Wikileaks adlı internet sitesine sızdırılan yaklaşık 400 bin gizli ABD askeri belgesi, Amerika’nın Irak’ta uygulanan işkence, kötü muamele ve yargısız infazlara göz yumduğunu ortaya koyuyor.
Haber sızdırma sitesinin yayınladığı belgeler, 2003 yılında başlayan İşgal’in ardından “yüzlerce” sivilin ABD ordusunun kurduğu kontrol noktalarında öldürüldüğüne de işaret ediyor
- Irak ordusu askerlerinin Telafer’de bir gözaltına aldıkları bir kişiyi sokak ortasında infaz ettiklerini gösteren görüntüler olduğu;
- Amerikan askerlerinin, Irak ordusu görevlileri tarafından bir tutuklunun parmaklarının kesildiği ve asitle yakıldığından şüphelendikleri;
- Yarısı sivil olmak üzere 26 Iraklının 2007 yılında bir helikopter tarafından öldürüldüğü;
- Bir Amerikan helikopterinin teslim olmak isteyen iki Iraklı isyancıyı öldürdüğü gibi iddialar yer alıyor.
Belgeler ABD’nin Irak’taki sivil ölümleri ile ilgili resmi istatistikleri olmadığı açıklamasına rağmen, kayıtlar tuttuğu ve ölü sayısını yaklaşık 66 bini sivil olmak üzere 109 bin kişi olarak verdiğini de gösteriyor.
Amerika Birleşik Devletleri, tarihin bu en büyük belge sızdırma operasyonunu sert bir dille kınadı.
Amerikan Savunma Bakanlığı, belgelerin, operasyonel birliklerdeki askerlerin yaptıkları kaba gözlemlere dayandıklarını ve yeni bir şey içermediğini savundu.
Savunma Bakanlığı sözcüsü, işkence iddiaları konusunda da resmi politikalarının, “illegal olması potansiyel kötü muamele” durumlarının rapor edilmesi olduğunu; bu yolla bu tür davranışları engellemeye çalıştıklarını ifade etti.
Analiz
Adam Brookes, BBC
Wikileaks’in sızdırdığı belgelerin sayısı 400 bine yaklaşıyor. Genellikle askerlerin isyancılarla çatışmaları, yol kenarına yerleştirilen bir bombanın patlaması, öldürülen sivillerin cesetlerinin tespit edilmesi gibi olayların ardından tutulan raporlardan oluşuyor bu belgeler.
Askeri bir dil kullanılmış. Tüm bu olaylar katı ve yalın ifadelerle anlatılmış.
Belgeler arasından, çok da zorlanmadan, Irak güvenlik güçlerinin gözaltına aldıkları kişilere uyguladıkları kötü muamele, dayak, elektrikle işkence ya da bir adamın bacağının matkapla delinmesi gibi vakalar tespit ettik.
Amerikalılar o sıralarda yaşanan kötü muamele ve işkenceden haberdarlar.
Tümü olmasa da, kötü muameleye işaret eden bazı belgeler üzerinde “soruşturmanın devamına gerek yok” ifadesiyle damgalanmış. Bu da ABD’li yetkililerin işkence ve kötü muamele vakalarını öğrendiklerinde, hiçbir şey yapmamayı seçtiklerini gösteriyor.
Belgelerden alınması gereken gerçek derslerin ortaya çıkması aylar sürecektir. Fakat, sızdırmanın yol açtığı il sorulardan biri: Irak güvenlik güçlerinin, Saddam Hüseyin rejimiyle birlikte ortadan kalkacağı düşünülen kötü muamele pratiğine neden devam ettikleri. Ve Amerika Birleşik Devletleri’nin bunu engellemek için ne yaptığı?
Wikileaks’in kurucusu Julian Assange, İngiltere’de Al Jazeera televizyonuna yaptığı açıklamada, internet sitesinin Irak’taki 40 öldürme vakası ile ilgili bir dava açmak için belgeler hazırladığını söyledi.
Amerikan Dışişleri Bakanı Hillary Clinton da daha önce yaptığı açıklamada, “ABD görevlilerinin ve ortaklarının hayatını tehlikeye atan her türlü bilginin bireyler ve örgütler tarafından sızdırılmasını en açık şekilde kınadığını” söyledi.
Elektrik ve matkapla işkence ve infaz iddiaları
Wikileaks tarafından dün sızdırılan 391,831 adet ABD Ordusu Ciddi Faaliyet Raporunda, Iraklı yetkililerin elindeki tutuklulara elektrik verildiği, elektrikli matkapla işkence yapıldığı ve hatta infaz edildiği yolunda bilgiler yer alıyor.
