Bilim-TeknolojiManşet

Periyodik Tablo’nun 7.sırası tamamlandı

0
Güncellenmiş periyodik tablo. Fotoğraf: Business Insider

Bec Crew tarafından Business Insider’da yayımlanan haberi Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Mert Gevrek‘in çevirisiyle sunuyoruz.

***

Güncellenmiş periyodik tablo. Fotoğraf: Business Insider

Güncellenmiş periyodik tablo. Fotoğraf: Business Insider

Uluslararası Kuramsal ve Uygulamalı Kimya Birliği’nden(IUPAC) yetkililer, 113, 115, 117 ve 118 elementlerinin keşfedildiğini bildirdiler. Artık bu elementleri periyodik tabloya eklemek için yeterli kanıtlara sahip olunduğu belirtilerek, onlara yeni ve resmi isimler vermenin gerekliliğine vurgu yapıldı.

Onlar sadece laboratuvar ortamında üretilebilen yapay elementler oldukları ve saniyeler içerisinde bozundukları için bu dört elementi doğada bulabilmek mümkün değil ve varlıklarının ispatı oldukça güç.

Bilim insanlarının söz konusu elementleri birden fazla kez yaratması zor olduğundan 113, 115, 117 ve 118 elementleri şimdiye kadar periyodik tablonun yedinci sırasında geçici isimlere ve konumlara sahiptiler.

Japonya’da bulunan RIKEN’den Kosuke Morita dört elementten biri hakkında “Yedi yıldan beri 113 elementini kesin bir şekilde tanımlayan bir datayı araştırmaya devam ediyoruz fakat aynı elementi tekrar yaratmayı başaramadık” dedi ve devam etti, “Pes etmeye niyetli değildim, bununla beraber şuna inandım ki, azimle çalışmaya devam edersek eğer, bir gün şans da bize tekrar gülecektir”.

Morita’nın takımı 113 elementinin bildirilen keşfiyle beraber isim hakkını da kazandı. Söz konusu element ununtrium geçici ismi ve Uut geçici sembolü ile biliniyor.

Ununpentium(Uup), ununseptium(Uus) ve ununoctium(Uuo) geçici isimleriyle bilinen 115, 117, 118 elementlerinin de kalıcı isimler ve semboller alması bekleniyor.

IUPAC, ABD’li ve Rusya’dan bilim insanlarının kalan bu üç elementin varlığını ispatlamayı başardığını ve periyodik tablodaki kalıcı yer ve isimlerinin verilmesi amacıyla davet edildiğini de belirtti.

IUPAC’ın inorganik kimya bölümünün başkanı olan Jan Reedijk geçen hafta “kimya topluluğu tablonun yedinci sırasını en sonunda tamamlanmış olarak görme hususunda oldukça hevesli,” dedi.

Örgüt, yeni resmi isim ve sembol konusunda nihai karar verilmeden önce yeni elementlere mitolojik bir kavram, bir mineral, bir yer, bir ülke, bir nitelik ya da bir bilim insanının adının verilmesi ihtimalinin de düşünülmesini ve sonrasında beş aylık bir süre boyunca kamuoyu değerlendirmesi için sunulmasını öneriyor.

113 elementinin detayları Japonya’da yayın yapan Journal of Physical Society isimli yayın organında yayımlanmış olmasına karşın 115, 117 ve 118 elementlerinin raporları hala hazırlanma aşamasında.

RIKEN araştırmacıları ışık hızının yaklaşık yüzde 10’u ile hareket eden çinko iyonları ile bizmutun ince katmanını bombalamaya 2003’te başladıklarından bahsediyorlar. Teoriye göre reaksiyonun 113 elementinin bir atomunu nadiren üretmesi gerekiyor.

2004 ve 2005 yıllarında söz konusu ekip 113 elementinin bozunmuş bir ürünü olduğuna kanaat getirilen dubnium-262(element 105)’nin işaretlerini gördüler. Fakat bu onun varlığını ispatlamak için yeterli bir kanıt değildi.

Bir basın bülteninde “ekip tarafından yapılan deney neticesinde bir sodyum ışını ile bir curium hedefiyle çarpıştırılmasıyla borhium-266 ve onun kardeş çekirdeği dubnium-262 ortaya çıkarıldığı” ilan edildi. “Bu kanıtla birlikte zemin daha güçlü iddiaları dillendirmeye uygun hale getirildi ve sadece beklemek ve kendiliğinden bölünme yerine alfa zinciri aracılığıyla bir atom bozunması gözlemlemeye ihtiyaç duydular.”

Bütün bunların başarılması 2012 yılında gerçekleşti. IUPAC adına bu zorlu yolda ilerlemek ve bilimsel literatür aracılığıyla söz konusu kanıtın elementlerin keşfi için gerekli kriterleri karşıladığını bildirmeleri yaklaşık dört yıl almıştı.

Önde gelen RIKEN araştırmacısı Kosuke Morita “113 elementinin varlığını kesin bir biçimde ispatladık,” diyor ve devam ediyor, “ 119 elementinin keşfedilmemiş alanlarına bakmayı ve periyodik cetvelin yedinci ve sekizinci sıralarında yer alan elementlerin kimyasal özelliklerini incelemeyi hedefliyoruz ve bir gün Kararlılık Adası’nı keşfetmeyi arzuluyoruz”.

Yeni isimlerin ne olacağını görmek için sabırsızlanıyoruz.

Haberin İngilizce Orijinali

Haber: Bec Crew

Yeşil Gazete için Çeviri: Mert Gevrek

(Yeşil Gazete, Business Insider)

You may also like

Comments

Comments are closed.