DEVA’dan Bakan Özhaseki’ye İstanbul’daki hava kirliliğini sorusu: Yönetmeliğe ne oldu?

DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Evrim Rızvanoğlu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’ye İstanbul’daki hava kirliliğine ilişkin soru önergesi vererek konuyla ilgili alınan herhangi bir önlem olup olmadığını sordu.

İstanbul’un çok ciddi hava kirliliği baskısı altında olduğuna işaret edilen soru önergesinde İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) bünyesinde yapılan ve havadaki kaba partikül madde PM10 oranının incelendiği çalışmaya da yer verildi. Bu çalışmaya göre, İstanbul’da hava kirliliği 2023’te bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 3 artış gösterdi.

Kaba partikül madde PM10 kadar riskli olan havadaki daha ince partikül maddeler için kullanılan ve kanserojen ilan edilen PM2,5 değerinin de halk sağlığı için risk oluşturduğuna ayrıca dikkat çekildi.

DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve Doğa Hakları ve Çevre Politikaları Başkanı Evrim Rızvanoğlu, Özhaseki’nin şu sorulara yanıt vermesini istedi:

1. Dış Ortam Hava Kalitesinin Yönetimi Yönetmeliği’nin güncellenmesine ilişkin taslak kapsamında PM2.5 parametresi için öngörülen yıllık ve 24 saatlik ortalama sınır değerler nelerdir? Dış Ortam Hava Kirliliği Yönetimi Yönetmeliği taslağının tamamlanması ve yönetmeliğin yayınlanması için takvim nedir?
2. Bakanlığınıza ait istasyonların verileri hangi sıklıkla incelenmektedir? Bakanlığınız tarafından İstanbul özelinde yapılan, hava kalitesini inceleyen araştırmalar bulunmakta mıdır? Var ise 2023 yılında, İstanbul’daki hangi istasyonlarda Dünya Sağlık Örgütü’nün hava kirletici parametreler için (kaba partikül madde PM10, ince partikül madde – PM2.5, kükürt dioksit – SO2, azot oksitler – NO2, NO, NOx, karbon monoksit, ozon – O3) önerdiği sınır değerlerinin üzerinde ölçüm tespit edilmiştir?
3.  Kamuoyuna yansıyan araştırmalar ince partikül madde PM2,5 seviyelerinin Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği sınır değerlerinin üzerinde olduğu belirtilmektedir. Bu durumda, halk sağlığını korumak adına Bakanlığınızca alınan önlemler nelerdir?
4. Kirliliğin yoğun olduğu ve Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği sınır değerlerin üzerinde olduğu bölgelerde hava kirliliği ile mücadele kapsamında “koruma bölgesi” ilan ettiğiniz ve ilan etmeyi düşündüğünüz bölgeler bulunmakta mıdır? Eğer ilan edilmiş “koruma bölgesi” var ise bu kapsamda hava kalitesini iyileştirmek için hangi önlemler alınmıştır ve önemler sonucunda hava kalitesinde ne düzeyde bir iyileştirme sağlanmıştır?

Önergede ayrıca söz konusu araştırmaya konu edilen İstanbul’daki 37 adet hava kalitesi izleme istasyonundan alınan verilerin yedi yıl boyunca incelenmesini içeren çalışmada, şehir merkezlerinden uzak, kırsal alanlarda bile ince partikül madde PM2,5 seviyelerinin Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün önerdiği sınır değerlerinin üzerinde olduğunun ortaya koyulduğunun altı çizildi.

9 Mayıs 2024, İstanbul’un Hava Kalitesi haritası – Kaynak: UHKIA

‘Dış Ortam Hava Kalitesinin Yönetimi Yönetmeliği’nin yayınlanması gerekiyor’

Son olarak önergede şu ifadelere yer verildi:

“Araştırmanın bulguları, hava kirliliğinin sadece şehir içi bölgelerle sınırlı olmadığını, aynı zamanda çevre kırsal alanları da etkilediğini göstermektedir. PM2,5 gibi ince partiküller solunum yolu hastalıkları, kalp-damar hastalıkları ve hatta yaşam süresinde azalma gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Bu nedenle kaba partikül madde PM10 değeri kadar PM2,5 gibi ince partikül maddelerin ölçümü ve incelenmesi halk sağlığı açısından önem taşımaktadır. Aksi takdirde bu ince partiküller, solunum sistemi yoluyla kolayca vücuda alınmakta ve derin dokulara kadar ulaşarak ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Ancak, güncel mevzuatta halk sağlığı açısından oldukça tehlikeli olmasına rağmen ince partikül madde PM2,5 değerine ilişkin herhangi bir sınır değer bulunmuyor. Bu nedenle 2021 yılında taslağı görüşe açılan fakat aradan geçen üç yıla rağmen yayınlanmayan Dış Ortam Hava Kalitesinin Yönetimi Yönetmeliği’nin yayınlanması gerekiyor.”