Hayvan HaklarıManşet

Kaplumbağalar, iki belediye, iki farklı tavır

0

Haber: Abidin Yağmur

Mersin’de iki sahil belediyesi; Mezitli Belediyesi ve Anamur Belediyesi, 2019 yılında deniz kaplumbağaları için verilen mücadeleyle gündeme geldi. Şehir merkezindeki belediyelerden Mezitli Belediyesi, deniz kaplumbağalarının yumurtlama alanlarını korumak için sivil toplum örgütleriyle birlikte mitingler düzenledi, davalar açtı. Logosunda kaplumbağa resmi bulunan Anamur Belediyesi ise kaplumbağaların yumurtlama alanına müdahale ettiği,  kumul alan üzerine toprak döküp park ve piknik yeri yaptığı için çevreciler tarafından Bern Daimi Komitesi’ne şikâyet edildi.

Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre, Türkiye’nin Akdeniz sahillerindeki 25 nokta, caretta caretta ve diğer deniz kaplumbağalarının yumurta bırakma alanı olarak tescilli. Bu alanlardan beşi Mersin sınırları içinde bulunuyor.  Söz konusu beş alan, Akdeniz’deki kaplumbağa popülasyonu açısından oldukça önemli.

Prof. Serap Ergene.

Deniz kaplumbağaları türleri üzerine uzun zamandır çalışmaları bulunan Prof. Dr. Serap Ergene’nin verdiği bilgiye göre, 2019 yılında Anamur sahillerinde 700’den fazla, Göksu Deltası’nda 100’den fazla, Alata’da 280, Davultepe’de 241, Kazanlı’da 600 civarında yuva tespit edildi. Bu beş bölgedeki yuvalardan yaklaşık 50 bin yavru çıkışı oldu.

Bir başka deyişle, eğer bu kaplumbağaların tamamı hayatta kaldıysa, şu an Akdeniz’de yüzen 2019 doğumlu kaplumbağaların 50 bini Mersinli!.

Bern Sözleşmesi’nin koruması altında

Bern sözleşmesi olarak bilinen, ‘Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Alanlarının Koruması’ sözleşmesi adı geçen bu alanları da koruma altına alıyor ve bağlayıcı hükümler içeriyor. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün 2009’da yayınladığı bir genelgede sahilin bütünlüğünün ve doğal dokusunun bozulması,  sahilden kum alınması, kumul yapının bozulması, üreme döneminde sahillere araçlara girilmesi yasaklanıyor.

Genelgede, sahillerin yapılaşmaya açılmasının önlenmesi,  sahillerde ışıklandırma yapılmaması, sahillere çöp dökülmemesi de vurgulanıyor ve belediyelerle valiliklere bu tedbirleri alma görevi. yükleniyor

Deniz kaplumbağalarının korunmasına dair genelgede, kaplumbağaların üreme alanı olan sahiller karada Birinci Koruma Bölgesi, İkinci Koruma Bölgesi, Tampon Bölge ve Etki Alanı olarak 4’e ayrılıyor. Bu 4 bölgede de yapılaşmadan ışık kullanmaya kadar tüm fiziki müdahalelerle ilgili kısıtlamalar, kesin rakamlarla belirleniyor.

2019, iki koruma alanı için sıkıntılı geçti

Bern Sözleşmesi esas alınarak hazırlanan genelgeye karşın Mersin’de 2019 yılında, iki  önemli kaplumbağa yumurta bırakma alanı belediyelerin, özel şirketlerin müdahaleleriyle karşılaştı.

Bunlardan biri, Mezitli ilçesindeki Davultepe Gümüşkum Tabiat Parkı. Senelerce Orman Genel Müdürlüğü’nün işlettiği bir mesire yeri olarak hem Mersinlilere hizmet veren, hem deniz kaplumbağalarının yumurtalarına ev sahipliği yapan Davultepe Gümüşkum, beş  yıl önce, otel yatırımı iddiasıyla gündeme geldi. Kamuoyunun ve basının ısrarlı tepkisi üzerine otel yatırımından vazgeçildi. Ancak bakanlık,  söz konusu alanın bir kısmını turizm tesisi yapılması koşuluyla ihaleye çıkardı.

Mezitli Belediyesi, işletmeye talip oldu ancak ihaleyi özel bir turizm firması kazandı. Tartışmalar bunun ardından alevlendi. Turizm firması önce düğün salonu, kafe gibi işletmelerle gündeme geldi, ardından Pop Fest için alanı bir başka şirkete kiralamak istedi. Kamuoyunun baskısı pop müzik festivalini de engelledi.

Ancak Gümüşkum’un turizm yapılaşmasına açılması riski bitmedi. Bakanlık’ın yaptırdığı 1/5 binlik planda Gümüşkum’un yapılaşmaya açılmasına, dolayısıyla deniz kaplumbağalarının üreme alanlarının doğrudan olumsuz etkilenmesine neden olacak düzenlemeler öngörülüyordu.

