ManşetTürkiye

EŞİK: Yeni meclis bir kez daha eşit temsilden çok uzak olacak

0

Yüksek Seçim Kurulu, 14 Mayıs 2023’te yapılacak seçimlerle ilgili milletvekilliği kesin aday listelerini 19 Nisan günü açıkladı. 

Eşitlik İçin Kadın Platformu‘nun (EŞİK) Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İyi Parti, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi (Yeşil Sol Parti) milletvekili listeleri üzerinde yapmış olduğu inceleme, yeni meclisin eşit temsilden yine çok uzak olacağını ortaya koyuyor.

Kadınlar siyasete girmek istemiyor iddiasını çürüten çok sayıda kadın aday adayı olmasına rağmen, birçok partinin kesinleşmiş listelerinde çok az sayıda kadına yer veriliyor. EŞİK tarafından yapılan basın açıklamasında, kadın adayların büyük bölümünün de seçilemeyecek yerlere konularak listelerdeki kadın oranının yapay şekilde yükseltildiği ifade ediliyor.

EŞİK, şu ifadelere yer veriyor:

“Yüksek Seçim Kurulu, listelerde cinsiyet belirtmediği için bu çalışma tüm vekillerin isimleri tek tek kontrol edilerek gerçekleştirilmiştir. Cinsiyete göre ayrıştırılmış veri toplamak devletin ve kamu ya da özel ilgili tüm kurumların temel görevlerinden biridir. Bu görevi ısrarla yerine getirmemek kadınlara karşı açık bir ayrımcılıktır; Anayasa’nın başta eşitlikle ilgili 10. maddesi olmak üzere birçok maddesinin ve Türkiye’nin taraf olduğu BM CEDAW Sözleşmesi’nin 9 No’lu Genel Tavsiyesi’nin açık ihlali anlamına gelmektedir.”

‣ EŞİK’ten siyasi partilere mektup: Eşit temsil lütuf değil, kadınların hakkı!

Bu görevin yerine getirilmemesinin aynı zamanda devletlere cinsiyete dayalı ayrıştırılmış veri ve istatistik toplama yükümlülüğü getiren İstanbul Sözleşmesi‘nin 10 ve 11’inci maddeleri ile 10 Pekin Eylem Planı gibi uluslararası sözleşmelere ve kadının insan haklarını düzenleyen belgelere de aykırı olduğunu aktaran platform, “Bu temel bilgiye erişimin mümkün olmaması, titiz bir kontrol süreci yürütmüş olmamıza karşın, analizde genel tabloyu etkilemeyecek ufak hataların yapılmış olmasına yol açmış olabilir” açıklamasında bulunuyor.

Yeniden Refah Partisi‘nin 2018 seçimlerinde barajı geçememiş olmasına rağmen, 14 Mayıs 2023 seçimine Cumhur İttifakı ile girdiği için barajı geçeceğinden birkaç vekil çıkarmasının öngörüldüğünü belirten Eşitlik İçin Kadın Platformu, partinin hangi şehirlerden kaç vekil çıkaracağı bilinmediği için hesaplamalara yansıtılmadığını belirtiyor.

‣ KA.DER: Yerel seçimlerde kadın adayların sayısı hayal kırıklığı yarattı

MHP’nin 40, AKP’nin 34, İyi Parti’nin 22, CHP’nin 21 ilde kadın adayı yok

Platformun 14 Mayıs seçimlerinden sonra Meclis’te yer alması beklenen siyasi partilerin kesinleşmiş aday listeleri üzerinden gerçekleştirdiği inceleme bulgularına ve 2018 seçim sonuçlarını temel alarak yaptığı karşılaştırmalara ve hesaplamalara göre,

