Oyunu kuralına göre oynamak

Haber: Oya AYMAN

*

Milyonlarca yıldır, dünyanın her yerinde geçerli tek kural var: Doğanın kuralları.

Kuraklığın, sellerin, kirliliğin, iklim krizinin yaşamımızı nasıl etkilediğine artık hemen her gün tanık oluyoruz. Bir zamanlar iklim değişikliğine ve çevre felaketlerine dikkat çekip acil harekete geçmemiz gerektiğini söyleyenleri ”felaket tellallığıyla” yargılayanlar, eleştirilerinin yersiz ve dayanaksız olduğunun farkına varmışlar mıdır bilmiyorum ama doğa ile kurduğumuz ya da kuramadığımız ilişkinin, aldığımız nefes, içtiğimiz su ve yediğimiz ekmekle doğrudan ilişkisi olduğunu söylemek için artık bilimsel kanıta ihtiyacımız yok.

Keşke, demeyeceğim çünkü bunun kimseye faydası yok! Ama geçmişe göz atmamız, bugünle karşılaştırmamız, kendimize sorular sormamız, yanıtlarını bulmamız ve acilen harekete geçmemiz gerektiğinin altını çizeceğim. Ve size bir oyundan bahsedeceğim: Bugün attığımız adımların gelecekte ne tür sonuçlar doğuracağını gösteren, dayandığı veriler ve koyduğu kurallar gerçek, yaşanmış olaylara dayanan bir ”oyun”dan…

Ama önce cevaplarını bulmamız gereken şu sorulara dikkatinizi çekmek istiyorum:

• Ne yapmadığımız veya ne yaptığımız için bu felaketler başımıza geliyor?
• Çok geç olmadan neleri değiştirebiliriz?
• Değiştirmek için ne yapabiliriz?
• Nereden başlayabiliriz?

En-ROADS İklim Eylemi Oyunu, bu soruların yanıtlarına giden bir yolculuğa çıkarıyor sizi…

Şimdi gözlerinizi kapatın ve hayal edin…

Birleşmiş Milletler’in, tüm dünya ülkelerinden temsilcilerin katılımıyla organize ettiği, iklim krizi konusunda hayati kararların alınacağı bir toplantıdasınız. Öyle ki, insanla birlikte milyonlarca türün neslini sürdürülebilmesi bu toplantıya bağlı… Gezegenimizin yaşanabilir olmaya devam etmesi için, sıcaklık artışına ve aşırı hava olaylarına neden olan karbon emisyonlarının düşürülmesi gerek. Toplantıda, bunun yapılabilmesi için hangi politikaların hayata geçirilmesi gerektiğini tartışacak, üye ülkelerle birlikte bir yol haritası oluşturacaksınız.

Toplantıya hükümet temsilcilerinin yanı sıra teknoloji, yenilenebilir enerji, fosil yakıt yatırımcısı şirket temsilcileri; sanayiciler; tüccarlar; gıda, tarım ve ormancılık sektöründen temsilciler ile ekoloji ve iklim aktivistleri katılıyor. Siz de bu katılımcılardan birisiniz. Ama gerçekte olduğundan farklı bir rol üstleniyorsunuz. Örneğin, bürokrat iseniz yenilenebilir enerji sektör temsilcisi, aktivist iseniz hükümet temsilcisi olabilir ya da gıda, tarım, ormancılık sektörünü temsil edebilirsiniz.

Toplantının açılış konuşmasını yapan BM Genel Sekreteri, bugünkü gibi yaşamaya devam eder, üretim ve tüketime dair politikalarımızı değiştirmezsek, 21. yüzyılın sonunda sıcaklık artışının 3.6°C olacağını ve bunun da gezegende bildiğimiz anlamda yaşamın sonu anlamına geldiğini hatırlatarak alınacak kararların hayati önemine dikkat çekiyor. Ardından diğer katılımcılarla birlikte sıcaklık artışını 1.5°C’de tutmak üzere ne tür adımlar atılması gerektiğini tartışmaya başlıyorsunuz.

Gerçek veriler ile çözüme odaklanmak

Evet, çıkarlar çatışır, hükümetler aktivistlerle aynı masaya oturmaz, fosil yakıt şirketleriyle pazarlık olmaz vs… Haklısınız ama ecele etmeyin… Eğer tersini yapabilseydik bugün bu noktada olmazdık. İklim Eylemi Oyunu’nun önemi de bu: Tüm tarafların masaya oturup gerçek veriler ve çözüme odaklı bir samimiyetle gezegenin geleceğini tartıştığında iklim krizindeki tırmanmanın durdurulabileceğini ortaya koyuyor.

