By 
Yeni bir araştırma, ABD ve Orta Avrupa‘daki nehirlerin ısındığını ve daha hızlı oksijen kaybettiğini gösteriyor.
Bilim insanları, 796 nehirden toplanan 40 yıllık su kalitesi ve sıcaklık kayıtlarındaki boşlukları doldurmak için bir derin öğrenme modelini kullandı. Nature Climate Change‘de yayımlanan araştırmaya göre bilim insanları oksijen seviyelerinin son 40 yılda olduğundan 1,5 ila 2,5 kat daha hızlı düşeceğini tahmin ediyor.
Çalışmada yer almayan Reno Nevada Üniversitesinden sucul ekosistem ekoloğu Joanna Blaszczak, oran küçük olsa da bunun “aşırılıkların daha sık hale gelmesine” neden olabileceğini ve “bu aşırılıkların hem biyojeokimyasal hem de sucul topluluklar için birçok etkisi” olduğunu söylüyor.
Oksijensizleşme sucul yaşam için ölü bölge demek
Su kütlelerinde oksijen eksikliği veya yokluğu sera gazı emisyonlarını artırabilir, metal toksinlerini harekete geçirebilir ve oksijen soluyan su yaşamına zarar verebilir.
Hava durumu gibi, çözünmüş oksijen seviyeleri de günden güne değişiyor. Ancak daha yüksek ortalama sıcaklıkların daha sık ve aşırı sıcak günler anlamına gelmesine benzer şekilde, sürekli düşük seviyedeki oksijen de daha sık, daha yoğun düşük seviyeler anlamına geliyor. Düşük oksijen seviyesinin nefes almak için oksijene ihtiyaç duyan sucul yaşam için “ölü bölgelere” yol açabileceği düşünülüyor.
‣Okyanuslar oksijenini kaybediyor: Yakında daha fazla ölü bölge göreceğiz
Amerikan Jeofizik Birliği’ne bağlı EOS’nin aktardığına göre, oksijen azalması, bakterileri güçlü bir sera gazı olan nitröz oksit üreten başka bir metabolizmaya geçmeye ittiği için sera gazı emisyonlarını da teşvik edebilir. Arsenik gibi birçok zehirli metal de oksijene duyarlıdır ve oksijenin aşırı azaldığı dönemlerde nehirlerde daha kolay hareket eder.
Fotoğraf: Evelyn Hockstein / Reuters
‣Teksas’ta düşük oksijen seviyeleri nedeniyle on binlerce balık karaya vurdu
Derin öğrenme trendleri ortaya çıkarıyor
Blaszczak’a göre, nehir kalitesi verileri “düzensiz”. Bu düzensizlik, nehir sıcaklığı ve çözünmüş oksijen gibi konularda güvenilir büyük ölçekli tarihsel eğilimleri yeniden oluşturma çabalarını engelliyor.
Derin öğrenmenin tarihsel kayıtlardaki boşlukları doldurabileceğini düşünen Hohai Üniversitesi‘nden çevre bilimci Wei Zhi ve meslektaşları su kalitesi, sıcaklık, topografya, arazi kullanımı ve hava durumuna ilişkin verileri kullanarak, ABD ve orta Avrupa nehirlerindeki sıcaklıkları ve çözünmüş oksijen seviyelerini tahmin etmek için bir model geliştirdi.
Eğilimler, çalışmadaki nehirlerin yüzde 87’sinin 1981 ile 2019 yılları arasında ısındığını, ABD ve Orta Avrupa için sırasıyla on yılda 0,16°C ve 0,27°C‘lik medyan ısınma oranları olduğunu ve nehirlerin yaklaşık yüzde 70’inde oksijenin azaldığını ortaya koydu.
Fotoğraf: Danish Siddiqui / Reuters
‣Derede oksijen miktarı azaldı, balık ve yengeçler yüzeye çıktı
İklim değişikliği oksijen seviyesini düşürebilir
Oksijen soğuk suda ılık suya göre daha kolay çözünüyor bu nedenle iklim değişikliğinin bazı su yollarında çözünmüş oksijen seviyelerini düşürmesi bekleniyor.
Ancak nehirleri etkileyen birçok faktör nedeniyle, daha yüksek sıcaklık ve oksijensizleşme arasındaki doğrudan bağlantı tamamen geçerli değil. Örneğin kırsal nehirler en az ısınan ancak en hızlı oksijensizleşen nehirler oldu.
Pennsylvania Eyalet Üniversitesi‘nden çevre bilimci Li Li, “Tarım alanlarında genellikle çok fazla besin maddesi bulunur. Bu da oksijeni tüketen solunum gibi pek çok biyolojik faaliyeti tetikleyebilir” diyor.
Herhangi bir nehrin gelecekte tam olarak nasıl değişeceği yerel faktörlere bağlı. Yine de, bulgularının ayrıntılı yapısı, hem ABD ile Orta Avrupa arasında hem de daha küçük yerel alanlar içinde, diğer yöntemlerle tespit edilemeyecek önemli bölgesel farklılıkları ortaya çıkarıyor.
Comments