  • 33 ilden kadın vekil çıkmıyor. Bu iller TBMM’nin 28. Dönemi boyunca sadece erkek vekillerce temsil edilecek. Cumhuriyet tarihi boyunca kadın vekil çıkarmamış olan 20 ilden 18’inde bu seçimde de kadın vekil çıkmayacağı görülüyor.
  • MHP’nin 40, AKP’nin 34, İyi Parti’nin 22, CHP’nin 21 ilde kadın adayı bulunmuyor.
  • Meclis’e 117 kadın vekilin girmesi ve Meclis’teki kadın oranının yüzde 19,50 olması bekleniyor.
  • TİP ile Yeşil Sol Parti’nin oy oranları 2018 seçimine göre artacak olursa, ilk sıralarda kadınlara en çok yer veren partiler oldukları için, Meclis’e girecek kadın sayısı da artacak.
  • CHP ve İyi Parti açısından İstanbul, İzmir, Giresun, Karabük, Manisa, Tekirdağ, Zonguldak, Osmaniye gibi kimi illerdeki potansiyel oy artışı, Meclis’e yedi ila 10 arasında daha fazla kadının girmesini sağlayabilir.
  • Yeniden Refah Partisi’nin listelerine 48 kadın aday koyduğu görülmekle birlikte, birinci sırada kadınlara yer vermemiş olması sebebiyle, 14 Mayıs 2023 seçimlerinde vekil çıkaracak olsa bile, bunlar erkek vekiller olacak.
  • Milletvekili listelerinde kadın oranı en yüksek parti 43,50 ile Yeşil Sol Parti; ikinci parti ise yüzde 42,13 TİP. Kadın adayı en az olan parti yüzde 15,17 ile MHP iken, hemen ardından yüzde 18,67 ile AKP geliyor.
  • Aday listelerinde birinci sırada en çok sayıda kadın vekile yer vermiş olan parti yüzde 47,06 ile TİP’dir iken ardından yüzde 39,08 ile Yeşil Sol Parti geliyor. En az sayıda kadını birinci sıraya yazan parti yüzde 4,60 AKP olurken, onu yüzde 8,05 ile MHP takip ediyor.
  • Meclis’e girecek en çok sayıda kadın vekil, 56 kadın milletvekili ile AKP’de görünse de oransal olarak değerlendirildiğinde, yüzde 41,54 kadın vekil oranı ile Yeşil Sol Parti ilk sırada yer alıyor.
  • Listelerde seçilebilir yerlerde yer alan kadın oranı en yüksek olan parti yüzde 41,54 ile Yeşil Sol Parti iken en düşük orana sahip parti yüzde 4,00 ile MHP. Bunu yüzde 11,36 ile İyi Parti, yüzde 18,18 ile CHP ve yüzde 19,05 ile AKP izliyor. Seçilebilir yer nitelendirmesi, 2018 seçim sonuçları baz alınarak oluşturuluyor.
  • Listelerdeki kadın oranı ile seçilebilir yere yazılan kadın oranları kıyaslandığında, aradaki farkın en açık olduğu parti TİP iken hemen ardından İyi Parti geliyor. İyi Parti listesinde yer bulan kadın sayısı 150 iken, seçilebilir yerde sadece beş kadın adayın olduğu görülüyor. İyi Parti’yi MHP takip ediyor; MHP’nin listesinde 91 kadın varken, seçilebilir yere yazılan kadın sayısı sadece iki. CHP listesinde 153 kadına yer vermekle birlikte, sadece 26 kadın aday CHP’den seçilebilir sıralarda yer alıyor.
  • Partilerin listelerinde seçilebilir yerin hemen altında bir kadın adaya yer verdiği görülüyor. Bu durum AKP listelerinde 15, Yeşil Sol Parti’de 13, CHP listelerinde 11, İyi Parti’de yedi, MHP’de altı, TİP’de üç ilde görülüyor.

Eşitlik İçin Kadın Platformu, bu verilerin siyasi partilerin seçilebilir sırada kadın aday eksikliğinin farkında olduklarını ve mümkün olduğunca üst ama seçilmesi riskli sıralara kadınları koyduklarını ve seçilebilmek için en yoğun emeği sarfetmek durumunda kalacak adayların da kadın adaylar olacağını gösterdiğini bildiriyor.

