İstanbul Nükleer Karşıtı Platform’dan “2018 Türkiye ve Dünyada Nükleer Enerji Raporu”: İklim değişikliği santralları kapanmaya zorladı

İstanbul Nükleer Karşıtı Platform tarafından hazırlanan “Türkiye ve Dünyada Nükleer Enerji Raporu” TMMOB’a bağlı Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’nin ev sahipliğinde kamuoyuyla paylaşıldı.

Rapor, nükleer Karşıtı Platform Sekretaryasından Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Hakkı Kaya Ocakaçan ile Nükleer Karşıtı Platformu üyesi-gazeteci Özgür Gürbüz tarafından sunuldu.

Nükleer santraller Türkiye’ye 110 milyar dolar ek yük getirecek

Raporun ilk bölümü, 2018 yılında nükleer enerji alanında Türkiye’de yaşananlara ikinci bölümü ise dünyada nükleer enerjinin durumuna ayrıldı. Rapora göre, Türkiye’de yapımı devam eden iki nükleer santral için yabancı şirketlere verilen yüksek  fiyatlı alım garantileri Türkiye ekonomisine önümüzdeki 20 yıl boyunca 110 milyar dolarlık ek yük getirecek. Ülkede elektrik kullanımının 2 katı kadar kurulu elektrik üretim gücü bulunmasına rağmen inşa edilen nükleer santraller elektrik faturasını da kabartacak.

Nükleer santralların pahalı olduğu gerçeği kamuoyundan saklanıyor

Hakkı Kaya Ocakaçan yaptığı konuşmada, Mersin ve Sinop’ta yapılması planlanan nükleer santrala verilen alım garantilerinin toplam tutarının 110 milyar dolar olduğunu hatırlatarak, “Zaten zor durumdaki Türkiye ekonomisi, bu iki santralın yapılmasıyla yıllar boyunca prangaya vurulacak” açıklamasını yaptı. Nükleer Karşıtı Platform üyesi Özgür Gürbüz ise, “Hükümetin tüm çabalarına rağmen, kamuoyunu pahalı, tehlikeli ve çevre düşmanı nükleer santrallar konusunda bilgilendirmeye devam edeceğimizi hazırladığımız bu raporla bir kez daha gösteriyoruz. Nükleer Karşıtı Platform, Mersin ve Sinop’taki nükleer santral projeleri iptal edilene kadar mücadelesini sürdürecek. Buradan hükümete bir kez daha sesleniyoruz. Türkiye’nin geleceğini riske atmayın, nükleer santral planlarını çöpe atın” dedi.

Rapora göre Türkiye’de nükleer enerjinin durumu

• Akkuyu ÇED raporunun iptali için açılan davalar, Danıştay 13. Dairesi tarafından 7 Mart 2018 tarihinde reddedildi. Verilen kararda; raporda eksiklikler olmasına rağmen bu eksikliklerin raporu geçersiz kılmayacağı ve projenin devam etmesini engelleyecek yönde olmadığı gerekçe gösterildi ve açılan 13 dava reddedildi. Dava, 01.11.2018 tarihinde, EGEÇEP Derneği, Sinop Çevre Dostları Derneği ve 14 yurttaş tarafından bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesi’ne taşındı.
• Akkuyu Nükleer Santralı’nın ÇED raporunda sahte imza kullanılması ile ilgili suç duyurusunda bulunulmuştu. Dava ehliyetsizlik gerekçe gösterilerek reddedildi. Sahte imzalı raporu hazırlayan firmanın yetki belgesinin iptali için açılan dava ise görülmeye devam ediyor.
• Akkuyu NGS için, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Türkiye’ye gelmeden iki saat önce, 3 Nisan 2018 tarihinde saat 22.00 civarında apar topar inşaat ruhsatı verildi. 4 Nisan 2018’de ise uzaktan temel atma töreni ile ilk ünitenin inşaatına başlandı.
• Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi, yapımı süren Akkuyu Nükleer Santralı konusunda Türkiye’den, nükleer santral gibi sınır aşan projelerin ÇED sürecine komşu ülke vatandaşlarının katılımına olanak sağlayan Espoo Sözleşmesi’ne katılmasını istedi.
• 22 Haziran 2018 tarihinde, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’na Akkuyu Nükleer Santralı 2. ünitesi için Akkuyu Nükleer A. Ş. tarafından inşaat lisansı başvurusu yapıldı. 30 Kasım 2018 tarihinde ise Akkuyu Nükleer Santralı’nın ikinci ünitesi için sınırlı çalışma izni verildi.

