Avrupa Birliği’nden tek kullanımlık plastiklerin sınırlandırılması için tarihi karar

Avrupa Birliği, aylardır devam eden müzakerelerin sonunda bugün (19 Aralık) tek kullanımlık plastiklerin yasaklanmasına karar verdiğini açıkladı. AB’nin Tek Kullanımlık Plastik Yönetmeliği en geç 2021 yılına kadar tüm Üye Ülkelerde yürürlüğe girecek. Yönetmelik, denizlerdeki plastik kirliliği krizine karşı bugüne kadar dünyada alınan en sıkı önlemler dizisi olmasına rağmen, durumun aciliyeti ve vahameti karşısında yine de yetersiz kaldığı için önemli bir ilk adım olarak değerlendiriliyor.

Avrupa Komisyonu tarafından denizlerdeki plastik atıkların kaynağında durdurulması için Mayıs ayında önerilen ve Ekim ayında Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanan, sahillerde en sık rastlanan 10 plastik ürün grubunu ve balık oltalarını hedef alan bu iddialı önlemler hakkında Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi bugün bağlayıcılığı olmayan bir anlaşmaya vardığını açıkladı. Anlaşma, Avrupa Parlamentosu ve Konsey tarafından resmi olarak onaylandıktan sonra, Üye Ülkeler tarafından en geç iki yıl içinde ulusal düzeyde uygulamaya sokulacak.

Plastik kirliliği krizinden geri dönüşümle çıkamayacağımızı ve sistemik bir değişim gerektiğini savunan, ve 1.279 örgütten oluşan küresel Break Free from Plastic hareketinin Avrupa Koordinatörü Delphine Lévi Alvares, yeni yönetmelik hakkındaki görüşlerini şöyle ifade etti: “Yeni yasalar plastik kirliliği canavarına vurulan bir önemli ilk darbedir. Ancak, etkileri ulusal hükümetlerin bu yasaları uygulamalarına bağlı. Ulusal hükümetler, derhal tek kullanımlık plastiklerin azaltılmasına dair güçlü hedefler belirlemelidir ve üreticilerin yarattıkları kirliliğin maliyetlerini ödemelerini sağlamalıdır. Plastik kirliliğinin sonlandırılma çağrısı çok güçlü bir çağrı, ve bunun göz ardı edilmesi kabul edilemez.”

Yönetmeliğin artıları

• AB’de tek kullanımlık plastik kulak temizlik çubuğu, pipet, çatal bıçak, içecek karıştırıcı, balon çubukları, oksijenle çözünür plastikler, ve polistiren kaplar ve bardaklar yasaklanıyor.
• Üreticiler (büyük tütün şirketleri ve Coca-Cola, Pepsico ve Nestle gibi plastik kirliliğine neden olan başlıca şirketler) sigara izmaritleri dahil olmak üzere, bazı tek kullanımlık plastiklerin atık yönetimi, temizlik ve bilinçlendirme çalışmalarının maliyetlerini ödeyecek.
• AB ülkeleri plastik içeren sigara filtrelerinin oluşturduğu atığı azaltmak zorunda olacak.
• Balık oltaları için üreticilerin atıklardan sorumlu tutulması için bir mekanizma kurulacak ve Üye Ülkelere bu atıkların toplanması denetlemeleri ve ulusal atık toplama hedefleri koymaları zorunluluğu getirilecek.
• 2030 yılına kadar tüm içecek şişelerinin %30 oranında geri dönüştürülmüş malzemeden üretilmesi zorunluluğu getirilecek.
• Plastik içeren ürünlerin etiketlerinde plastik içerdiği, atığın çevresel etkileri ve o ürünün nasıl bertaraf edilmesi gerektiği belirtilecek.

Yönetmeliğin eksileri

• Gıda kapları ve bardak tüketiminin azaltılmasına dair bağlayıcı herhangi bir hedef belirtilmediği gibi, AB ülkelerinin hedef belirlemesi de zorunlu tutulmamış ve bunun yerine ülkelerin bu ürünlerin tüketimini “önemli ölçüde azaltması gerekmektedir” gibi genel bir ifade kullanılmış.
• Tüketim sonrası meşrubat şişelerinin %90’ının toplanması hedefi 2025 yılından 2029’a çekilerek, 4 yıl ertelenmiş. 2025 yılı için %77’lik bir ara hedef belirtilmiş.
• Plastik içecek kapaklarının şişelere sabitlenmesi konusu 2021’den 2024 de çekilerek, 3 yıl ertelenmiş.

Break Free from Plastic, 2018 yılında 42 ülkede 1.279 örgütün gönüllüleriyle yaptığı saha çalışmalarında toplanan plastik atıkların yüzde 14’ünün Coca-Cola, Pepsico ve Nestlé’ye ait olduğunu Ekim ayında yayınladığı bir raporla ortaya koymuştu.

Yine Ekim ayında, Yeşil Gazete özel haberi Türkiye’de incelenen sofra tuzunda mikroplastik (5 mm’den küçük plastik parçacığı) bulunduğunu duyurmuştu. Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Temel Bilimleri Bölümü’nden Doç. Dr. Sedat Gündoğdu tarafından Mart 2018’de yayımlanan araştırmada, Türkiye’de satılan 16 farklı markanın sofra tuzu örnekleri incelenmiş ve örneklerin tamamında mikroplastik bulunmuştu.

Doç. Dr. Sedat Gündoğdu Türkiye’de ve küresel düzeyde mikroplastik kirliliğini Yeşil Gazete için kaleme aldığı yazısında, “Hâlihazırda 1.655 canlı türü plastiklerden doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenmekte ve bu sayı her geçen gün artmakta. Plastik üretimi ve tüketimi bu hızla devam ettiği müddetçe bu sayının daha da fazla olacağı şüphesiz. Bunun yanında bu hızdaki plastik üretimi ve beraberinde ortaya çıkan kaçınılmaz kirlilik problemi, denizlerin, 2050 yılında balıktan çok plastik ile dolmasına neden olacaktır,” ifadesine yer vermişti.

(Ayşe Bereket, Yeşil Gazete)

Kaynak:

İlk olarak aysebereket.wordpress.com‘da yayınlanmıştır