Raporda, Türkiye’de internet kullanımı “Erişim engeli”, “İçerik sınırlaması” ve “Kullanıcı hakları ihlalleri” başlıkları altında incelendi. 100 puan üzerinden yapılan değerlendirmede Türkiye; “Erişim engeli” başlığında 15 puan, “İçerik sınırlaması” başlığında 10 puan ve “Kullanıcı hakları ihlallerinde” 9 puan aldı ve toplam 34 puanla “özgür değil” sınıfına girdi.
Değerlendirmede, toplamda 70-100 arası puan “özgür”, 40-69 arası “kısmen özgür”, 0-39 arası “özgür değil” anlamına geliyor.
Pandemi bahanesiyle baskı ve sınırlama
Raporda, şu değerlendirmeler yapıldı:
“Erdoğan’ın AKP’si 2002’den beri Türkiye’yi yönetiyor ve başlangıçta bazı liberalleştirici reformlar yapsalar da siyasi haklar ve sivil özgürlükler için giderek artan bir azalma gösterdiler. Erdoğan, Türk siyasetinde büyük bir güç kullanmaya devam ederken, 2019 belediye seçimlerinde muhalefetin zaferi ve Covid-19 pandemisinin zaten sallanan ekonomi üzerindeki etkisi, hükümete muhalefeti bastırmak ve kamusal söylemi sınırlamak için yeni teşvikler sağladı.”
Raporda, Türkiye’de internet kullanımı ve internette sansüre yönelik değerlendirmelerde dikkat çeken noktalar şöyle:
Erkekler, yüzde 13 daha fazla internete erişiyor’
- Türkiye, dünya genelinde 59. sırada yer alarak Avrupa’da internet satın alınabilmede en düşük puana sahip ülke olmaya devam ediyor. Ülke genelinde sık sık elektrik kesintileri yaşanmaya devam etti. Geçmiş yıllarda, Güneydoğu bölgesi zayıf telekomünikasyon altyapısı ve elektrik kesintilerinden olumsuz etkilenmiştir. 2020 Kapsayıcı İnternet Endeksi Raporuna göre, erkekler kadınlara göre yüzde 13 daha fazla internete erişiyor.”
‘İçerik sınırlama puanı 6 üzerinden 1’
- “Türkiye’nin ‘İçerikleri sınırlama’ puanı 6 üzerinden 1. Yeni engellenen internet siteleri arasında Türkiye’nin askeri operasyonları, Kürtçe haberler ve hükümet eleştirileri hakkında içerik yayınlayanlar yer alıyor. Yeni engellenen bazı dijital haber kaynakları, ‘terör propagandası yapmakla’ suçlanıyor. İnternet siteleri, cinsellikle ilgili anahtar kelimeler içeren bir alan adı aldıklarında engellenebiliyor. Ateizmi teşvik eden sayfalar da ‘İslam’a hakaret olarak’ kabul edilip engellenebiliyor.
- Türkiye “Devlet veya devlet dışı aktörler, yayıncıları, içerik barındırıcılarını veya dijital platformları içeriği, özellikle de uluslararası insan hakları standartlarıyla korunan materyalleri silmeye zorlamak için yasal, idari veya başka yollar kullanıyor mu?” başlığındaki puanı sıfır. Devlet yetkilileri içeriğin silinmesini veya kaldırılmasını talep etme konusunda inisiyatif kullanıyor. Sosyal medya platformları; para cezaları, reklam yasakları, erişim engellemeleri ve bant genişliği kısıtlamalarından kaçınmak için idari kararlara ve mahkeme kararlarına uyuyor. Küresel sosyal medya platformlarına benzer şekilde, popüler Türk internet siteleri içerik kaldırma kararlarına tabi.
Rapora göre, Türkiye, “Online gazeteciler, yorumcular ve diğer kullanıcılar oto-sansür uyguluyor mu? Başlığında 1 puan aldı. Değerlendirmede, “İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Geçen sene mayıs ayında, ‘Sosyal Medya Yönergesi’ yayınlayarak vatandaşlara ‘yasa dışı’ veya ‘karalayıcı’ olarak algılanan bir gönderiyi beğenmekten veya paylaşmaktan sorumlu tutulacağını hatırlattı” denildi.
Anayasanın koruyuculuğu ve yargı bağımsızlığına 1 puan
Türkiye, “Anayasa veya diğer yasalar hakları koruyamıyor mu? İfade özgürlüğü, bilgiye erişim ve basın özgürlüğü, bağımsız olmayan bir yargı tarafından mı uygulanıyor?” değerlendirmesi alanında da 1 puan alabildi.
“Hizmet sağlayıcılar ve diğer teknoloji şirketleri tarafından kullanıcı verilerinin izlenmesi ve toplanması, kullanıcıların gizlilik haklarını ihlal ediyor mu?” sorusunun yöneltildiği başlıkta ise Türkiye’nin puanı sıfır.
‘
