By Dan West tarafından Walden Labs‘da yayınlanan yazıyı Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Rana Söylemez‘in çevirisiyle yayınlıyoruz.
***
Ekonomilerde finansal sistemin en tepesinde bulunan küçük seçkin sınıfa varlık akışına ve ölçek ekonomisine olan odağın giderek artmasıyla, dünya daha merkezi hale geliyor.
Yine de, aynı zamanda dünyayı merkezsiz hale getirmek için başka bir hareket aktif olarak çalışıyor.
Bu listedeki 20 merkezsizleştirme teknoloji ve inovasyonu gıda, enerji, su, barınak ve atık ile ilişkili. Bunlar insanlık ile bağınızı koparmak için tasarlanmış değil. Aksine aileler, topluluklar ve tüm insanlarla derin bağ kurmanıza aracı oluyorlar.
Bu teknolojilerin çoğu açık kaynaklı, bazıları yüksek teknolojili, diğerleri ise düşük teknoloji ve maliyet çözümleri sunuyor.
Bu liste yorucu olmaktan uzak. Aslında okuyucu bu listedeki her bir teknolojinin geniş bir inovasyon ağının küçük bir ucu olduğunu keşfedecektir. İnternetteki bilgiler sayesinde kendine yeterlilik hiç bu kadar gerçek ve ulaşılabilir olmamıştı.
1. Yoğunlaştırılmış Alanda Tarım
Mahsülleri tek sıra halinde dikmek eski bir gelenek. Bu paradigmaya meydan okunuyor. İki boyutlu örüntü ile dikim, küçük alanda daha çok bitkinin birbirini sıkıştırmadan büyümesine imkan sağlıyor. Bu oldukça basit bir kavram ancak çok güçlü sonuçları var. Büyüme alanının etkisini artırarak maliyet, zaman, su ve işçilik azalıyor, üretim artıyor. Bunların hepsi kimyasal kullanılmadan başarılıyor.
2. Pencere Çiftlikleri
Dünya nüfusunun üçte biri sıkışık kentsel alanlarda, toprağa erişimi olmadan yaşıyor. Buna rağmen ilham verici kişiler pencere çiftliklerini yarattı. Bu ‘açık kaynak’ ve ‘kendin yap’ hareketi tabağınıza kendi yetiştirdiğiniz gıdayı koymanıza yardım ediyor. Bu teknolojiyi uyarlamanın yolları sınırsız ve projenin arkasında güçlü topluluk desteği var.
3. Çok katlı Dikey Çiftlikler
Kentsel bölgelere gıda sağlamak bir problem ve pek çok kişi bunun için mücadele ediyor. Birçok şehirde ancak 4 güne kadar yetecek gıda rezervi bulunuyor. Çok katlı dikey çiftlikler, şehirlere yüksek yoğunluklu çiftlikler getiren bir konsept olarak karşımıza çıkıyor.
4. Polyface Çiftliği
Bu tek bir teknolojidense, otlak temelli uygulamalar ve yeni teknolojilerin bir araya gelmesi. Polyface Çiftliği’nde yüksek teknoloji elektrikli çitler hayvanların otlama alışkanlarını taklit etmek için kullanıyor. Bu çitler sayesinde yerel otların büyümesi destekleniyor ve yabani otların büyümesi sınırlanıyor. Ayrıca, maliyeti geleneksel dikenli tellere kıyasla çok yüksek değil. Hayvanlar genellikle tüm gıdalarını otlaktan sağlıyor.
5. Sera ve Çember evler
Sera ve çember evler, kış mevsiminde besin yetiştirmeyi sera maliyetine girmeden çözüyor. Şerit yükleyiciler ve sera plastiği kullanımıyla güneş ile ısıtılan ortam, donma tehlikesi olan bitkilerin en zorlu iklimlerde dahi sağlıklı bir şekilde yetişmesini sağlıyor.
6. Warka Su Kolektörü
Hayatın özü olan su, kurak bölgelerde daha da önem kazanıyor. Warka su projesinin amacı su hasat etmek için basit yapıların değerlendirilmesi. Bu teknoloji hem kolay uygulanabilir, hem de güvenilir içme suyu hasat etmek için yerel malzeme ve inşaat yeteneklerinden faydalanılabilir.
7. Şerit testere tornası
Şerit testere teknolojisi uzun yıllardır var, ama son beş yıldır artan bir rağbet görüyor. Büyük bir yatırım olmadan ağaçların kaliteli keresteye dönüşmesini sağlıyor. Tek bir kişi tornayı çalıştırabilir ve ve bakımını rahatlıkla yapabilir.
8. Minik evler
Pek çok insan geniş evlere, ömür boyu süren kredilere ve bunun beraberinde getirdiği güçlüklere ilgi duymuyor, yine de modern koşulları arıyor. Küçük ev hareketi karmaşık yapılara ve dev malikanelere karşı bir tepki olarak doğdu. Küçük evler genellikle kolay hareket için platformlar üzerinde inşa ediliyor ve en yeni yalıtım, pencere ve küçük çaplı ısıtma sistemleri ile donatılıyor.
9. Wiki-ev
WikiHouse, herkesin CNC freze tezgahından çıkma evleri tasarlama, geliştirme ve baskılamasını amaçlayan, az tecrübe gerektiren açık kaynak bir inşa seti.