Paris İklim Anlaşması’ndaki sıcaklık artışının 1.5°C’de sabitlenmesi hedefi için birlikte hareket etmenin gerekliliğini ve tüm paydaşların bakış açılarını fark etmemizi sağlıyor. Bir yandan hedefe ulaşmamızın nasıl mümkün olabileceğini ve atılması gereken adımları, diğer yandan da her bir paydaşın üzerine düşen sorumlulukları ve sıcaklık artışının durması için hangi parametrelerin ne şekilde değişmesi gerektiğini görüyoruz.

Bütün resmi görmek için…

İklim değişikliği karmaşık bir sistem sorunu ve insanlar genellikle bu konuda sistemik bir algıya sahip değil. Enerji üretiminden ormansızlaşmaya, tarım politikalarından atık yönetimine kadar krizi tırmandıran parametrelerin birbirinden bağımsız meselelermiş gibi ele alınması ve kategorize edilmesinin nedeni de bu. Sistemdeki sorunları anlamak ve çözüm yolları üretebilmek için, büyük resme bakmak ve değişkenler arasındaki ilişkileri fark etmek gerekiyor.

MIT Sloan ve Climate Interactive tarafından geliştirilen İklim Eylemi Oyunu’nda kullanılan En-ROADS iklim modeli, iklimi etkileyen tüm değişkenleri gösteren, politika ve sistem değişikliklerine dair çeşitli senaryolar oluşturabileceğimiz, herkesin anlayabileceği şekilde tasarlanmış bir simülatör. Olası iklim eylemleri ve stratejilerinin sonuçlarını ve her eylemin diğer etkenlerle etkileşimlerini görmemizi sağlayarak büyük resmi anlamamıza yardımcı oluyor. Böylece her bir aktör alınan kararların sadece iklimsel etkilerini değil, ekonomik, sosyal, kültürel etkilerini de fark ediyor.

Sıcaklık artışını engelleme hedefine ulaşmanın yolları

Oyunu En-ROADS panelini kullanma ve okuma eğitimini almış kolaylaştırıcılar oynatıyor. BM Genel Sekreteri kimliğiyle oyunda yer alan kolaylaştırıcı, En-ROADS panelindeki altı başlık altında bulunan 18 değişkendeki hareketlerin sonuçlarını katılımcılara açıklıyor. Böylece katılımcılar seçimlerinin olası sonuçlarını da görebiliyorlar. Enerji arzı, ulaşım, binalar, endüstriyel faaliyetler, arazi kullanımı ve tarımsal faaliyetler, ekonomik büyüme ve nüfus artışı, karbon depolama gibi başlıklardaki mevcut durumu, yapılabilecek değişiklikleri ve bu değişikliklerin sıcaklık artışı, sera gazı emisyonu vb. parametrelerde yarattığı etkiyi görebiliyoruz.

Her temsilci grup sıcaklık artışını 1.5°C de tutma hedefine ulaşmak için En-ROADS panelinde bulunan eylemler arasından seçtiği önerilerini sunuyor. Örneğin; ormansızlaşmayı durduracak politikaları hayata geçirmek, yenilenebilir enerji yatırımlarını artırmak üzere teşvik verilmesini sağlamak, ulaşımda elektrikli araçlara geçişi kolaylaştırmak veya olası sıfır karbon enerji teknolojilerine yatırım yapmak…

Müzakereciler 15-20 dakikalık üç ayrı oturumda amaca yönelik politikaların hayata geçirilmesi konusunda tartışıyor, uzlaşmaya çalışıyor. Bütün bu tartışmalar katılımcıların yaratıcılıkları ile renkli bir oyuna dönüşüyor. Örneğin aktivistler kömürden 10 yıl içinde vazgeçmeyi öneriyor, ancak az gelişmiş ülkeler fakirlerin ısınmak için kömüre ihtiyaç duyduğunu bu nedenle yenilenebilir enerji yatırımları yaygınlaşıp ucuzlamadan yapılacak hızlı geçişlerin yoksullar üzerinde en az iklim değişiklikleri kadar baskı yaratacağını söylüyor. Böylece kömürden vazgeçerken bir yandan da yenilenebilir enerji ve enerji verimliliğine yönelik yatırımların yaygınlaşması gerekliliğini fark ediyorlar.