• 6 Şubat 2018’de Sinop NGS ÇED Raporu halkı bilgilendirme toplantısına halk alınmadı. Kolluk gücü kullanılarak halka karşı zor kullanıldı, gözaltına alınanlar oldu
• 24 Nisan’ da Japon finansman şirketi Itochu Corporation, yapılan fizibilite çalışmaları sonucu, maliyetlerin iki katına çıktığını belirterek Türkiye’nin Sinop nükleer santrali projesinden çıktığını açıkladı.
• Sinop, Kastamonu ve Çankırı 1/100.000 üst ölçekli Çevre Düzeni Planı’nda gözükmeyen nükleer santral projesiyle ilgili açılan dava Danıştay’da dava devam ediyor.
• 1/25.000 ölçekli Sinop alt bölge Çevre Düzeni Planı’nda nükleer santral projesinin gösterilmemesi nedeniyle açılan davada ilginç bir durum yaşandı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı davaya müdahil olmak istediğini belirten bir dilekçe verdi. Hukuk çevrelerinde bu müdahale skandal olarak algılanıyor. Dilekçede “Çevre ve Şehircilik bakanlığına ‘Sinop/İnceburun Yarımadasında yapılacak olan nükleer güç santralının 1/100.000’lik Çevre Düzeni Planı içerisinde plan değişikliği yapılarak gösterilmesi talep edildiği ancak ÇŞB tarafından kabul edilmediği’ gerekçe gösterilerek müdahil olunmak istendiği yazıyor.

Rapora göre dünyada nükleer enerjinin durumu

• Dünyada 9 yeni reaktör (7’si Çin, 2’si Rusya) devreye alındı. Üç reaktör (2’si Çin, 1’i ABD) kapatıldı. Çin artan enerji talebi için tüm kaynakları kullansa da 2017 enerji yatırımlarının sadece 8 milyar dolarının nükleer enerjiye, buna karşılık 98 milyar dolarının ise yenilenebilir enerjiye gittiği unutulmamalı.
• Güney Afrika 9600 MW gücünde yeni nükleer santral yapma planından vazgeçti.
• Belçika hükümeti ülkedeki 7 nükleer reaktörü 2025 yılına kadar kapatma kararı aldı. Ülkedeki nükleer santralde (Doel ve Tihange) mikro çatlakların ortaya çıkmasıyla, olası bir nükleer kazaya karşı Belçika’da yaşayanlara iyot hapı dağıtılması için hükümet hazırlık yapılmasını istedi. Almanya ve Hollanda hükümetleri de benzer hazırlıklar yapmış, Almanya Belçika’dan bu iki reaktörü kapatmasını istemişti.
• Fukuşima nükleer kazasından sonra 9. reaktör 2018 yılında devreye alındı. Ülkedeki 42 çalışabilir reaktörden sadece 9’u çalışıyor ve Fukuşima öncesi Japonya’nın elektrik talebinin yüzde 30’unu karşılayan nükleer enerji bugün sadece yüzde 3,6’sını sağlıyor.
• 17 Aralık’ta Japon Hitachi firması, artan maliyetler nedeniyle üstleneceği riskler karşısında ortak bulamadığından dolayı, Galler’deki Wylfa Nükleer Santral projesini askıya aldığı açıklandı. Haber 2019 başında doğrulandı böylece Birleşik Kralları’nın eskiyen 15 yeni reaktörüne karşı yapımı süren tek bir reaktör kaldı. Bu reaktörün yapım aşamasında olduğu konusu da tartışmalı. Hinkley Point C reaktörünün yapımcılarından EDF-Energy, “yapım aşamasında” terimini henüz kullanmıyor.
• Kasım ayında Fransa Cumhurbaşkanı 2035 yılına kadar 58 adet nükleer reaktörden 14 tanesini kapatacağını söyledi. Elektrik üretiminin yüzde 71,6’sı nükleer enerjiden sağlanan Fransa bu oranı yüzde 50’ye düşürmeyi planlıyor. Fransa gibi dünyanın en büyük nükleer devlerinden birinin, nükleerin payını azaltmaya çalışması, Türkiye gibi nükleer enerjide Fransa’yı örnek gösteren ülkelere ders niteliğinde.
• İspanya’da Sosyalist hükümet ülkedeki nükleer reaktörlerin 40 yaşına geldiklerinde kapatılmasını öneriyor. Bu durumda 7 nükleer reaktörün hepsinin 2028 yılında kapatılması gerekecek.
• Finlandiya’da Rosatom’un yapacağı Hanhikivi-1 reaktöründe inşaata başlama tarihi 4 yıl ötelendi.

İklim değişikliği nükleer santralları kapanmaya zorladı

Rapora göre bu yaz özellikle Avrupa’daki kuraklıklar oldukça yüksek miktarda suya ihtiyaç duyan nükleer santralların kapatılmasına neden oldu. Fransa’da dört, İsveç’te bir reaktör kapatılırken, Finlandiya, Almanya ve İsviçre’deki nükleer santralların kapasitesi düşürüldü. İklim değişikliğinin artmasıyla sıklaşan bu durum, nükleer enerjinin “iklim değişikliğini durduracak enerji kaynaklarından biri olduğu” iddiasını da zayıflattı. Uluslararası İklim Değişikliği Paneli’nin önümüzdeki 12 yıl içerisinde sera gazı emisyonlarının yarı yarıya azaltılması uyarısı hatırlanırsa, uzun yapım süreleri nedeniyle nükleer enerjinin iklim krizine çözüm olamayacağı açık. Buna rağmen, nükleer enerjiyi savunanlar, maliyet ve kaza riski nedeniyle pazarlayamadıkları santralları “iklim değişikliğini” bir pazarlama taktiği gibi kullanarak satmaya çalışıyor.

(Yeşil Gazete)