Deneye Hayır Derneği: Tarım Bakanlığı göz boyamanın peşinde

Deneye Hayır Derneği, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 2014’te çıkarılan yönetmelik sonucunda kurulan Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu‘na (HADMEK) sivil toplum katılımının engellenmesine karşı mücadeleye devam edeceklerini duyurdu.

Dernek tarafından yapılan açıklamada, “Yaklaşık dört yıldır devam eden bu mücadelenin sonucunda anlıyoruz ki; kendi çıkardığı Yönetmeliğe dahi riayet etmeyen Tarım ve Orman Bakanlığı, göstermelik olarak çıkardığı Yönetmelikler ve kurduğu kurullar ile göz boyamaktan başka bir amaç gütmüyor, sivil toplum katılımını engelleyerek kurulda alınan kararların şeffaflığını ve hayvan haklarının en üst seviyede korunmasını engellemek için elinden gelen her şeyi yapıyor” denildi.

Türk Veteriner Hekimleri Birliği ve Türk Tabipleri Birliği kuruldan çıkarıldı

Açıklamada bakanlığın son hamlesiyle bir yönetmelik değişikliği taslağı hazırlayarak; 21 kişiden oluşan HADMEK’i 15 kişiye düşürdüğü belirtildi.  Ayrıca dernek Tarım ve Orman Bakanlığı’nın söz konusu kişilerin yarısını Bakanlık bürokratı yaptığını, davaya konu olan STK temsilcisi maddesini kendisine göre uyarladığını, kurulu oluşturan üyelerden hayvan ve insan yaşamıyla ilgili iki çatı meslek örgütünü, Türk Veteriner Hekimleri Birliği’ni ve Türk Tabipleri Birliği’ni çıkardığı bildirdi.

Açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“İlk dört yıllık görev süresinin bitiminin ardından 2018’de yeni bir temsilci seçimi gündeme geldiğinde hayvan hakları örgütleri temsilci için adaylarını yazılı ve sözlü olarak Bakanlığa bildirdiler. Bakanlık, dört yıllık ikinci dönem için de tekrar aynı derneğin temsilcisini göreve getirdi.

‘Hukuka uyarlık yok’ kararı

Bunun üzerine bileşenlerimizden Hayvan Hakları ve Etiği Derneği, Bakanlığın mevzuata aykırı görevlendirme işlemi için Ankara 11. İdare Mahkemesi’nde dava açtı ve mahkeme Bakanlığın bu uygulamasını hukuka aykırı buldu. Bakanlık kararı istinafa taşısa da Ankara Bölge İdare Mahkemesi önceki kararı onayarak, Bakanlığın usulsüz üye seçimiyle ilgili ‘hukuka uyarlık yok’ kararını verdi.

Örgütlerin temsil mücadelesi

Aralık 2021’de Başka Bir Hayat Diliyorum Derneği, Deneye Hayır Derneği, Hayvan Hakları ve Etiği Derneği, Hayvanlara Adalet Derneği, Hayvanları Koruma Kurtarma ve Yaşatma Derneği, Hayvanları Koruma Vakfı, Vegan Derneği ve Yaşamdan Yana Derneği, yani hayvan hakları alanında çalışan sekiz örgüt, ortak bir temsilci adayı belirleyerek Bakanlığa dilekçe ile başvurdu. Böylelikle, süreci takip eden sivil toplum örgütlerinin mutabık oldukları adayın seçilmesiyle 21’de bir dahi olsa kurulda hayvan haklarının temsiliyeti sağlanacaktı.

Aylardır mahkeme kararını uygulamayan Bakanlık, örgütlerin çoğuna cevap dahi vermezken bazılarına ‘Yönetmelik değişikliği yapılacak’ cevabını, bazılarına da aday gösterilen temsilcinin kabul edilmesinin mümkün olmadığı çünkü ‘bağlı olduğu örgütün çalışma konusunun deneylerde kullanılan hayvanlarının haklarının korunması olduğu’ cevabını verdi. Yani kuruluş amacı hayvan deneylerini denetlemek, etik prensipler çerçevesinde kısıtlamak ve hayvanların yaşam haklarını da gözetmek olan bir kurulda hayvanların haklarını savunan bir kişiye dahi tahammül edilmediği açıkça beyan edildi.”

‘Dernek ismi yazılamayacağı için tarif edildi’

Yaklaşık dört yıldır devam eden bu mücadelenin sonucunda bakanlığın kendi çıkardığı yönetmeliğe bile riayet etmediğini kaydeden dernek, göstermelik olarak çıkarılan yönetmelikler ve kurulan kurullar ile göz boyamaktan başka bir amaç güdülmediğine, sivil toplum katılımını engelleyerek alınan kararların şeffaflığını ve hayvan haklarının en üst seviyede korunmasını engellemek için elinden gelen her şeyi yaptığına dikkat çekti:

“Yönetmeliğin altıncı maddesi g bendi ‘Hayvanları korumaya yönelik sivil toplum örgütlerinden bir üye’ iken, hazırlanan Yönetmelik değişikliği taslağında ‘Deney hayvanlarıyla ilgili çalışma yapan ve hayvanların deneylerde kullanılmasında bilimsel esasları gözeten sivil toplum örgütlerinden bir üye’ olarak değiştirildi. Yani Bakanlığın iki dönem boyunca seçtiği Laboratuvar Hayvanları Bilimi Derneği ismi açıkça yazılamayacağı için adeta tarif edildi. Yönetmelik taslağındaki maddelerle ilgili itirazlarımızı ayrıca paylaşacağız.

Mevzuat değişikliği

Mevzuatın isteğe göre eğip büküldüğü, mahkeme kararlarının uygulanmadığı, sivil toplum örgütlerinin yok sayıldığı, hayvan hakları mücadelesinin alay eder gibi cevaplarla küçümsendiği bu tavrı kabul etmemiz mümkün değildir. Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devletidir, kimsenin yasalara riayet etme konusunda bir muafiyeti söz konusu olamaz.

Bu bağlamda; şu anda değiştirilmekte olan Yönetmelik gereği bize tanınan ancak Bakanlık tarafından yok edilen üyelik hakkımızla ilgili olarak ve ayrıca hazırlanan yeni Yönetmelikle ilgili yasaların bize tanıdığı tüm hakları kullanarak mücadeleye devam edeceğimizi kamuoyuna bildirmek istiyoruz.”