Koronavirüs mutasyonu hakkında neler biliyoruz?

Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson, cumartesi günü yaptığı açıklamada ülkede yaygın olarak yeni bir koronavirüs mutasyonuna rastladıklarını duyurdu.

Başkent Londra dahil ülkenin güneydoğusunda son dönemde görülen vaka artışlarını bu mutasyon ile ilişkilendirdiklerini belirten Johnson, tespit edilen bu yeni türün eskisine kıyasla yüzde 70’e varan oranlarda daha bulaşıcı olabileceğini belirtti.

Keşfedilen bu mutasyon, ülkedeki Covid-19 tedbirlerinin artmasına neden olurken aralarında Türkiye’nin de bulunduğu ülkeler de hızla Birleşik Krallık’a uçuş yasakları getirmeye başladı. Şimdiye kadar mutasyon hakkında öğrenilen bilgiler ise şu şekilde:

Beş ülkede mutasyona rastlandı

Birleşik Krallık, Hollanda, Güney Afrika ve Belçika‘dan gelen ‘mutasyon’ haberinin ardından Avusturya’da da mutasyona uğrayan Koronavirüs vakası tespit edildi.

Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) Avrupa’da görev yapan üst düzey isimlerinden Catherine Smallwood, Birleşik Krallık’ta görülen mutasyona uğramış aynı tür Koronavirüs’e Danimarka’da dokuz vakada, Avusturya ve Hollanda’da ise birer vakada rastlandığını duyurdu. Birleşik Krallık’ta görülen mutasyonlu virüs vakası sayısı ise binleri bulmuş durumda.

WHO: Gelişmeleri takip ediyoruz

WHO, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda henüz detaylı bir bilgi paylaşmazken gelişmeleri takip ettiklerini duyurdu. Açıklamada şu ifadeler kullanıldı:

Yeni Covid-19 virüs çeşidi konusunda İngiltere yetkilileriyle yakın temas halindeyiz. Analizlerinin ve devam eden çalışmalarının bilgilerini ve sonuçlarını paylaşmaya devam edecekler. Bu virüsün özellikleri ve etkileri hakkında daha fazla bilgi edindikçe üye devletleri ve halkı bilgilendireceğiz. Bu arada, insanlara Coviz-19 virüsünün yayılmasını önlemek için tüm koruyucu önlemleri almalarını ve ulusal makamların rehberliğine uymalarını tavsiye ediyoruz.”

Mutasyon nasıl tespit edildi?

Mutasyon, Birleşik Krallık’ta yer alan ve pozitif Covid-19 örneklerinin genetik dizilimini incelemeyi üstlenen COG-UK konsorsiyumu tarafından tespit edildi. Bu konsorsiyum, ülkedeki dört halk sağlığı kurumunun yanı sıra 12 akademik kurumun ortaklığından oluşuyor.

Nisan 2020’de kurulduğundan bu yana konsorsiyum, Covid-19 ile enfekte olmuş kişilerden veriler topluyor ve bu verileri değişken virüsleri tanımlamak ve haftalık rapor yayınlamak için kullanıyor. Haftalık raporlarına buradan ulaşılabiliyor.

Mutasyon nasıl tanımlanıyor?

Tespit edilen mutasyon VUI-202012/01 olarak adlandırıldı. Ve bu yeni virüs üzerinde 17 değişiklik görüldüğü belirtildi. En önemli değişikliklerden biri ise virüsün insanda ACE2 reseptörüne bağlanmak için kullandığı proteinindeki bir N501Y mutasyonu.

Teoride virüsün bu proteinindeki bu değişikliğin virüsün daha bulaşıcı hale gelmesine neden olabileceği ve insanlar arasında daha hızlı yayılmaya sebep olabileceği belirtiliyor.

Daha hızlı mı bulaşıyor?

Yeni koronavirüs mutasyonu hakkında en çok endişe yaratan bilgilerden bir tanesi mutasyonlu virüsün daha hızlı yayılıyor olma ihtimali. Matt Hancock Avam Kamarası’nda verdiği demeçte ilk analizlerde mutasyonun Birleşik Krallık’ta son dönemde yaşanan hızlı vaka artışıyla ilişkili olabileceğini söyledi. Benzer bir açıklama Başbakan Johnson’dan da geldi.

BMJ’nin aktardığına göre Birmingham Üniversitesi’nden Nick Loman ise verdiği bir konferansta “Bu varyant, artan Covid-19 oranlarını gördüğümüz yerle yakından ilişkili. Bu bir korelasyon ancak ortada bir nedensellik olduğunu söyleyemeyiz. Ancak bu varyantta çarpıcı bir büyüme var, bu yüzden endişeliyiz” ifadelerini kullandı.

Mutasyon görülmesi normal mi?

SARS-CoV-2 bir RNA virüsü ve virüs çoğaldıkça doğal olarak mutasyonlar da ortaya çıkıyor. COG-UK tarafından yapılan açıklamada virüsün şu ana kadar yaklaşık dört bin mutasyonu olduğu belirtiliyor.

Ancak bu mutasyonlardan yalnızca çok küçük bir azınlığı virüsü kayda değer şekilde değiştirecek potansiyelde. COG-UK direktörü Sharon Peacock tarafından yapılan açıklamada “Mutasyonlar bekleniyor ve evrimin doğal bir parçası. Büyük çoğunluğunun virüs üzerinde hiçbir etkisi yok. Hatta salgınları izlemek için bir barkod görevi görür ve yararlı olur” ifadelerini kullandı.

Fotoğraf: AA

Mutasyon aşıların etkisini azaltacak mı?

Mutasyon haberlerinin duyulmasının ardından insanlar tarafından en çok endişe edilen konuların başında ise mutasyonun mevcut koronavirüs aşısının etkinliğini azaltıp azaltmayacağı geldi.

New York Times’ın aktardığına göre bazı uzmanlar, virüsün mevcut aşıları işe yaramaz hale getirecek kadar değişmesinin aylar değil yıllar alacağını söyleyerek insanları sakin olmaya çağırdı.

Seattle’daki Fred Hutchinson Kanser Araştırma Merkezi‘nde bir evrimsel biyolog olan Jesse Bloom, “Hiç kimse, tüm bağışıklığı ve antikorları birdenbire işe yaramaz hale getiren tek bir felaket mutasyonu olacağından endişelenmemelidir” ifadelerini kullandı.

Aşıları etkisiz bırakmanın yıllar içerisinde birçok viral mutasyonun birikmesiyle olacağını belirten Bloom, “Açma-kapama düğmesi gibi olmayacak, merak etmeyin” dedi.

Peacock ise yaptığı açıklamada “Bu varyantın aşılamada etkisiz olacağına dair herhangi bir kanıt yok” ifadelerine yer verdi.