[COP28] Zirvenin son gününde gözlerin çevrildiği Dubai’den ses çıkmadı

Dubai’de düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi COP28‘deki müzakerelerin bugün sona ermesi planlanıyordu. Ancak nihai metnin bir türlü yayımlanamaması ve taslak metin üzerinde anlaşmazlıklar çıkması üzerine, sonuç sonraki günlere ertelenmiş gibi görünüyor.

Başkanlık tarafından yayınlanan taslak metne ise iklim aktivistleri, sivil toplum ve iklim uzmanlarının tepkileri sürüyor.

“Aslında metnin tartışmaları tetiklemesini istiyorduk… ve öyle de oldu.” diyen COP28 Genel Direktörü Büyükelçi Majid Al Suwaidi, başkanlığın dün geceyi geri bildirim alarak geçirdiğini ve bu geri bildirimlerin kendilerini yeni bir metin taslağı hazırlayacak konuma getirdiğini söylese de zirveden şu zamana kadar olumlu bir haber gelmedi.

‘Aşamalı olarak kaldırma’ veya ‘aşamalı olarak azaltma’ terimlerinin kullanılmadığı taslak anlaşmaya göre, fosil yakıt üretimi ve tüketimi ‘bilimsel tavsiyeler’ doğrultusunda 2050 yılına kadar azaltılacak.

Taslak metnin 39’uncu paragrafı ülkelerin fosil yakıtları tamamen ortadan kaldırmak yerine “adil, düzenli ve hakkaniyetli bir şekilde tüketim ve üretimlerini azaltmalarını” öngörüyor.

Taslak metne tepkiler sürüyor

Avrupa Birliği İklim Komiseri Wopke Hoekstra, taslak metnin bu haliyle “hayal kırıklığı yarattığını” ve “sorunu ele almak için yeterli olmadığını” söyledi.

Küçük ada devletleri ise görüşmelerde seslerini duyuramadığını ve “diğer tarafların ayrıcalıklı muameleden yararlanarak sürecin şeffaflığını ve kapsayıcılığını tehlikeye attığını” söylüyor.

Uluslararası sivil toplum da COP28 Başkanlığına yazdığı açık mektupta şöyle dedi:

“Bilimin ve 100’den fazla ülkenin ‘tüm fosil yakıtlardan adil bir çıkış’ çağrısını yeni taslağın azaltım bölümünde görmeyi bekliyorduk. Bunun yerine, Tarafların ‘uygulayabilecekleri’ ve birbirindeni tutarsız, zayıf ve belirsiz bir enerji seçenekleri listesi okuduk. Bu seçenekler listesi ısınmayı 1,5C derecede tutmak için yapılması gerekenlerden o kadar uzak ki, Küçük Ada Devletleri İttifakı (AOSIS) bunu bir “ölüm fermanı” olarak tanımladı.”

[COP28] Uluslararası sivil toplumdan Başkanlığa: Tarih yazma fırsatını kullanacak mısınız?

Taslak metne ve fosil yakıtlara farklı yaklaşımlar var

Taslak metinde daha sert bir dil kullanılmasına açıkça karşı çıkan ve fosil yakıtlar konusunda daha sert bir dil kullanılmasını destekleyen ülkelerin kapalı toplantılarda görüşleri şöyle:

• Suudi Arabistan bilimin 2050 yılına kadar fosil yakıtların tamamen ortadan kaldırılmasının gerekliliğini öngörmediğini söylüyor.
• Katar ise taslak metnin ülkelerin egemenlik hakkını etkilediğini emisyon kaynaklarını, yani fosil yakıtları ortadan kaldırmak yerine emisyonları azaltmak gerektiğini savunuyor.
• Bolivya fosil yakıtların azaltılmasına ilişkin metinde büyük sorunlar olduğunu ve gönüllülük esasına dayanan Paris anlaşmasının ülkelerin eylemlerini belirleyemeyeceğini düşünüyor.
• Almanya, metinde yer alan küresel emisyonların 2030 yılına kadar yüzde 43, 2035 yılına kadar yüzde 60 oranında azalması ve 2050 yılına kadar net sıfıra ulaşılması ifadelerinin, ülkelerin fosil yakıt kullanımını azaltmayı “seçebileceği” yönündeki zayıf ifadelerle çeliştiğini söyleyen ülkeler arasındaydı.
• Dominik Cumhuriyeti COP28’in 1.5C hedefinin öldüğü zirve olabileceğini söylerken Tuvaluzirvenin çıktılarını hayatta kalma meselesi olarak değerlendiriyor.
• Avustralya metinde “alınabilecek” enerji seçenekleri var: buraya ne “yapmamız” gerektiği konusunda anlaşmaya varmak için geldik. Taslak metin dünyaya ihtiyacımız olan net sinyali göndermediğini söylüyor.
• Önemli bir petrol ve gaz ihracatçısı olmasına rağmen Norveç, fosil yakıtların “aşamalı olarak kullanımdan kaldırılmasını” destekliyor. Karbon yakalama ve depolama Norveç’te neredeyse 30 yıldır kullanılıyor.
• Küba, iklim konusunda önce zengin ülkelerin harekete geçmesi ve daha yoksul ülkelerin harekete geçmesine yardımcı olması gerektiğini tam olarak kabul etmiyor.
• Çin gelişmiş ülkelerin zirveye ulaşması 150 yıldan fazla sürdüğünü, bu nedenle metinde küresel karbon emisyonlarının 2025’te zirveye ulaşacağına dair bir atıf olmaması gerektiğini savunuyor.
• Hindistan metinde eksik olan en önemli unsurun tarihsel kümülatif emisyonlar olduğunu belirtiyor.
• Pakistan ise daha temiz enerji kaynaklarına geçiş uzun yıllardır hazırdır olduğunu ancak milyarlarca dolara ihtiyaç olduğunu savunuyor.

‣ [COP28] 160’dan fazla iklim inkarcısının zirveye katıldığı ortaya çıktı

‣ [COP28] Yeni küresel stok sayımı taslağında fosil yakıtlar var, aşamalı kaldırma yok