Mezitli Belediyesi, bu plana karşı Mersin İdare Mahkemesi’nde dava açtı. Belediye dava dilekçesinde, planda 0.03 yapı yoğunluğu verilmesine dikkat çekti ve bu maddenin gelecekte farklı yorumlanarak alanda yapı yoğunluğunun artabileceğini iddia etti.

Mezitli memnun ama temkinli

Mezitli Belediyesi’nin Gümüşkum ile ilgili ısrarlı takibi sonuç verdi ve Tarım ve Orman Bakanlığı söz konusu alanda uygulanacak projeyi belediye, üniversite ve meslek odaları temsilcilerinin görüşüne açtı.  Mezitli Belediye Başkanı Neşet Tarhan, bakanlığın adımını olumlu karşılasa da gelecek için temkinli konuşuyor:

“Orman Bölge Müdürlüğü’nün hazırladığı projeyi olumlu buluyorum. İşletmecinin projeyi uygularken yapacaklarını bu şekilde denetleme şansı veren en somut veri şu anda ortaya konuldu diyebiliriz. İlgili meslek odaları, üniversiteler ve belediyelerin de belli bir noktadan sonra sürece dahil edilmesi de olumlu bir gelişmedir. Biz de proje hakkında daha önce kamuoyu ile paylaştığımız kaygılarımızı ve beklentilerimizi dile getirdik. Alanda yer alacak kullanımlar, yapısal unsurlar, aydınlatma sistemleri, iskeleler yerleştirilirken Caretta Caretta ve kum zambakları konusunda hassasiyetlerimizi paylaştık. Sürecin kamuoyu adına takibi ve denetlenmesi işini de belediyemiz olarak üstümüze aldık.”

Anamur’da tam tersi tablo

Mezitli Belediyesi’nin, deniz kaplumbağalarının üreme alanı olan Gümüşkum’u korumak için sivil toplum örgütlerinin ve halkın desteğiyle attığı adımlar görece bir kazanım sağladı. Belediye, Davultepe’de bulunan Gümüşkum Tabiat Parkı’nda ilgili bakanlıklar tarafından sürdürülen mekânsal planlama ve projeler hakkındaki son durumu meslek örgütleri, çevre örgütleri, bilim insanları ve meclis üyeleriyle paylaştı. Mezitli Belediye Başkanı Neşet Tarhan, belediyenin süreçte aldığı rolü anlattı, görüş ve önerileri dinledi.

Mersin’in batı ucundaki Anamur Belediyesi ise aynı konu nedeniyle sivil toplum örgütleriyle karşı karşıya geldi.

Anamur Mersin’in batısında, Antalya ile komşu bir ilçe. Anamur denince akla muz, Mamure Kalesi, Dragon Çayı ve caretta caretta kaplumbağaları geliyor.  Nitekim bu doğal ve tarihi zenginlikler, Anamur Belediyesi’nin logosunda da yer alıyor. Logoda sevimli bir kaplumbağa, görkemli mamure kalesinin önünden Dragon çayına doğru yürürken görülüyor. Böyle bir logoya sahip olan belediyenin, 2019 yılının ilk aylarından bu zamana kadar kaplumbağaların yaşam alanı sorunuyla gündeme gelmesi ironik bulunuyor.

Uzmanlar: En ufak müdahale etkiler. Belediye: Orası esrar içilen bir yer 

Prof. Dr. Serap Ergene, Anamur sahillerinde daha çok caretta caretta kaplumbağların yumurta bıraktığını belirtiyor ve şunu vurguluyor: O sahilin kumunda yapılacak en ufak değişikler bu canlıları etkiler.

Uzman görüşü böyle diyor ama 31 Mart 2019’da Anamur Belediye Başkanı seçilen Hidayet Kılınç’ın ilçedeki ilk işlerinden biri, caretta caretta kaplumbağalarının yumurta bıraktığı sahile müdahale etmek, oranın kumul yapısını değiştirmek oldu. Gerekçesi ise piknik alanı yapmak istemesi.

Nitekim belediye ekipleri kumul alanın üzerinden önce iş makineleriyle geçip alanı dümdüz yaptı. Çevre örgütleri ve halk itiraz etti, eylemler düzenlendi ama belediye durmadı. İkinci adımda kumul alanın üzerine başka yerden getirilen toprak tabaka örtüldü. Ardından bu toprak tabakanın üzerine ağaç dikildi, ağaçların sulanması için fıskiye sistemi bile kuruldu.

