İkinci aşılamadan yedi gün sonra ise etkinlik yüzde 94’e yükseliyor.
BioNTech aşısının iki dozunun arasındaki süre ise ülkeler arasında farklılık gösteriyor. İlk dozda da aşının belirli bir koruma sağlaması nedeniyle ve aşı kampanyasının daha hızlı ilerleyebilmesi için bazı Avrupa ülkeleri aşının iki dozu arasındaki süreyi uzatma kararı aldı.
Deutcshe Welle‘nin aktardığına göre, Almanya’da salgınla mücadelede yetkili Robert Koch Enstitüsü‘ne (RKI) bağlı Daimi Aşı Komisyonu (STIKO) BioNTech gibi mRNA yöntemi ile üretilen aşılarda iki doz arasındaki sürenin 6 hafta olmasını tavsiye ediyor. Daha önce aşının iki dozu arasındaki sürenin 3 ila 6 hafta arasında olmasını tavsiye eden STIKO’nun 1 Nisan’da güncellediği aşıya ilişkin tavsiyelerinde de , iki doz arasındaki sürenin 6 hafta olması ile “bireysel koruma etkisinin çok iyi olacağı ve toplum düzeyinde de aşının etkisinin daha büyük olacağı” ifade ediliyor.
Almanya’da Pazar gününe kadar tedarik edilen 29,9 milyon doz aşının, 20,1 milyon dozunu BioNTech aşısı oluşturuyor.
BioNTech aşısını uygulayan ülkelerden Fransa‘da da iki doz arasındaki süre artırıldı. 14 Nisan’dan beri geçerli olan uygulamaya göre, aşının birinci dozu ile ikinci dozu arasındaki süre 4 haftadan 6 haftaya çıkartıldı. Sağlık Bakanı Olivier Veran, iki doz arasındaki sürenin uzatılmasını “Bu bize korumayı azaltmadan daha hızlı aşı yapılmasını sağlayacak” sözleriyle savundu.
Aşı kampanyasında hızla ilerleme sağlamak isteyen Birleşik Krallık‘ta ise iki doz arasındaki süreyi ilk artıran ülke olmuş, bu süre ocak ayında 12 haftaya çıkarılmıştı.
Karar ülkede büyük tartışmaya yol açtı; Johnson hükümetini savunanlar aşının tek dozunun da belirli oranda koruma sağladığını söylerken, birçok bilim insanı da aşıya dair verilerin üç hafta ara üzerinden hesaplandığını ve süreyi uzatmanın bilimsel olmadığını vurguladı. İngiltere Tıp Derneği (BMA) de 12 haftalık araya karşı çıkarak sürenin en fazla altı haftaya çıkarılabileceği yönünde görüş bildirdi. Ancak, hükümetin Pfizer/BioNTech aşılarının 12 hafta arayla yapılabileceği yönündeki tavsiyesi halen yürürlükte.
ABD‘de ise Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC) iki doz arasındaki sürenin en az 21 gün olmasını tavsiye ediyor. CDC, aşının her iki dozunun da BioNTech olması gerektiğine vurgu yapıyor.
CDC’nin internet sitesinde, Pfizer-BioNTech için üç hafta, Moderna aşısı için de bir aylık bir tavsiye süresi olduğunu belirterek, “Eğer tavsiye edilen aralığa uymak mümkün değilse ve aşılamada erteleme kaçınılmazsa, Pfizer-BioNTech ve Moderna aşılarının ikinci dozu en fazla altı haftaya (42 gün) kadar yapılabilir. Şu an için, mRNA temelli Covid-19 aşılarının bu sürenin ötesindeki koruma oranı hakkında sadece sınırlı veriler var” deniliyor.
Avrupa İlaç Kurumu‘nun (EMA) da mevcut tavsiyesi ise Pfizer/BioNTech aşılarının iki dozunun arasında üç hafta, gerekli durumlarda en fazla 42 gün ara verilmesi yönünde.
Dünya Sağlık Örgütü’nün Stratejik Uzmanlar Grubu (SAGE), ocak ayında yaptığı açıklamada Pfizer/BioNTech aşısının klinik deneylerinde doz aralarının üç hafta (21 gün) olarak incelendiğini vurgulamış, kendi tavsiyelerinin aşının ikinci dozunun 21-28 gün içinde yapılması yönünde olduğunu açıklamıştı.