Belgeleri inceleyen BBC muhabiri Adam Brookes, belgelerin ABD askerlerinin yapılan işkencelerden haberdar olduklarını ancak vakaları “soruşturmaya yer yok” şeklinde işaretleyerek kapattığına işaret ettiğini söylüyor.
Belgelerden birinde, Amerikan ordusunun Irak Ordusu görevlilerinin Irak’ın kuzeyindeki Telafer kentinde bir tutukluyu infaz ettiklerini gösteren video görüntülerinden haberdar olduğu ortaya koyuluyor.
Faaliyet raporunda “Görüntülerde Irak Ordusu askerlerinin, gözaltına alınan kişiyi, sokak ortasına getirip, yere ittikleri, yumrukladıkları ve öldürdükleri görülüyor.” ifadesine yer verilip, olayı gerçekleştiren Irak askerlerinden en az birinin ismi kaydedilmiş.
Bir başka belgede ise, Amerikan askerleri gözaltına alınan bir kişinin parmaklarının kesildiği ve ardından bu kişinin asitle yakıldığından şüphelendikleri ortaya koyuluyor.
Pentagon Sözcüsü Geoff Morrell, BBC’ye yaptığı açıklamada Amerikan ordu personelinin, Irak ordusu askerlerinin gerçekleştirdiğine tanık olunan kötü muamele vakalarını amirlerine bildirmekle yükümlü olduklarını söylüyor.
Sızdırılanlar arasında Amerikan ordusu askerlerinin kontrol noktalarında ve operasyonlar sırasında sivilleri öldürdükleriyle ilgili de pek çok belge de yer alıyor.
Söz konusu bu sivil ölümlerinin bir çoğu kamuoyuna yansımayan ölümler.
2007 yılı Temmuz ayında meydana gelen bir olayda yaklaşık yarısı sivil olan 26 Iraklının bir helikopterden açılan ateşle öldürüldüğü de faaliyet raporlarına kaydedilmiş.
Bir başka vakada ise, bir Apache helikopterinin, Bağdat’taki bir askeri üsse havan topu saldırısı düzenlediğinden şüphelenilen ancak teslim olmaya çalışan iki kişiye 2007 yılı Şubat ayında ateş açtıkları kayıt altına alınmış. Belgeye göre, askerler, kişileri teslim alıp almamayı bir avukata soruyor ve avukatın bunu yapamayacakları ve bu kişilerin “hedef teşkil etmeye devam ettiklerini” söylemesi üzerine ateş açıyor.
Faaliyet raporları arasında, bazı isyancıların İran Devrim Muhafızları tarafından eğitildikleri ve silahlandırıldıkları yolunda ele geçen bilgilere de yer verilmiş.
Belgelerde ayrıca, ABD ordusunun aksi yönde iddialarına rağmen, Irak’taki ölümler konusunda resmi istatistikler tutulduğunu ve 2004 ile 2009 yılı arasında 109 bin kişinin öldüğünün kaydedildiği bilgisi de yer alıyor.
Rakamlara göre, bu yıllar içinde 66.081 sivil, 23.984 ‘düşman’ kategorisine koyulan kişi, 15.196 Irak güvenlik gücü asker ve polisi ve 3.771 yabancı güç askeri hayatını kaybetmiş.
Irak’taki ölümleri kayıt altına alan sivil kuruluş Iraq Body Count, 860 rapor üzerinden yaptıkları incelemeler ışığında önceden bilinmeyen yaklaşık 15.000 sivil ölümünün ortaya çıktığını açıkladı.
Guardian gazetesi de, Amerikan ordusunun 2004 yılında Felluce’ye düzenlediği iki büyük operasyon sırasında yaşanan sivil ölümlerini kayıt altına almadığını duyurdu.
Pentagon Sözcüsü Morrell ise sızdırılan belgelerin “Batının düşmanlarına” ABD ordusunun nasıl faaliyet yürüttüğü ile ilgili ciddi bir bilgi verdiğini ancak temel konularda yeni bir şey içermediklerini savundu.
Bilgi sızdırma sitesi Wikileaks, belgelerde yer alan isimleri özellikle sildikten sonra yayınladıklarını açıkladı.
Site, Temmuz ayında da Amerikan ordusunun Afganistan’daki faaliyet raporlarından oluşan 70 bin gizli belge yayınlamıştı.
