By 
Haber: Gençağa Akarafazlı
Halkların Demokratik Partisi İzmir Milletvekili Murat Çepni, Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü‘nde (ÇAY-KUR) yaşanan sorunları Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı’na taşıyarak Tarım ve Orman Bakanı‘nın cevaplaması için soru önergesi verdi.
HDP’li Çepni, TBMM’ye sunulan 2019 yılı Sayıştay Denetim Raporu’nda ÇAY-KUR’un 2019 yılında toplam 7 bin 587 personelle hizmet vereceğinin programlanmasına rağmen, yıl sonuna bakıldığında 384 memur, 900 sözleşmeli personel ve bin 331 işçi olmak üzere toplam 2 bin 615 personelin istihdam edildiğini belirterek çalışan sayısının önceki yıla göre 264 kişinin azaldığına dikkat çekti.
Kredi borçları artıyor
Murat Çepni, 5 Şubat 2017 tarihinde Türkiye Varlık Fonu’na aktarılan ÇAY-KUR’un 2019 yılı dönem sonu itibariyle bulunan kredi borçlarını şöyle anlattı:
2019 yılı dönem sonu itibariyle çeşitli bankalara 3.498.250 bin TL kredi borcu bulunmaktadır. 2016 yılında toplam 4,59 milyar TL (alınan) ve 4,42 milyar TL (ödenen), 2017 yılında da 5,85 milyar TL (alınan) ve 5,61 milyar TL (ödenen) olan kredi kullanımlarının 2018 yılında 7,59 milyar TL (alınan) ve 7,07 milyar TL (ödenen) olarak büyük ölçüde arttığı, aynı şekilde kullanım/ödeme farkının, yani ödenemediğinden, sonraki yıla devreden kredi bakiyesinin de 0,16’daki 1,29 milyar TL’den, 2017 yılında 1,53 milyar TL’ye, 2018 yılında 2,06 milyar TL’ye ve 2019 yılında da 3,4 milyar TL’ye yükselerek giderek arttığı görülmektedir. Dönem zararı 2018’de yaklaşık 53’ü iken, daha da artarak 2019’da 62,3 oranına yükselmiştir.”
‘Bir yıllık satışa eşit kuru çay stoğu var’
ÇAY-KUR’un hiç çay yaprağı alımı yapmasa dahi mevcut ürün stokunun ancak eritebileceğini hatırlatan Murat Çepni konuyla ilgili şu ifadelerde bulundu:
Son iki yıldır gerçekleşen stok miktarları, ÇAY-KUR’un ilgili yıllar toplam satışları kadardır. Bir diğer deyişle bir yıllık satışa eşit kuru çay stoku bulunmaktadır ve ÇAY-KUR izleyen yılda hiç çay yaprağı alımı yapmasa dahi mevcut ürün stokunu ancak eritebilecektir.
Çay çeşitlendirme faaliyetlerinin çay satış pratiği ile ilişkilendirilerek, talebinin doğru değerlendirilmesi ve yeni ürünlerin tanıtılması için satış ve tüketim noktalarında tanıtımlarının yapılması gerekirken, çeşitlendirme kararlarının saha çalışmalarına dayandırılmadığı ve sonuçta stok artışlarına neden olunduğu da gözlenmektedir.”
Fotoğraf: DHA
HDP’li Çepni’nin Tarım ve Orman Bakanı Dr. Bekir Pakdemirli‘nin yanıtlamasını istediği sorular ise şöyle:
1- 2019 yılında, toplam olarak 7.587 personel ile hizmet verileceği programlanmasına rağmen, yıl sonu itibariyle 2.615 personel istihdam edilmesinin ve çalışan sayısının önceki yıla göre 264 kişi azalmasının gerekçesi nedir? Türkiye’de işsizlik oranı giderek artarken neden boş kadrolara çalışan istihdam edilmemektedir?
2- ÇAY-KUR’un 2019 yılı dönem sonu itibariyle çeşitli bankalara 3.498.250 bin TL kredi borcu bulunmaktadır. Dönem zararı 2018’de yaklaşık yüzde 53’ü iken 2019’da yüzde 62,3 oranına yükselmiştir. Dönem zararının gerekçesi nedir? Bakanlığınız zararlar konusunda bir inceleme yapmakta mıdır? Sorumlularla ilgili yasal yaptırımda bulunulacak mıdır? ÇAYKUR için mevcut alım, üretim ve satış politikaları yeniden düzenlenecek midir?
3- Ekonomik ömrünü dolduran çay bahçeleri için ne gibi çalışmalarınız vardır? Üretim kalitesi ne şekilde arttırılacaktır? Bu konuda üreticilerin mağduriyetleri giderilecek midir?
4- Çaytaş firması için üretimi yaptırılan ancak firmanın alamadığından dolayı ihraç edilemeyen ve son kullanma tarihlerinin bazılarında üç ayın altında olduğu ve diğerlerinin de son kullanma tarihlerinin yaklaştığı belirtilen çaylar için Bakanlığınızın ne gibi planlaması vardır? Stokta bekletilen çayların satışı yapılamayacağına göre nerede ne şekilde değerlendirilecektir?
5- Yeterli tanıtım ve satış çalışması yapılmadığından stokları hızla artmakta ve buna rağmen üretimine de devam edilmekte olan organik çay stoklarının eski yıllara ait 96 tonluk bölümünde rutubet sınır değerlerine yaklaşılmakta olduğu Sayıştay Raporu’nda yer almaktadır. 2015-2016 yılları üretimi toplam 19 bin 878 kilogram organik çay küflenme nedeniyle imha edilerek, 218 bin 291 TL zarar kaydedilmiştir. Kamuoyunda yüksek meblağda reklam parası harcandığı görüşü vardır. ÇAY-KUR’un tanıtım ve satış çalışmaları için Çaytaş şirketine ne kadar ödeme yapılmıştır? Tanıtıma rağmen neden yeterli satış yapılmamıştır? Çayların küflenmemesi için uygun depolama koşulları neden sağlanmamaktadır? 6- Oldukça yüksek fiyattan satışı yapılan çaylar için halkın alım gücünün düştüğü salgın günlerinde uygun fiyat düzenlemesi yapılacak mıdır?
7- ÇAY-KUR’un Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan 2019 Yılı Sayıştay Denetim Raporu kamuoyunun bilgilenmesi için Sayıştay internet sitesinde yayınlanacak mıdır?
8- Çay Yasasını neden çıkartılmamaktadır? Çay yasası için Hükümetinizin çalışması var mıdır?
9- Yıllardır gündemde olan ÇAY-KUR’un özelleştirilmesinin önünü açmak için büyük oranda zarar ettirildiği ve ürünlerin yönetmeliğe uygun toplanma, işleme, depolama ve satış işlemlerinin yapılmadığı iddiaları doğru mudur? Bu konuda kamuoyu bilgilendirilecek midir?
Öte yandan, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz da ÇAY-KUR’un 635 milyon TL ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin (DHMİ) 1 milyar 100 milyon zarar ettiğini belirtti.
Comments