Kolombiya ve Panama kömürden aşamalı çıkış taahhüdü verdi

Güney Amerika ülkelerinden ve Türkiye‘nin en büyük kömür ithalatçısı Kolombiya ve Orta Amerika ülkelerinden Panama bugün (19 Eylül), kömürden elektrik üretiminden temiz enerjiye geçişi ilerletmek için çalışan ulusal ve yere hükümetler, işletmeler ve kuruluşların koalisyonu olan Powering Past Coal Alliance‘a (PPCA) katıldı.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres‘in yarınki İklim Eylemi Zirvesi‘nde ülkelere yeni, somut ve inandırıcı iklim taahhütleri getirmeleri çağrısına yanıt olarak öne çıkan iki ülke, küresel sıcaklık artışını 1,5°C ile sınırlama hedefini ulaşılabilir kılmak için yeni kömürlü termik santrallerin yapımını durdurmayı ve mevcut santralleri aşamalı olarak kapatmayı taahhüt ediyor.

Dünyanın en büyük altıncı kömür ihracatçısı olan Kolombiya’nın PPCA’ya katılma kararı, küresel kömürden uzaklaşma sürecinde önemli bir dönüm noktasını temsil ediyor. Kolombiya hükümeti, madencilikle uğraşan toplulukları korurken, kömürden elektrik üretimini aşamalı olarak durdurmaya yönelik bir plan geliştirmek üzere PPCA ile birlikte çalışacak. Bunun gelecek nesiller üzerinde olumlu bir etkisi olacak.

Panama halihazırda karbon-negatif bir ülke, ancak bu yılın sonuna kadar kömürden elektrik üretimini aşamalı olarak durdurarak temiz enerjiye geçişini daha da hızlandırmayı hedefliyor. İttifak’a katılarak dünya genelinde daha hızlı bir geçiş için bastırmayı amaçlayan ülke, G20 ülkelerine yönelik yeni kömür karşıtı hareketteki son savunuculuk girişimlerini geliştiriyor.

Kolombiya’da faaliyetlerini durduran Cerrejon kömür madeninden bir kare – Fotoğraf: Albert Hyseni/ Unsplash

‘COP’ta kömürden çıkış konusunda daha fazla ilerleme kaydedeceğiz’

Kolombiya Enerji ve Madenler Bakanı Omar Andres Camacho, konuya ilişkin şunları söyledi:

“Kömür enerjisi geçmişte kalma yolunda ilerlerken, ekonominin kömüre olan bağımlılığını azaltmak için çalışıyoruz. İhracatı çeşitlendiriyor, yenilenebilir enerji üretimini arttırıyor ve etkilenen topluluklar için adil bir geçiş süreci planlıyoruz. PPCA üyelerinin teknik ve mali desteği sayesinde [BM İklim Zirvesi] COP’ta kömürden çıkış konusunda daha fazla ilerleme kaydedeceğiz.”

‘Kömürden uzaklaşmak bir hayatta kalma meselesi’

Panama Ulusal Enerji Sekreteri Dr. Jorge Rivera Staff, şunları kaydetti:

“Panama iklim açısından hassas bir ülke – kömürden uzaklaşmak bizim için bir hayatta kalma meselesi. İlerleme kaydediyoruz, ancak temiz enerjiye geçiş hala sıcaklık artışını 1,5°C ile sınırlayacak kadar hızlı değil. Bugün, COP28‘e kadar ve sonrasında kömürden çıkış konusundaki kararlılığı arttırmak için diğerleriyle birlikte çalışacağımızı taahhüt ediyoruz.”

Kolombiya ve Panama’nın taahhütleri, Latin Amerika ve Karayipler‘de kömürden temiz enerjiye geçiş konusunda kaydedilen önemli ilerlemeyi gösteriyor. Bu ülkeler, Kosta Rika, El Salvador, Meksika, Peru, Uruguay ve Şili‘nin ardından kömürden çıkış taahhüdünde bulunan ve PPCA’ya katılan yedinci ve sekizinci Latin Amerika ülkeleri oldular. Bölgedeki ülkelerin neredeyse tamamı yeni kömürlü termik santral planlamalarını durdurmuş durumda.

2020- Kolombiya’daki maden ocağı patlamasından bir kare
– Kaynak: Dünya Bankası Fotoğraf Koleksiyonu.

‘Kömür, geçmişin yakıtı’

Birleşik Krallık Enerji Güvenliği ve Net Sıfırdan sorumlu Devlet Bakanı ve PPCA eş başkanı Graham Stuart, şu ifadeleri kullandı:

“PPCA, Latin Amerika bölgesinde kömür enerjisinden küresel çıkış çağrısında birleşen ve COP28’den önce emisyonu azaltılmamış kömüre son vermemiz gerektiğine dair güçlü bir mesaj gönderen güçlü bir şampiyonlar grubunu bir araya getirdi. Onların bu kararlılığı dünyanın nasıl doğru yönde ilerleyebileceğini gösteriyor. Birleşik Krallık‘ta kömür geçmişin yakıtıdır – sadece on yıl önce Birleşik Krallık elektriğinin neredeyse yüzde 40’ını sağlıyordu, ancak önümüzdeki yılın sonuna kadar sıfıra düşecek.”

Kaynak: “Yeni Kömür Coğrafyalarının Siyasi Ekolojisi: Kolombiya ile Türkiye Arasındaki Kömür Zinciri” araştırmasından bir grafik.

‘Dünya COP28’de kömürden aşamalı çıkış için harekete geçmeli’

Kanada Çevre ve İklim Değişikliği Bakanı ve PPCA eş başkanı Steven Guilbeault ise şunları aktardı:

“Bugün Kolombiya ve Panama’nın liderliğini memnuniyetle karşılıyoruz. İklim değişikliğinin en tehlikeli etkilerinden bazılarını yaşadığımız bir yılda, kömürden uzaklaşmayı hızlandırma konusundaki kararlılıkları, temiz enerji devrimini hızlandırmaya yönelik kolektif çabalarımızı güçlendiriyor! Powering Past Coal Alliance, sadece konuşmakla kalmayan, aynı zamanda ülkelerin kömürden çıkış yolunu çizmelerine yardımcı olacak gerçek çözümler geliştiren dünya lideri bir koalisyondur. PPCA’ya katılmak sadece bu iki ülkenin kararlılığını değil, aynı zamanda Latin Amerika’da ve dünya genelinde kömürden daha temiz, emisyonsuz enerjiye geçiş için artan bir ivme olduğunu gösteriyor.”

Guilbeault, “BM’nin Küresel Durum Değerlendirmesi, iklim değişikliğiyle mücadele için hepimizin daha hızlı ve daha ileri gitmesi gerektiğini gösteriyor. Bu yıl Dubai’de düzenlenecek olan COP28’de dünya harekete geçmeli ve kömürden elde edilen enerjinin aşamalı olarak kullanımdan kaldırılmasını hızlandırmak için açık ve net bir taahhütte bulunmalıdır” diye ekledi.

Bilim bu konuda çok açık: 1,5°C hedefini ulaşılabilir kılmak için ülkelerin yeni kömürlü termik santral inşaatlarını derhal durdurmaları ve mevcut santralleri Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü‘nde (OECD) 2030 yılına kadar, diğer ülkelerde ise 2040 yılına kadar aşamalı olarak kapatmaları gerekiyor. Bu ayki BM Küresel Durum Değerlendirmesi raporu, mevcut ulusal iklim taahhütlerinin 1,5°C hedefini ulaşılabilir kılmak için yetersiz olduğunu gösteriyor.