Video-animasyon: Defne SARIÖZ
*
Balinaların öldükten sonra okyanusun dibine batması, “derin balina düşüşü” olarak tanımlanıyor, bu özellikleri dolayısıyla balinalar deniz tabanındaki biyolojik çeşitliliğin önemli bir unsuru olarak öne çıkıyor.
Balinanın cansız bedeni, balina karkası olarak adlandırılıyor. Balina karkası, denizin derinliklerinde yaşayan canlılar için uzun ömürlü bir besin kaynağı. Bedenin tükenişinin farklı evreleri de farklı canlılar açısından oldukça besleyici. Bu süre boyunca deniz tabanında farklı canlılar için bir yaşam alanı oluşuyor, deniz altı ekosistemi gelişiyor, türlerin devamına ve yeni türlerin ortaya çıkmasına elverişli bir ortam oluşuyor.
Su altında ekolojik devamlılığın dört temel aşaması
Bir balina, denizin dibine ulaştıktan sonra, yumuşak dokunun tüketilmesi ayları, iskeletin tamamen tükenmesi ise on yılları bulur. Kemiklerin çürümesi neticesinde kemiği oluşturan organik bileşenler çözülür, sonucunda ortaya sülfit kaynağı ve enerji açığa çıkar, bu enerjiyle beslenen mikroplar, deniz ekosisteminin temelini oluşturur.
Balina karkasının okyanus tabanına ulaşmasıyla birlikte üç aşamalı bir süreç başlar. Birinci aşama dış dokunun büyüklü küçüklü balıklar tarafından tüketilmesidir. İkinci aşamada yumuşakçalar, kabuklular, kurtlar ve küçük organizmalar kemiklerdeki arta kalanları tüketir ve bu aşama yıllarca sürer.
Sülfofilik aşama olarak anılan üçüncü aşama 50 yıldan fazla sürer: Kemosentetik bakteri toplulukları, geride kalan kemiklerin içine sıkışmış yağları parçalayıp çözer, sonucunda sülfat açığa çıkar. Mikrobiyal matlar, kabuklu midyeler ve kurtçuklar bunlarla beslenir.
Bazı bilim insanları resif aşaması olarak dördüncü bir aşama tanımlar. Bu aşama kemiklerin alt tabakalarına gömülü katı mineral kalıntılarının okyanus tabanında yüzlerce yıl sonra bile sağladığı bolluğu anlatır. Öyle ki derin balina düşüşleri olmasa, bu minerallerle beslenen tüm bu canlılar enerji yoksunu derin okyanusta yaşayamayacaktır.
Küresel ısınmaya karşı balinalar…
Balinalar küresel ısınmaya karşı da önemli rol oynuyor. Araştırmalara göre balinalar okyanuslardaki yılllık karbon emiliminin yaklaşık yüzde 60’ını gerçekleştiriyor. Öldükten sonra da bu gazlar vücutlarında hapsoluyor ve ancak düşüşten sonra serbest kalıyor. Böylece karbon gazı okyanus tabanında kalıyor ve yüzeye çıkmıyor.
Uluslararası Para Fonu’nun yaptığı bir araştırmaya göre ise doğal yolla ölen bir balina senede 33 ton CO2 emiyor. Ancak balinalar karaya vurduğunda ya da avlandıklarında bu CO2 emilimini yapamıyor, vücutlarında birikmiş olan karbondioksit de deniz tabanına giderek hayat kaynağı olamadığı gibi atmosfere dağılıyor.
