İşte kara deliğin ilk fotoğrafı!

Bilim insanları bugün düzenledikleri basın toplantısında, uzak bir galaksinin merkezinde yer alan kara deliğin çekilen ilk fotoğrafını kamuoyu ile paylaştı. Toplantıda, elde edilen bulguların Einstein’in izafiyet teorisini destekler mahiyette olduğu bildirildi.

Bilim insanları, bugün TSİ 16.00’da tüm dünyada eşzamanlı olarak düzenledikleri basın toplantılarında, çekilen ilk kara delik fotoğrafını kamuoyuyla paylaştı. Merakla beklenen açıklama Washington DC, Brüksel, Santiago, Şangay, Taipei ve Tokyo’daki toplantılarda aynı anda duyuruldu.

Fotoğrafı çekilen kara delik, gezegenimizden 53 ışık yılı uzaklıktaki Başak (Virgo) Takımyıldızındaki M87 Galaksisi’nde bulunuyor. 40 milyar km. çapıyla güneş sistemimizden daha büyük. Güneş’in 6.5 milyar katı bir kütleye sahip dev kara delik, dünyadan da 3 milyon kat daha büyük ve 500 bin katrilyon (500 kentilyon) km. uzak. Biliminsanları mevcut en büyük kara delik olduğunu düşünüyor.

‘İnsanlık adına büyük bir bilimsel buluş’

Brüksel’de düzenlenen basın toplantısında konuşan Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Araştırma, Bilim ve İnovasyondan Sorumlu Üyesi Carlos Moedas, kara delik görüntüsünün insanlık için büyük bir bilimsel buluş olduğunu söyledi.

Bilim tarihinin “bu görüntü öncesi ve sonrası” olarak ikiye ayrılacağını belirten Moedas, “Bu projeye katkı sağladığı için Avrupa’yla gurur duyuyorum.” dedi. Moedas, projenin kara deliklerin varlığı hakkında görsel kanıt sağladığını anlattı.

13 teleskop 10 gün boyunca gözledi

Söz konusu kare ‘Proje EHT’ isimli proje kapsamında çekilebildi. Bilim insanları 2017 yılında EHT adı verilen proje kapsamında galaksinin merkezi Sagittarius A*’da bulunduğu belirtilen süper kütleli kara deliğin görüntülenmesi amacıyla küresel bir teleskop ağını çalıştırmaya başlamıştı. Bunun için dünyanın farklı bölgelerinde yer alan 13 teleskop kullanıldı. Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden Profesör Sheperd Doeleman yönetiminde, dünyanın farklı bölgelerindeki sekiz teleskop arasında sağlanan bağlantı sayesinde 200 kişiden oluşan bir ekip, teleskopları M87 galaksisi yönüne çevirip 10 gün boyunca merkezini gözledi. Bunu “olağanüstü bir bilimsel beceri” olarak tanımlayan Prof. Doeleman şöyle konuştu: “Bir kuşak öncesinde imkansız gördüğümüz bir şey başardık. Teknolojik gelişmeler, dünyanın en büyük radyo gözlemevleri arasındaki bağlantılar ve çığır açıcı algoritmalar sayesinde tüm bilgiler birleştirilerek kara deliklere tümüyle yeni bir pencere açıldı.”

Dev kara deliğin fotoğrafını çekme önerisini getiren Hollanda’daki Radbound Üniversitesi öğretim görevlisi Prof. Heino Falcke, bbc.com’a yaptığı açıklamada bu kara deliği “evrendeki kara deliklerin ağır siklet şampiyonu denebilecek bir canavar’ olarak niteledi. Fackle, “Bu gördüğümüz şey güneş sistemimizden daha büyük. Güneş’in 6,5 milyar katı bir kütleye sahip. Mevcut en büyük kara delik olduğunu düşünüyoruz” dedi.

Londra’daki UCL üniversitesinden Dr. Ziri Younsi de fotoğrafın teorik fizikçilerin ve Hollywood yönetmenlerinin tasavvur ettiğine benzediğini kaydetti. Fotoğraf çekimi projesinde yer alan Younsi, “Göreceli olarak basit nesneler olmalarına rağmen kara delikler uzay ve zamanın özüne, dolayısıyla varoluşumuza ilişkin en karmaşık sorunları gündeme getiriyor” ifadelerini kullandı. Younsi, gördükleri imgenin teorik hesaplamalarla elde ettiklerine çok benzediğini, teorik fizikçi Albert Einstein’in bir kez daha haklı çıktığını kaydetti.

Fizik kuralları devre dışı

Fotoğrafta, yoğun bir parlaklığa sahip “ateş çemberi”nin çevrelediği tam yuvarlak bir kara delik görülüyor. Bu parlaklığa, kızgın gazların deliğe düşmesi neden oluyor. Kara deliklerin çekim gücü öylesine fazla ki ışığı bile çekip yutuyor. İşte burası tüm fizik kurallarının devreden çıktığı nokta olarak görülüyor. Parlak çemberin nasıl oluştuğunu kimse bilmiyor. Ama en çok merak edilen konu, kara deliğe giren nesnelere ne olduğu.