‣ EŞİK, siyasi partilere seslendi: Eşit temsil için yapılacak çalışmaların önünde yasal bir engel yok

İllerdeki durum

  • MHP’nin 40 ilde kadın adayı bulunmuyor.
  • AKP; Adıyaman, Amasya, Artvin, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Burdur, Çankırı, Çorum, Elazığ, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Isparta, Kars, Kırşehir, Mardin, Muğla, Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Siirt, Sinop, Tokat, Yozgat, Bayburt, Kırıkkale, Bartın, Ardahan, Iğdır, Karabük ve Kilis olmak üzere toplam 34 ilde hiç kadın adaya yer vermedi.
  • İyi Parti; Afyon, Ağrı, Amasya, Artvin, Bilecik, Bitlis, Bolu, Burdur, Giresun, Gümüşhane, Kastamonu, Kırşehir, Muş, Niğde, Sinop, Tokat, Tunceli, Uşak, Bayburt, Şırnak, Ardahan ve Kilis olmak üzere toplam 22 ilde hiç kadın adaya yer vermedi.
  • CHP; Ardahan, Artvin, Bilecik, Bingöl, Edirne, Erzincan, Erzurum, Iğdır, Karabük, Kastamonu, Karaman, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, Kilis, Malatya, Rize, Siirt, Sinop, Sivas, Şırnak ve Tokat olmak üzere toplam 21 ilde hiç kadın adaya yer vermedi.
  • Millet ittifakı; Ardahan, Artvin, Bilecik, Iğdır, Kastamonu, Giresun, Gümüşhane, Sinop, Tokat, Kırşehir, Kilis, Şırnak ve Rize olmak üzere toplam 13 ilde, altı parti olarak tek bir kadın aday çıkarmamış durumda.
  • Emek ve Özgürlük İttifakı’nın tüm illerde kadın adaylara, eşit temsile yakın oranda yer verdiği görülüyor.

‘Eşit temsil vazgeçilmezimiz’

EŞİK, kadınların eşit temsilinin siyasetçilerin keyfi kararlarına bırakılamayacağını belirterek “Her bir seçimde ülke eşitlik yolunda bir beş yıl daha kaybetmektedir. Cumhuriyetin ikinci yüzyılında da sadece erkeklerin yönettiği; kadınların, çocukların, tüm toplumun hayatı hakkında tek karar ve yetki sahibinin erkekler olduğu bir ülke istemiyoruz” diyor.

Önceki yıllardaki seçimlerden farklı olarak bu seçimde, seçim ittifaklarından biri tarafından kadınların hakları ve hayatları ana pazarlık konularından biri haline getirildi. Platform, bu durumu şöyle değerlendiriyor:

“İktidar ittifakının seçim vaatleri ve propagandalarında kadınların eğitim hakkından çalışma hakkına, şiddetsiz bir hayat hakkından nafaka hakkına dek neredeyse tüm haklarının yok edileceği ilan edilmektedir. Seçim propagandası adı altında her gün kadın erkek eşitliğine ve LGBTİ+ varoluşa yönelik ağır saldırılar yapılmaktadır. Bu saldırıların oluşacak olan yeni Meclis’te de süreceği açıktır. Bu saldırılara karşı Meclis’e en azından eşit sayıda kadının girmesini ve haklarını ve hayatlarını kendilerinin savunmasını sağlamak yerine yine erkek egemen bir Meclis oluşturmak, kadınların hayatlarını erkekler arası bir pazarlık konusu olarak görmeye devam edileceğinin ilanıdır.”

‣ KA.DER: Eşit temsile ulaşıncaya kadar mücadeleye devam!

Aday listelerinde açıkça görülen kadın temsilinin yetersizliğine, sadece kadınlar değil toplumun geniş bir kesimi isyan ediyor. Kadınlar İçin Eşitlik Platformu, bu eksikliğin yasama organında oluşturulacak kurullarda, yürütme ve yargı atamalarında eşitlik ilkesi gözetilerek acilen telafi edilmesi gerektiğini söyleyerek şu tavsiyelerde bulunuyor:

“İlk 100 gün içinde yapılacak ilk yasal düzenlemelerden biri de tüm seçimlerde ve atamalarda eşit temsil ilkesinin yasal zorunluluk haline getirilmesi olmalıdır. Eşit temsil olmayan listeler seçim kurulları tarafından reddedilmelidir. Eşitlik ilkesini ihlal eden atamalar iptal edilmelidir. Eşit temsil, ilk anayasa değişikliğinde de anayasal bir kural olarak düzenlenmelidir.”

Platform, yasal güvenceli eşit temsil sağlayıncaya kadar mücadeleye devam edeceğini açıklıyor.

More in Manşet

You may also like

Comments

Comments are closed.