10. Küresel Köy İnşa Seti
Küresel Köy İnşa Seti, toplulukların merkezden uzaklaşmasında ilham verici ve özgün bir yaklaşım. Aletler modern inşaat temelli. Açık Kaynak Ekoloji (Open Source Ecology) Girişimi, traktör gibi aletlerin 40’ının basit bir atölyede yapılabilmesini amaçlıyor. Açık kaynaklı planları ve malzemeleri sete dahil. Endüstriyel muadillerinden 1/8 oranında daha az maliyetliler.
11. Çatınızdan su hasat etmek
Thomas Jefferson, Monticello’daki evini yeterli olması için tasarlarken ilk olarak yağmur suyunu depoladı. Yer altındaki sarnıçlara yönlendirdiği suyu gıda ve çiçek bahçelerini sulamak için kullanıyor. Tasarım pek çok açıdan kendine yeterli. Toksik malzemeler içermeyen çatı sistemleri oldukça rağbet görüyor ve kendine yeterli su kullanımına olanak tanıyor.
12. Solar su damıtıcı
Dünya’nın büyük bölümü sudan oluşsa da bunun çoğu tuzlu su ve insan tüketimine elverişli değil. Bu açık kaynak su damıtıcısı da bu yüzden tasarlandı. Sadece güneş ışınlarını kullanarak tuzlu suyun tuzdan arındırılmasını sağlıyor. Tasarımın basit oluşu onu daha etkili kılıyor.
13. Solar su ısıtıcı
Su, ısı transferi için iyi bir ortam sağlar ve yüzyıllardır enerji sektöründe kullanılır. Güneş enerjisi teknolojisinin pek çok avantajı ve basit bir küçük mikroçip ile su direkt güneş ışınıyla ısıtılabilir. Böylelikle hem yerden ısıtma hem de duş için sıcak su sağlanır. Bir elektrik firmasına para vermeye gerek yok.
14. Güneş panelleri
Güneş enerjisi uzun bir süredir ortalarda geziyor. Gittikçe daha fazla insanın ilgisini çekmeye devam ediyor. Güneşten gelen enerji bıkıp usanmadan dünyanın yüzeyine yansıyor. Güneş ışınları, (geceleri olmadıkları için) yaygın elektrik şebekelerine eklemlenmeye dair zorluklar içerse de bireyler ve merkezsizleşmek isteyen topluluklar için büyük fırsat.
15. Rüzgar enerjisi
Rüzgar enerjisi sadece büyük projeler için değil. Rüzgar enerjisinin bireylerin kullanımına sunulması da kolay. Küçük rüzgar türbinleri satın alınabilir ve güneş enerjisi ile desteklenebilir. İki enerji kaynağı birlikte çok iyi çalışıyor. Güneşin parlamadığı zamanlarda, atmosferdeki hareketler sonucu rüzgar esmesi ihtimali yüksek. Ayrıca iki enerji kaynağı bir taneden iyidir.
16. Bitki atıklarından elde edilen kömür sobaları
Dünya nüfusunun yarıya yakını odun sobaları ile ısınıyor ve yemek pişiriyor ve bu sobalar derme çatma yapıldığından çıkardıkları duman zamanla doğaya ve insanların ciğerlerine hasar veriyor. Bio-Char sobaları, tekrar yanma özelliği ile ateşin gazlarının çoğunu tekrar kullanarak daha yüksek enerjili, daha temiz ısı elde edilmesini sağlar. Ateş söndükten sonra artan kömür, tarlalar için mükemmel toprak takviyesi olur.
17. Roket Sobalar
Roket sobalar, yakıt kaynağını tamamen kullanırken etkileyici miktarda ısı sağlıyor. Yakıtı tamamen tüketerek çok az duman salımı yapıyor. Roket sobalar yemek pişirmek için de rahatlıkla kullanılabilir.
18. Biyogaz Jeneratörleri
Biyogaz arkabahçede rahatlıkla yapılabilir ve bir sobayı yakmak ya da yemek pişirme için gerekli enerjiyi sağlar. Basit konseptler ve açık kaynak teknolojiler sayesinde daha çok insan tanklardan propan satın almak yerine doğal gazdan yararlanıyor. Biyogazın kullanım alanları sonsuz ancak atıklardan enerji elde etmek, evsel kullanım için yakıt alımını durdurmada en büyük destek olabilir.
19. İnsan artığı için biyo-çürütücü
Çok bahsetmek istemesek de biz insanlar dışkı üretiyoruz – ve bu dışkı yakıt olarak kullanılabilir. Bir biyo-çürütücü ve gaz-toplayıcı ile kompost tuvalet sistemleri kullanarak bir evi ısıtmak ya da sıcak su elde etmek için insan dışkısı kullanılabilir.
20. Solucan kompostları
Kırmızı solucanlar ve vermikültür, atıkları bitkiler için en iyi toprak haline getirir. Kırmızı solucan kutuları mutfak tezgahının altında saklanabilir, solucanlar etkin çalıştıkları için koku olmaz.
Yazının İngilizce Orijinali
Yazar: Dan West
Yeşil Gazete için çeviren: Rana Söylemez
(Yeşil Gazete, Walden Labs)
Comments