Ya da sanayiciler yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımları için hükümetlerden teşvik bekliyor ve bu konuda anlaşmaya çalışıyorlar. Oyunun sonunda alınan kararlar ve sistemsel değişikliklerle, 21. yüzyılın sonunda sıcaklığın 3.6°C’den ne kadar aşağıya çekilebildiği belirlenmiş oluyor.

Gerçek veriler sürekli güncelleniyor

En-ROADS paneli, iklim değişikliği hakkında tüm bilimsel veriler taranarak sürekli güncelleniyor; IPCC, IEA gibi bu alanda çalışan bilim insanları ve kuruluşların verileri değerlendiriliyor. Panelin 400 sayfalık bir referans kitapçığı var ve dünya çapında iklim bilimcileri tarafından kullanılan diğer iklim modelleri ile karşılaştırılıyor.

İklim Eylemi Oyunu’nu oynayan grupların sayısı tüm dünyada her geçen gün artıyor. Oyunu oynayanlar arasında şirket ya da yerel yönetim temsilcileri ile STK’ler ve eğitimciler var. Türkiye’deki En-ROADS iklim elçilerinden Stratejik Sürdürülebilirlik Danışmanı Pınar Öncel, Tuna Özçuhadar ve Anastasia Laukkanen Çakmak ile birlikte, oyunu bugüne kadar şirketler ve sivil toplum kuruluşlarıyla oynattıklarını söylüyor:

“Oyun oynamanın bir büyüsü var. Oyunda üstlendiğimiz roller empati kurmamızı sağlıyor. Oyunu her kesimden, iklim değişikliği hakkında farklı bilgi seviyesine sahip insanlarla oynayabiliyoruz ve herkesi içine çekiyor, herkes kendi rolüne bürünüyor. 3,5 saat sürmesine rağmen, bittiğinde katılımcılar keşke daha fazla süremiz olsaydı diyorlar, müzakereye devam etmek ve senaryoyu ilerletmek ve özellikle 1.5°C’nin üstünde kaldıysak hedefe ulaşmak istiyorlar.”

Katılımcıların kısıtlı bir zamanda çözüm bulmaya çalışmaları, iklim krizini çözmek için giderek azalan zaman ve acilen harekete geçmemiz gerektiği gerçekliğiyle de örtüşüyor.

Probleme ve çözümlere dair ciddi bir farkındalık ve duyarlılık yaratan İklim Eylemi Oyunu,  katılımcılarda harekete geçme ve kişisel / kurumsal olarak neler yapılabileceği üzerine düşünmeye ve kararlılığa neden oluyor. Pınar Öncel, ”Sadece kendi yaşamımızın değil gelecek kuşakları ve tüm canlıları etkileyecek bir senaryonun neden ve sonuçlarını görmenin duygusal yönden güçlü bir etkisi oluyor. Katılımcılar geleceğe dair umut ve umutsuzluk yelpazesinde duygularını ifade ediyorlar, ancak umutsuzluktan bahsedenler dahi neler yapabileceklerini düşünmeye başlıyor ve sorumluluk hissettiklerini ifade ediyorlar” diye konuşuyor.

Hedefi tutturmak mümkün mü?

Bugüne kadar oyuna katılanların tutturduğu hedef 1.5 ila 2.5°C arasında değişiyor. Oyunu oynadıktan sonra farklı eylemlerin etkisi ve etkileşimini gören kurumlar, kendi iklim stratejilerini gözden geçiriyor, kaynaklarını ve atacakları adımların olası etkilerini daha bütüncül bir perspektiften değerlendirebiliyor. Oyun, çözüm için harekete geçme motivasyonunu artıyor ve böylece gerçek hayattaki rollerine dönen katılımcıların desteğini alan kurumlar, daha güçlü adımlar atabiliyor.

En önemli sonuçlardan biri de şu: Tek bir çözüm yok; birbirini destekleyen ve iklim krizi ile birlikte aynı anda başka birçok soruna da çözüm olabilecek stratejiler geliştirebilir.

İklim Eylemi Oyunu, ”mevcut durum ile ulaşmak istediğimiz gelecek arasındaki mesafeyi nasıl kapatabiliriz” sorusunun yanıtlarını bulmamız için hem araç oluyor hem de iklim krizinde etkili olan sektörlerin aksiyon alabilmesi için gerçekçi bir altyapı sağlıyor.

Türkçe versiyonu da bulunan oyuna katılmak için tıklayın