İran İnan Hakları Örgütü’nce (IHRNGO) yapılan açıklamada başörtüsünü ‘uygun’ takmadığı gerekçesiyle gözaltına alınmasının ardından hayatını kaybeden Mahsa Amini’nin ardından başlayan protestolarda bugüne kadar 43’ü çocuk olmak üzere en az 342 insan öldürüldü. İngiltere İran’daki yetkililerle ilgili insan hakları ihlalleri nedeniyle yaptırım kararı aldı. İran Dışişleri Bakanı ise İsrail ve Batı’yı suçladı.
IHRNGO tarafından yapılan açıklamada beş kişi için ise idam kararı verildiği bildirildi.
Son iki ayda binlerce kişinin tutuklandığı bildirildi. Norveç merkezli örgüt tarafından yapılan açıklamaya göre tutuklamaların nedenleri arasında Allah’a karşı gelmek (moharebeh) ve yolsuzluk (efsad-fil-arz) bulunuyor. İran Devrim Mahkemesi’nde yargılanan bazı protestocular ise ölüm cezasıyla karşı karşıya.
İran Dışişleri Bakanı İsrail ve Batı’yı hedef gösterdi
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, bugün (17 Kasım) Twitter hesabından yaptığı paylaşımıyla protestolarla ilgili olarak İsrail’i ve Batı’yı suçladı.
Abdullahiyan, “İran’a yönelik iç savaş, yıkım ve parçalama planları yapan güvenlik güçleri, sahte İsrail rejimi ve bazı Batılı siyasetçiler bilmelidir ki İran, Libya ya da Sudan değildir” dedi.
Düşmanların İran’ın bütünlüğünü ve kimliğini hedef aldığını belirten Abdullahiyan, halkın bilgeliğinin düşmanı hayal kırıklığına uğrattığını ifade etti.
سرویس های امنیتی ، رژيم جعلی اسراییل و برخی سیاسیون غربی که برای جنگ داخلی، ویرانی و تجزیه ایران نقشه ها كشيده اند، بدانند که ایران ، لیبی و سودان نیست. امروز دشمنان ، تمامیت ایران و هویت ایرانی را هدف قرار داده اند. بصیرت مردم ، دشمن را مایوس کرده است.
#ايران مقتدر— H.Amirabdollahian امیرعبداللهیان (@Amirabdolahian) November 17, 2022
İngiltere: İran liderleri başka bir yol seçmeli
İngiltere, İran’a insan hakları ihlalleri nedeniyle İran İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanı İsa Zarepur’un da bulunduğu 24 İranlı yetkiliye yaptırım kararı aldı.
Yaptırım İngiltere’ye seyahat yasağını ve ülkedeki mal varlıklarının dondurulmasını kapsıyor.
Yaptırıma ilişkin yazılı açıklamada bugüne kadar “326’dan fazla İranlı hayatını kaybetti ve 14 binden fazla kişi tutuklandı. Geçen hafta bir protestocu için açıklanan ölüm cezası, durumun şok edici bir şekilde kötüleştiğine işaret ediyor. 2022’nin ilk altı ayında İran en az 251 kişiyi idam etti. İran liderleri başka bir yol seçmeli. Artık dış aktörleri suçlamayı bırakmanın, aynayı kaldırıp kendi insanlarının sesine kulak vermenin zamanı geldi” denildi.
20 davadan beşinde idam cezası
İnsan Hakları Örgütünce yapılan açıklamada bugüne kadar açıklanan 20 davadan beşinde idam cezası verildiği bildirildi.
İran İnsan Hakları Örgütü, İslam Cumhuriyeti Yargısı’nın bağımsız olmadığını, baskıcı sistemin bir parçası olduğunu ve cezaların meşruiyetten yoksun olduğunu vurgulayarak, idam cezalarını kınadığını duyurdu.
Örgüt Direktörü Mahmood Amiry-Moghaddam, “Mevcut siyasi ve adli yetkililerin hepsinin 1980’lerde insanlığa karşı suç işleme geçmişi olduğu göz önüne alındığında, bu tür suçların tekrarlanması mümkün görünüyor. Uluslararası toplum, sivil toplum ve insanlar, bu tür vahşetlerin yaşanmaması için infazların siyasi maliyetini artırmalıdır” dedi.
IHRNGO’nun açıklamasına göre bugüne kadar öldürülen 43 çocuktan üçü Afgan uyruklu. En çok ölüm ise Sünnilerin çoğunlukta olduğu Sistan ve Belucistan eyaletinde gerçekleşti.
IHRNGO ölümlere ve şiddet vakalarına ilişkin elde ettiği verilerin internet kesintilerinin yaşandığı ülkede hala araştırıldığını aktardı. Bu nedenle protestolarda yaşanan can kayıplarının verilen sayıdan daha yüksek olmasının da kuvvetle muhtemel olduğu belirtildi.
Ne olmuştu?
Ahlak polisinin gözaltına aldığı 22 yaşındaki Mahsa Amini, iki gün sonra, 16 Eylül’de hayatını kaybetti.
Amini başörtüsü kuralına uymaması, saçının görünmesi nedeniyle gözaltına alınmıştı. Genç kadının ölmesiyle ülke çapında kadınlar eylemler başlattı.
Mahsa Amini’nin ölümü bir toplumu ayağa kaldırdı ve uluslararası kamuoyunda yankı buldu. İran’daki eylemlere üniversitelilerin yanısıra liselilerin de katılması protestolara ivme kazandırdı. Protestolarla birlikte kesilmiş saçlar bayrak haline gelerek isyanın sembolü haline geldi.
Fotoğraf: Reuters
Amini için ülkede günlerdir protestolar gerçekleştirilirken birçok ülkede de vatandaşlar sokağa çıkarak kadın mücadelesine destek vererek baskı İslam rejimine tepki gösterdi.
Başörtüleri yakıldı, kadınlar sokaklarda toplumsal cinsiyet eşitliği için yürüdü. Kadın hakları savunucuları ve öğrenciler protesto çağrılarında bulundu.
“Diktatöre ölüm”… Bu slogan İran sokaklarında haykırıldı. Amini’nin Sakkız’da gerçekleşen cenazesinde de aynı sloganlar atılmıştı.
