Ormanların izinde cevapsız sorular

İSTANBUL– Üsküdar, Küçüksu Mahallesi’nde orman arazisi üzerine Kayaş Madencilik A.Ş. tarafından yapılan Çocuk Köy ve Millet Bahçesi projesinde çalışmalar sürüyor. Orman Genel Müdürlüğü (OGM) ise arazilerin niteliklerine ilişkin bilgilerin işletme özelinde olduğunu söylüyor.

Mesire yerleri, kent ormanları, araştırma ormanları, ağaç parkı (arboretum) sahaları, orman içi biyoçeşitlilik koruma alanları, model orman, muhafaza ormanı alanlarının ayrılması, korunması, işletilmesini ve işlettirilmesini sağlamak Orman Genel Müdürlüğünün görevleri arasında yer alıyor.

Öncelikle arazilere bir bakalım:  81 dönümlük proje 900/1,  917 /6,  969/4,  970/3  ada/parseller üzerinde bulunuyor. Üsküdar’daki projenin yapıldığı araziye Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgulama Uygulaması üzerinden baktığımızda 917 ada parsel 6 ve 969 ada parsel 4’te orman niteliğinde alanlar olduğunu görüyoruz. Ana taşınmaz olarak görünen tapu alanı şimdi numaralandırılmış ağaçlarla kaplı.

Öte yandan İBB‘nin İmar Sorgulama Uygulaması‘ndan aynı bölgeyi incelediğimizde söz konusu arazilerin 26 Eylül 2016 tarihli 1/5000 imar planında Doğal SİT Alanı ve mesire yeri niteliğinde olduğunu görüyoruz.

Arazilerin yine aynı tarihli 1/1000’lik uygulama imar planında ise Nitelikli Doğal Koruma Alanı ve Mesire Yeri niteliklerinde olduğu görünüyor.

Günlerdir 2016’da SİT ve koruma alanı olarak kayıtlara geçmiş olan arazide nasıl millet bahçesine izin verildiğini sormak için aradığımız Orman Genel Müdürlüğü yetkililerinin santrallarına takılıyoruz.

İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü, 81 dönümlük arazinin niteliğine ilişkin verilen kararlarla ilgili Kanlıca Orman İşletme Müdürlüğü’nü işaret ediyor. Arazilerin nitelikleriyle ilgili verilen kararlara açık bir kaynaktan ulaşmak ne yazık ki mümkün olmuyor.  Bu nedenle Kanlıca Orman İşletme Müdürlüğüne gidiyoruz. 

Görüştüğümüz Kanlıca Orman İşletme Müdürlüğü yetkilisi bölgenin niteliğine ilişkin herhangi bir bilgi verilemeyeceğini, arazinin OGM’nin işletmesinde olduğunu ve bu nedenle de özel bir bilgi türüne girdiği için paylaşamayacaklarını belirtiyor. Orman arazileri bir ‘işletme’ olan OGM’nin özeline alınmış durumda. 

Ormanlık bir alanda kurulu Kanlıca Orman İşletme Müdürlüğünde yetkililere ulaşmak ise sahalarda çalıştıklarından dolayı oldukça güç. Ancak sahayla ilgili niteliğe ilişkin bir soru sorduğunuzda yapılan tek şey, ki o da bizzat müdürlük binasına gidiyorsanız; Tapu Kadastro Parsel Sorgulaması üzerinden parsel ve ada açmak. Tabi bunların da bilgisi sizde varsa ancak saptanabiliyor. Yetkili parsellerini verdiğimiz arazilere bakıp ‘Ormanlarımız’ diyor ve ekliyor:

“Ama bu bilgiler işletmenin özelinde. “

Cevapsız sorular

OGM’ye, Üsküdar Belediyesi’ne ve İBB’ye günlerdir sorduğumuz sorular arasında öncelikle parsellerin nitelikleri ve projenin yapılmasına nasıl izin verildiği gibi konular bulunuyor. Parsel Sorgulama uygulamalarından ulaştığımız birbiriyle çelişen nitelik bilgilerinin teyitini istiyoruz aslında. Ne zaman bu ormanlık araziye millet bahçesi yapılmasına izin verildi? Bir ormanlık araziye millet bahçesi yapılması için izin veren hangi kurumlardı? Bu izinler ne zaman verildi? 2016’daki imar uygulama planlarında belirtilen nitelik bilgilerinin ardından planlarda ne gibi değişiklikler yapıldı? Her bir kurum bir başka kuruma işaret ediyor. Sorularımızsa yanıtlarını bekliyor. 

Sayıştay raporunda da OGM’deki yetki karmaşasına işaret edilmişti. Rapordan çıkan sonuçları yeniden hatırlatmamız gerekirse:

• 2021’de orman yangınları pek çok il, ilçe ve köyü de tehdit etmiştir. Ancak, yangın söndürme çalışmalarında, OGM ile yerel yönetimler arasında işbirliği ve yetki sorunları ortaya çıkmıştır.
• Büyük orman yangınları üzerinde durulup, yerleşim yerlerine bitişik orman alanları için yerel yönetimlerle işbirliğine yönelik hususa yer verilmemiştir. Sonuç olarak, ilgili tüm kurum ve kuruluşlarla insan ve araç-gereç kaynaklarının seferber edildiği büyük orman yangınlarını yönetmek için yerleşim yerlerine bitişik orman alanlarına özel yangın eylem planları hazırlanmalı ve yerel düzeyde detaylı iş akışları oluşturularak kurumlar arası işbirliği sistematik hale getirilmelidir.
• Özellikle özel çevre koruma bölgeleri ve doğal sit alanlarındaki kıyılarda bulunan mesire yerleri ile ilgili sorunlar Tarım ve Orman Bakanlığı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı arasında koordinasyonun sağlanması ihtiyacını ortaya koymaktadır.
• Bölge Müdürlüklerinde yapılan incelemelerde; kıyılarda ve korunan alanlardaki orman alanlarının tasarrufu konusunda çevre, şehircilik ve iklim değişikliği müdürlüğü ile görev ve yetki alanlarının çakışmasından kaynaklanan planlama, yönetim ve işletme sorunları yaşandığı, bu durumun kamu kaynaklarının daha etkin ve verimli bir biçimde kullanılamamasına yol açtığı görülmüştür.
• Sonuç olarak, orman alanlarındaki yetki çakışmaları mesire alanlarının kurulması ve işletilmesiyle ilgili muğlaklığı artırmakta ve etkin bir yönetimi engellemektedir. Kıyılarda bulunan orman alanlarının tasarrufu konusundaki yetki Orman Genel Müdürlüğündedir. Mesire yerlerinin imar plan ve projelere ilişkin her türlü izin ve görüş Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından alınmaktadır. Bu nedenle, korunan alanlar olan Özel Çevre Koruma Bölgeleri ve Doğal Sit Alanlarındaki kıyılarda Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan alanlar ile irtibatlı mesire yerlerinin işletilmesine yönelik Tarım ve Orman Bakanlığı ile Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı arasında yeniden protokol yapılması gerektiği değerlendirilmektedir
• Orman yangınları 2020 yılına oranla 2021 yılında 6 kat artı. 2021 yılında 139 bin 503 hektarlık ormanlık alan zarar gördü.
• OGM’nin yerleşim yerlerine bitişik orman alanlarına özel yangın eylem planlarının hazırlanmadığı tespit edildi.