By 
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi (Yeşil Sol Parti) Diyarbakır Milletvekili Sevilay Çelenk, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) tarafından Dünya Mirası Listesine alındıktan sonra Türkiye’nin uyguladığı projelerden kaynaklı ağır tahribata ve yapısal değişikliklere uğratılan Amed Surları ve Hevsel Bahçeleri hakkında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki‘nin cevaplaması istemiyle yazılı soru önergesi verdi.
Çelenk, bu bağlamda Bakan Özhaseki’ye şu soruları yöneltti:
1) Diyarbakır’daki Amed Surları ve Hevsel Bahçeleri’nin Birleşmiş Milletlerce koruma altına alınmasında ne gibi bir sakınca görülmüş, öneri neden ve hangi gerekçelerle desteklenmemiş, ertelenmiştir?
2) Önerinin erteleneceğine dair bakanlığınıza izahat yapılmış mıdır? Önerinin ertelenmesi görüşüne Bakanlığınızca mı karar verilmiştir? Bakanlığınızın gerekçesi nedir?
3) UNESCO Türkiye Daimi Temsilcisi Büyükelçi Gülnur Aybet Suriçi’nin üstün evrensel değerini kaybetmediğini öne sürmüş ve Suriçi’nin miras alanı değil tampon bölge olması gerektiğini ifade etmiştir. Aybet’in bu görüşü Bakanlığınızın bilgisi ve muvafakati dahilinde midir? Bakanlığınızın Suriçi’nin, Diyarbakır Surları’nın, Hevsel Bahçeleri’nin ve On Gözlü Köprü ve civarının korunmasını öngören, bu bölgelerin Tehlike Altındaki Miras Listesi’ne alınmasına yönelik teklife dair görüşü nedir?
4) Diyarbakır’ın Suriçi alanının Dünya Miras Merkezi/ ICOMOS Ortak Reaktif İzleme tarafından korunmasına yönelik karar bir sonraki oturuma bırakılmıştır. Komite, Türkiye’nin vereceği cevabı beklemektedir. Taraf devlet olarak Türkiye’nin nasıl bir cevap vereceği, nasıl gerekçeler sunacağı bakanlığınızın bilgisi dahilinde midir? Bakanlığınız Suriçi ve Hevsel Bahçeleri’nin koruma altına alınmasına yönelik kamu yararı ihtiva eden kararı destekleyecek midir?
5) Suriçi, Diyarbakır Kalesi ve Surları, Hevsel Bahçeleri ve Dicle Vadisi’nin “üstün evrensel değerler” taşıdığı UNESCO Türkiye Millî Komisyonu tarafından değerlendirilmiştir. Üstün evrensel değerler hem ülke hem bölge hem de Diyarbakır şehri açısından üstün kamu yararı ihtiva etmektedir. Bu üstün kamu yararının UNESCO gibi uluslararası niteliği olan bir kurum tarafından, nitelikli bir koruma programına alınması nasıl ve hangi gerekçelerle engellenmektedir?
6) Taraf devlet olarak Türkiye Suriçi, Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri’nin Tehlike Altındaki Miras Listesi’ne alınması yerine “tampon bölge” olmasını neden desteklemektedir? Bu görüş ve eğilim, bakanlığınızın bilgisi ve muvafakati dahilinde midir? Bu görüşün gerekçeleri nelerdir ve söz konusu gerekçeler bakanlığınızın bilgisi dahilinde midir?
‣ Bakan Yumaklı’ya soru önergesi: Akbelen’de yaşananlardan haberdar mısınız?
‣ Yeşil Gazete’nin ortaya çıkardığı Yatağan’daki izinsiz kömür madenciliği Meclis gündeminde
Ne olmuştu?
Diyarbakır’ın tarihi iki alanı olan Amed Surları ve Hevsel Bahçeleri, UNESCO tarafından 2015 yılında Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınmıştı. Dünya Miras Merkezi/ICOMOS Ortak Reaktif İzleme birimi 2022 yılında, 28 Kasım-3 Aralık tarihleri arasında Diyarbakır’ı ziyaret ederek surların ve Hevsel Bahçeleri’nin Dünya Mirası Listesi’ne alınmasından sonraki müdahaleleri ve değişiklikleri incelemişti. Teknik inceleme yapan kurul, 9 Ağustos’ta incelemelerden elde ettiği raporu Türkiye’ye sunmuştu.
Kurul Dünya Mirası Listesi’ndeki surların özünü bozacak denli ağır müdahalelerin yapıldığını, yapıların değişikliğe uğradığını ve bu değişikliklerin çok büyük bir bölümünün doğrudan taraf devlet Türkiye tarafından uygulanan projelerden kaynaklandığını bildirmişti.
14 Eylül’de Suudi Arabistan’ın Riyad kentinde 45’inci oturumunu gerçekleştiren Dünya Mirası Komitesi oturumunda Türkiye, Amed Surları ve Hevsel Bahçeleri’nin koruma altına alınmasına yönelik öneriye kararın ertelenmesi yönünde tavır bildirmişti.
UNESCO Türkiye Daimi Temsilcisi Büyükelçi Gülnur Aybet, yaratılan tahribatın, alanın üstün evrensel değerini etkilemediğini öne sürmüştü. Aybet, raporun geç teslim edilmesini gerekçe olarak göstererek yetkililerin değerlendirme yapacak zaman bulamadığını ifade etmişti.
Comments