‘Sıradışı durumlarda’ daha fazla insanın bir doz aşı yaptırabilmesi için ‘en fazla altı haftaya kadar’ erteleme kararı alabileceğini belirten SAGE’in açıklamasında ‘klinik deneylerde çalışılan üç-dört haftanın ötesindeki güvenlik ve koruma oranlarına dair veri olmadığı’ vurgulanmıştı.
Türkiye’de ise Pfizer/BioNTech aşısının iki doz arasındaki uygulama süresinin 6-8 haftaya çıkarılması tartışılıyor. Hali hazırda randevusu olanlar en geç 28 gün sonra aşısını olabilecekken, henüz randevu almayanların bekleme süresi iki ayı bulacak. Tedarikte sıkıntılar yaşandığı bizzat Sağlık Bakanı tarafından açıklanmıştı.
Eldeki aşılarla daha fazla insanın aşılanabilmesi için doz aralarının uzatılması, Batı dünyasında da aylardır tartışılan bir konu.
Pfizer ve BioNTech firmaları ise gazetecilerin sorularına verdikleri yanıtlarda, klinik deneylerde aşının üç hafta arayla etkisinin ölçüldüğünü, bu sürenin ötesindeki güvenlik ve koruma oranlarına dair ellerinde bilimsel bir veri olmadığını vurguladı. BioNTech firması, aşı için verilen yüzde 95 koruma oranının iki doz arasında üç hafta ara verilen koşullarda sağlandığını belirtti. Açıklamada, “Aşının güvenliği ve koruma oranı farklı doz araları açısından değerlendirilmemiştir” denildi.
Almanya’daki Yabancı Gazeteciler Cemiyeti’nin (VAP) dün zoom üzerinden düzenlediği sohbet toplantısında açıklamalarda bulunan BioNTech firmasının kurucusu Prof. Uğur Şahin, Avrupa’da artan koronavirüs vaka sayılarına işaret ederek eldeki aşıların tümünün kullanılması çağrısı yaptı. Şahin, yaz ayları için de uyarıda bulundu.
Sohbet toplantısında üçüncü doz tartışmalarına açıklık getiren Uğur Şahin, aşılarının ilk dozdan ancak 12 gün sonra koronavirüse karşı koruma sağlamaya başladığını, maksimum koruma seviyesine ise ancak ikinci doz aşıdan 7 gün sonra ulaşıldığını anlattı: “Ancak koruma zaman içinde azalıyor. Altı ay sonra sağlanan korumanın yüzde 95’den yüzde 91’e gerilediğini görüyoruz. 8 ay sonra da antikorlar aşikar şekilde azalıyor”
Bu nedenle yüzde yüze yakın bir korumayı sağlayabilmek için üçüncü doz aşıya ihtiyaç olacağını kaydeden Şahin, “9 ay, en geç 12 ay sonra üçüncü doz aşı, korumanın gerçekten güçlendirilmesini sağlayacaktır. Kanımca daha sonra, büyük ihtimalle her yıl ya da 18 ayda bir aşı olunması gerekebilecek” dedi.
Aşı üretimi için TÜBİTAK‘la görüştüklerini belirten Şahin, üretim faaliyetlerini şimdi başlatsalar bile ancak ancak 2022’de yol almış olabileceklerini kaydetti.
Aşı teminindeki adaletsizliklere ilişkin soruyu da BioNTech CEO’su “Biz kendimize hep şu soruyu yöneltiyoruz. Biz ne yapabilir, nasıl yardım edebiliriz? Aşımıza her yerde ihtiyaç duyulduğunu biliyoruz. Bizim yapabileceğimiz üretim kapasitesini artırmaktır. Sorun lisans vermekle bitmiyor. Çünkü aşı üretimi 20 yıllık bir tecrübeye dayanıyor” diye yanıtladı.
Aşı üretmek için 30’u aşkın ortakla birlikte hareket ettiklerini, bu ağ olmasa 3 milyar dozu aşı üretemeyeceklerini anlatan Şahin, patent hakkından feragat etmenin öyle basit bir konu olmadığını, bu doğrultuda yapılan çağrıları ise “sonu düşünülmeden edilmiş sözler olarak gördüklerini” aktardı.
