By 
İsrail’in Lübnan’ın güneyinde düzenlediği saldırıda kullanılan ABD yapımı beyaz fosforlu top mermilerinin kalıntılarına ulaşıldı. Bu mermilerin, 1989 ve 1992 yıllarında ABD’de üretilen mühimmatlara ait olduğu belirlendi.
Lübnan‘ın güneyindeki 2 bin nüfuslu Dheira kasabası, çatışmaların merkezine dönüştü. İsrail sınırına yakın bir konumda bulunan radar kulesi, Hizbullah‘ın İsrail’e karşı saldırı planlaması için bir hazırlık mekanı olarak kullanılıyor. Lübnan tarafındaki sınır bölgesindeki gerilim nedeniyle, Sağlık Bakanlığı’nın 5 Aralık tarihinde yayınladığı bilgilere göre, en az 94 kişi hayatını kaybetti; Hizbullah bu kişilerin 82’sinin militan olduğunu ifade ediyor. Ayrıca, çoğunluğu asker olan en az 11 İsrailli de öldü.
İsrail ordusu tarafından gerçekleştirilen bu saldırı, bölge sakinlerinin yaşadığı travmanın boyutlarını gözler önüne seriyor. İsrail güçlerinin kasabayı saatlerce beyaz fosforlu mühimmatla bombalaması ve insanları evlerinde hapsetmesi, “kara gece” olarak anılmaya başlandı.
Uluslararası Af Örgütü ve The Washington Post‘un teyit ettiği fotoğraf ve videolar, 16 Ekim’de Dheira üzerine yağan beyaz fosfor dumanının etkilerini gösteriyor.
Fotoğraf: Hussein Malla/AP
‣ İsrail bombardımanı Lübnan’da 462 hektar alanı yaktı: 40 bin zeytin ağacı zarar gördü
Beyaz fosfor nedir?
Beyaz fosfor, yüksek sıcaklıklarda yanarak ciddi yanıklara ve solunum yolu hasarlarına neden olabilen bir kimyasal. Oksijenle temas ettiğinde 1.500 dereceye kadar yanabilir ve çok ağır yaralanmalara neden olabilir.
The Washington Post’un bölgede gerçekleştirdiği analizlere dayanarak yayınladığı haberine göre, bölgede bulunan mermi kalıntıları 1989 ve 1992 yıllarında ABD’de üretilen mühimmatlara aitti.
M825 duman mermileri, aslında sinyal vermek, hedefleri işaretlemek ve düşman kuvvetlerinden gizlenmek için kullanılan mermiler olarak biliniyor. Mermilerin bugün İsrail tarafından Hamas’a karşı kullanılmasının, ABD’den İsrail’e yapılan yıllık milyarlarca dolarlık askeri yardımın bir parçası olarak görülüyor.
İsrail’in daha önce de, özellikle 2009 Gazze saldırısında beyaz fosfor kullandığı belgelenmişti.
ABD Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby, beyaz fosfor kullanımı konusunda endişelerini dile getirdi ve konu hakkında daha fazla bilgi toplamayı planladıklarını açıkladı.
İnsan Hakları İzleme Örgütü, 2009 yılında İsrail’in Gazze’ye yaptığı 22 günlük saldırıda uluslararası hukuku ihlal eden biçimde ABD yapımı beyaz fosfor mühimmatı kullandığını rapor etti. Washington Post’un Dheira’da ele geçirdiği mermilerden en az bir tanesi, üretim kodlarına bakıldığında, İsrail’in 2009 yılındaki saldırılarında kullanılan beyaz fosfor partisine aitti.
2013’te İsrail ordusu, beyaz fosfor yerine gaz bazlı sis mermileri kullanmaya geçiş yapacağını duyurarak, savaş alanlarında beyaz fosfor kullanımını sonlandıracağına dair taahhütte bulundu.