Çevre dernekleri ve yöre halkı çeşitli kurumlara dilekçe vererek tahribatı durdurmaya çalışırken Anamur Belediye Başkanı Hidayet Kılınç’tan, “Orası esrar içilen bir yer haline gelmiş. Öyle bırakamayız” açıklaması geldi. Kılınç, piknik alanını yapmakta ısrarlı olduklarını da vurguladı, itiraz edenleri ise ‘lümpen çevreci’ diye niteledi.

 Bern, çevrecilerin iddialarını ciddi buldu

Sahildeki tahribat sürünce Anamur Çevre Platformu konuyu ulusal kamuoyunun gündemine taşıdı. Platformun çağrısı ile Sualtı Araştırmaları Derneği konuya dahil oldu. Derneğin hazırladığı rapor Tarım ve Orman Bakanlığı, Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Mersin Valiliği’ne gönderilerek sahildeki çalışmanın durdurulması istendi.

Bu talepler üzerine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Doğa Koruma ve Milli Parklar Mersin İl Müdürlüğü çalışmaların durdurulmasını istedi. Ancak Anamur Belediyesi yaklaşık 7 bin metrekarelik alana döktüğü toprağı kaldırmadığı gibi üzerini ağaçlandırdı, çimlendirdi ve sulama düzeneği kurdu.

Bunun üzerine Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü Anamur Belediyesi’ne 180 bin TL idari para cezası verdi. Bu ceza da belediyenin projeden vazgeçmesini sağlamayınca Ağustos ayı içerisinde MERÇED,  konuyu Bern Konvansiyonu’na iletti.  Aralık ayı itibariyle MERÇED tarafından yapılan başvuru, Bern Konseyi tarafından ciddi bulunarak gündeme alındı ve Türk yetkililerle görüşmeler yapıldı. Bu kapsamda, ilgili bakanlığın talebi üzerine, Anamur Belediyesi tarafından deniz kaplumbağalarının yuvalama kumsalında başlatılan piknik alanı çalışmasıyla ilgili olarak Mersin Üniversitesi Akdeniz Kaplumbağaları Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yapılan inceleme sonrasında düzenlenen rapor, Prof. Dr. Serap Ergene tarafından Bern’e sunuldu.

Avukat Afyoncu: Belediye çıkacak karara uymak zorunda

Anamur’daki süreci hukuki olarak takip eden Avukat Şeyda Afyoncu’nun konuyla ilgili değerlendirmeleri şöyle:

Kumul alanla birlikte kumsala, denize yer yer 25-40 metre mesafelerde dökülen toprağın geri çekilip, dikilen ağaçların kaldırılması ve sahanın rehabilite edilmesi yönündeki Mersin Valiliği ve Milli Parklar Doğa Koruma Müdürlüğü yazılarına rağmen Anamur Belediyesi’nin bu yönde bir girişimde bulunmadığı, durdurma ve idari yaptırım kararlarını veren kurumlar tarafından da etkili bir durdurma işlemi yapılmadığı için, Ağustos ayı içerisinde MERÇED,  konuyu Bern Konvansiyonu’na iletmek zorunda kalmıştır.  Aralık ayı itibariyle MERÇED tarafından yapılan başvuru, Bern Konseyi tarafından ciddi bulunarak gündeme alınmış ve Türk yetkililerle görüşmeler yapılmıştır. Bern Daimi Konseyi tarafından önümüzdeki aylarda yapılacak toplantı sonrasında verilecek karara, Bern Sözleşmesi’ni imzalayan Türkiye’nin ve tüm bu aşamalarda inatçı tavır sergileyen Anamur Belediyesi’nin uymama ihtimali olmadığı gibi, Konsey’den çıkacak kararın da Dünya’nın geleceği için büyük önem taşıyan deniz kaplumbağalarının lehine olması kuvvetle muhtemeldir.”

Kaplumbağalar logoda mı kalacak?

Mersin’in doğusundaki Mezitli Davultepe sahillerinde kaplumbağa yumurta bırakma alanları şimdilik koruma altına alındı. 2020’nin yaz aylarında da bu sahildeki onlarca yuvadan kaplumbağalar çıkacak.

Mersin’in batısındaki Anamur sahilinin kaderini ise Bern daimi konseyi ile Anamur Belediyesi’nin adımları belirleyecek. Caretta carettalar, on binlerce yıldır yaptıkları gibi yumurta bırakmak için Anamur sahiline geldiklerinde ışıklı, ağaçlı, fıskiyeli ve insanlı bir piknik alanı mı görecekler, yoksa her zamanki gibi sakin bir kumsala rahatça yumurtalarını bırakabilecekler mi?

Belki de şöyle sormak lazım: Anamurlular, yılda sadece birkaç gece o kumsallara gelen kaplumbağaların yaşam hakkına saygı duyacak mı? Yoksa kaplumbağalar sadece belediyenin logosunda bir figür olarak mı kalacak?

 

You may also like

Comments

Comments are closed.