By Oliver Milman‘ın guardian.com’da yayınlanan yazısını Yeşil Gazete gönüllü çevirmenlerinden Zeynep Ersoy‘un çevirisiyle sunuyoruz
* * *
Dikenli papaz balığı üzerinde yapılan bir çalışmaya göre, balıkların iklim değişikliğiyle başa çıkabilmeleri için en azından birkaç nesil daha geçmesi gerekiyor.
Okyanuslardaki artan karbondioksit düzeyleri balıkların davranışlarını nesiller boyunca olumsuz yönde etkiliyor. Bu durumun, deniz türlerinin değişen çevre koşullarına hiçbir zaman tam olarak uyum sağlayamamalarına neden olduğu araştırmalar tarafından bulunmuştur.
Nature Climate Change dergisinde yayınlanan bir çalışmaya göre, yüksek karbondioksit düzeyinin balıkları, ebeveynlerinin daha önce aynı ortama maruz kalıp kalmamasına bakmaksızın etkilediği görülmüştür. Dikenli papaz balıkları aylarca iki farklı karbondioksit seviyesindeki suda tutulmuştur. Bir seviye dünyanın karbon salınımını azaltmak için acil eyleme geçtiği zamanki karbondioksit seviyesiyle uyumluyken, diğer seviye ise mevcut politikalarda, ekonomide ve teknolojide değişiklik olmadığı varsayımına dayalı olan ve bu yüzyılın sonunda okyanuslarda 3ᵒ C’lik ısınmanın öngörüldüğü referans senaryodaki karbondioksit seviyesiyle uyumludur.
Bu papaz balıklarının yavruları da daha sonra bu farklı karbondioksit koşullarda tutulmuş ve yüksek karbondioksit seviyesinde tutulan genç balıkların bu koşullara uyum sağlamada ebeveynlerinden daha iyi olmadığı gözlenmiştir.Bu sonuç, balıkların değişen çevre koşullarıyla başa çıkabilmesi için en azından birkaç nesile daha ihtiyaç olduğunu göstermiştir. Ayrıca, değişen çevre koşullarıyla başa çıkabileceklerinin garantisi olmadığından, bu durum birçok türün iklim değişikliği yüzünden yok olma riskiyle karşı karşıya kalabileceği anlamına da geliyor.
Bu çalışma, Queensland James Cook Üniversitesine bağlı olarak, ARC mercan resifleri çalışmaları merkezi tarafından yürütüldü. Merkez tarafından yapılan önceki çalışmalarda, okyanuslardaki yükselen karbondioksit seviyesinin balık beyinlerindeki nörotransmitterleri( sinir hücresi taşıyıcıları) direk olarak etkilediği ve balıkların davranışlarını değiştirdiği gözlemlenmiştir. Koku alma duyuları kadar temkinli olma davranışları bozulmuştur. Bu yüzden, predatörler tarafından daha kolay yakalanabilirler.
Fosil yakıtların kullanılmasından kaynaklı atmosferde bulunan fazla karbondioksidin yüzde 90 dan fazlası okyanuslar tarafından emilir.Karbondioksit suda çözündüğünde, suyun pHını hafifçe düşürüp, kimyasını değiştirerek okyanus asitleşmesine neden olur. Kabuklu deniz canlıları yüksek oranda asidik suda, kabuk oluşturmada zorlanırken, mercanlar da bozulmaya daha hassas hale geliyorlar.
Çalışmanın eş yazarı Profesör Philip Munday, Guardian Avustralya’ya verdiği konuşmasında balıkların kısa vadede iklim değişikliğine uyum sağlamakta zorlanacağını belirtti. Profesör Munday, “ Adaptasyonun ne kadar hızlı gerçekleşeceğini bilemiyoruz. Fakat, gelecekte öngörülen karbondioksit seviyelerinin balıkların davranışlarını, populasyonlar için iyi olmayacak bir şekilde etkileyeceğini biliyoruz. Balıkların genetik olarak adapte olabilmesi birkaç nesilden daha uzun sürecek ve değişime nasıl ayak uyduracaklarını bilemiyoruz. Eğer değişime ayak uyduramazlarsa, bu durumun bazı balık türlerinin populasyonlarınının sürdürülebilirliğine büyük bir etkisi olacak. Biz sadece mercan balıkları üzerinde çalıştık, fakat diğer balık türlerinin etkilenmeyeceğini söyleyemeyiz. Bu aslında balıklar için çabuk bir çözüm yolu bulmamız için bir uyarıdır. Karbondioksit salınımını azaltmamız ve genetik adaptasyonun zamanla etkisini gösterip göstermeyeceğini anlamak için daha çok çalışma yapmamız gerekiyor.” dedi.
Yazının İngilizce orjinali
Yeşil Gazete için çeviren: Zeynep Ersoy
(Yeşil Gazete, guardian.com)
Comments