Savaş bölgesi izleme grubu ACLED tarafından toplanan verilere göre İsrail, son iki ay içerisinde Lübnan’ın sınır bölgelerinde beyaz fosfor içeren mühimmatı 60 defadan fazla kullandı. Lübnan Başbakanı Najib Mikati, 2 Aralık’ta yaptığı açıklamada İsrail’in mühimmat kullanımının sivillerin ölümüne, binlerce zeytin ağacına ve 5 milyon metrekarelik orman ile tarım arazilerine geri dönüşü olmayan zararlar verildiğini belirtti.
İsrail ‘uluslararası hukuka uygun’ dedi
İnsan Hakları İzleme Örgütü ve Uluslararası Af Örgütü ise, mermilerin ABD menşeli olduğunu doğruladı ve bu tür silahların sivil alanlarda kullanımının sınırlanması gerektiğini belirtti.
İsrail Savunma Kuvvetleri ise, ırlatılan beyaz fosforlu mermilerin hedef almak veya yangına neden olmak için değil, sis perdesi oluşturmak için kullanıldığını açıkladı. Ordu sözcüsü, silah kullanımının “uluslararası hukukun gerekliliklerine uygun ve ötesine geçtiğini” söyledi.
İsrail kuvvetlerinin, beyaz fosfor kullanmadan perdeleme dumanı üreten M150 topçu mermileri gibi daha güvenli alternatiflere sahip olduğu belirtiliyor.
Fotoğraf: William Christou / WP
ABD’den beyaz fosfor kullanımına tepki
ABD yönetimi yetkilileri, ABD’nin İsrail’in savaş yasalarına uygunluğunu gerçek zamanlı olarak değerlendirmediğini açıkladı.
John Kirby, “Beyaz fosfor gibi maddeleri diğer ordulara sağladığımızda, bu maddelerin meşru amaçlar için ve silahlı çatışma kurallarına uygun olarak kullanılacağını bekliyoruz” dedi.
ABD’nin İsrail’e mühimmat teslim zamanı net olarak bilinmiyor. Pentagon Sözcüsü Tümgeneral Pat Ryder, pazartesi günkü basın toplantısında, 7 Ekim’deki Hamas saldırısından bu yana İsrail’e herhangi bir beyaz fosforlu mühimmat sağlamadıklarını ifade etti: “İsrail ile ilişkilerimiz bağlamında, sivil zararı en aza indirmenin önemini sürekli olarak vurgulayacağız. Silahların ABD stoklarından geldiği henüz doğrulanmadı.”
‣ Savaşta kullanılan beyaz fosfor yıllar boyu su ve toprakta yıkıcı etkiye neden oluyor
Beyaz fosfor çevreye de zararlı
Beyaz fosfor, havada oksijenle reaksiyona girerek yoğun, beyaz, tahriş edici bir duman üretiyor. Bu duman fosfor oksitler içerir ve çevre için zararlı.
Beyaz fosfor, endüstriler tarafından üretildiğinde veya askeri mühimmat olarak kullanıldığında toprağa ve suya karışıyor. Depolama ve taşıma sırasındaki dökülmeler de beyaz fosforun çevreye yayılmasına yol açabiliyor. Atık su boşaltımı nedeniyle, beyaz fosfor özellikle fosfor içeren mühimmatın kullanıldığı askeri eğitim alanları yakınlarındaki nehirlerde ve göllerde bulunabiliyor. Yağmur sularının da fosforu bu alanlardan yakındaki su yollarına taşıması riski bulunuyor.
Beyaz fosfor içeren tehlikeli atık sitelerinin de insanlar için maruz kalma riski oluşturduğu biliniyor. Beyaz fosfor, havadaki oksijenle hızla reaksiyona giriyor ve zararsız kimyasallara dönüşüyor. Ancak koruyucu bir kaplama ile kaplı partiküller daha uzun süre reaktif olmayabilir. Beyaz fosfor, su ve toprakta birkaç gün boyunca zararsız kimyasallara dönüşmeden önce kalabiliyor.
‣ [COP28] Günün fosili İsrail: İnsan hakları olmadan iklim adaleti olmaz!
Comments