Köşe Yazıları

Plastik atıklarda ilk üç şirket: Coca-Cola, Pepsi ve Nestlé – Break Free From Plastic saha çalışması raporu

0

Break Free From Plastic küresel hareketi plastik kirliliği saha çalışmalarında tespit ettiği başlıca şirketleri bugün yayınlanan raporunda açıkladı. Plastikten Kurtul olarak da tercüme edilebilecek Break Free From Plastic hareketi, dünyadaki plastik kirliliğini sonlandırmak için 1.279 örgütün bir araya geldiği bir küresel bir hareket. Küresel plastik kirliliğine bütüncül olarak yaklaşan Break Free From Plastics hareketi, çareden ziyade önleme odaklanarak ve etkin çözümler sunarak, sistemik bir değişim gerçekleştirilmesi gerektiğini savunuyor. Plastik kirliliğinden piyasaya plastik paketleme malzemelerini (çoğu zaman gereksiz ve bir kullanımlık) pompalayan şirketlerin sorumlu tutulmasını isteyen Break Free From Plastic hareketi, 42 ülkede gönüllülerle yaptıkları temizlik çalışmalarında topladıkları plastik atıkların markalarını tespit etti (brand auditing), ve çalışma sonuçlarında en yüksek plastik kirliliğine sebep olan şirketlerin isimlerini açıkladı. Listede yer alacak şirketler için en az 10 ülkede, 100’ün üzerinde plastik parça bulunması kriterleri uygulandı. Break Free From Plastic’in 2018 çalışmaları sırasında toplanan plastik atıkların yüzde 14’ü liste başındaki ilk üç şirkete ait: Coca-Cola, Pepsico ve Nestlé.

Görsel: Break Free From Plastic

2018 yılında Break Free From Plastic hareketinden yaklaşık 10.000 gönüllü, 6 kıtada, 42 ülkede, 239 temizlik çalışmasında 18.851 parça plastik topladı. Bu plastik atıkların yüzde 65’inden fazlasında ürün markası görünüyordu. Toplanan plastik atıklar markalara ve bu markaları üreten şirketlere göre kataloglandı. En büyük plastik kirleticileri Coca-Cola, PepsiCo, Nestlé, Danone, Mondelez International, Procter & Gamble, Unilever, Perfetti van Melle, Mars Incorporated, ve Colgate-Palmolive olarak belirlendi. (Yazının sonunda bu şirketlerin sitelerine girerek derlediğim, Türkiye’de sattıkları ürün/markaların listesini bulabilirsiniz.) İlk üçte Coca-Cola, Pepsico ve Nestlé yer alırken, Coca-Cola ürünlerine 42 ülkenin 40’ında ve 239 temizlik çalışmasının yüzde 75’inde kıyılarda, parklarda ve sokaklarda Coca-Cola ürünlerine rastlandığı bildirildi.

Plastik kirliliği krizini durdurmak şirketlerin sorumluluğu

Foto: Nipe Fagio, Tanzanya

Rapor, şirketlerin ürünlerinin yaşam döngüsü boyunca yarattıkları etkinin ve ambalajlarının sorumluluğunu üstlenmesi gerektiğine vurgu yapıyor. Break Free From Plastic’e göre, şirketler ve markaların plastik kirliliğine sundukları çözümlerin birçoğu, küresel geri dönüşüm oranlarının düşük olmasına rağmen, ambalaj toplama ve geri dönüşüme odaklanıyor. Şirketlerin bu “çöp” ve “temizlik” mesajları bireysel tüketiciyi plastik kirliliğinden sorumlu olduğuna ikna ediyor, oysa sorumluluk sürdürülebilir çözümler ve sistemler geliştirmesi gereken kurumsal kirleticilerin. Bireysel tüketiciler çoğu zaman imkansız seçeneklerle karşı karşıya kalıyor, zira modern hayatta “plastiksiz” yaşam neredeyse imkansız. Rapor, bireysel tüketiciler bu durum karşısında suçluluk duyarken, şirketlerin ambalajlarının yarattığı kirlilikten hemen hemen hiç sorumlu tutulmadığını ve bireylerin derhal şirketlerden gıda, içecek ve kişisel bakım ürünleri için plastik içermeyen ambalaj ya da çok kullanımlık ambalajlar talep etmelerini gerektiğini hatırlatıyor. Özetle, plastik kirliliği krizini durdurmak şirketlerin sorumluluğu.

Bu krizden geri dönüşümle çıkamayız – şirketler plastik ambalajlara ihtiyaç duyulmayan bir sistemi hayata geçirmek zorunda

Raporda yer verilen bazı bilgiler bu krizden sadece geri dönüşümle çıkamayacağımızı ortaya koyuyor:

  • Küresel plastik üretimi yılda 320 milyon metrik ton[1]
  • 1950’lerden bu yana toplam 8.3 milyar metrik plastik üretildi.
  • Kısa süre önce yayınlanan bir araştırmaya göre, 8.3 milyar metrik tonun sadece yüzde 9’u geri dönüştürüldü, yüzde 12’si yakıldı ve geri kalan yaklaşık yüzde 80’i çöp alanları, denizler ya da doğaya dağıldı.[2]
  • Plastik üretimin önümüzdeki on yıl içinde yüzde 40 artması bekleniyor.[3]

Break Free from Plastic, şirketleri derhal aşırı ambalajla yapmayı durdurmaya, ürün dağıtım sistemlerini atığı azaltan ya da tamamıyla ortadan kaldıran bir şekilde yeniden tasarlamaya ve doğaya pompaladıkları plastik kirliliğinin sorumluluğunu almaya çağırıyor.  

Break Free From Plastic saha çalışmaları

Foto: Zero Zbel, Fas

Break Free From Plastic’in ilk küresel Brand Audit (Marka Denetimi/Tespiti) çalışması 2017’de Filipinler’in Manila Koyu’nda Freedom Island isimli adada yapıldı. Gönüllülerle yapılan ve sekiz gün süren bu çalışmada toplam 54.260 plastik parçası toplandı. Nestlé, Unilever, Endonezya şirketi PT Torabika Mayora ve bazı Filipinli şirketler en büyük plastik kirleticiler listesine girdi. Bir sonraki çalışma Mayıs 2018’de Hindistan’da 15 şehirde yapıldı. 15.000 gönüllü 72.721 plastik parçası topladı. En büyük kirletici listesinin başını çeken ilk üç şirket Pepsico, Perfetti Van Mall ve Unilever oldu.

Bu rapor ise, Dünya Çevre Günü (5 Haziran) ve Dünya Temizlik Günü (15 Eylül)6 başta olmak üzere 6 kıtada, 42 ülkede yapılan 239 temizlik çalışmasında 10.000’inin üzerinde gönüllü tarafından bulunan plastik atıkların marka tespitini içeriyor. Gönüllüler saha çalışmaları kapsamında temizlik alanlarını belirledi, o alandaki tüm atıkları topladı, atıklarının sayımını yaptı ve her bir parçanın üretici/markası, ürün türü (gıda, kişisel bakım, ya da ev ürünleri) ve ambalaj türünü (HDPE, PET, PVC, PP, PS, çok tabakalı plastikler, tek tabakalı plastikler ve diğerleri) kayıt altına aldı. Gönüllülerin bildirdikleri veriler daha sonra bu rapor için gözden geçirildi, temizlendi ve teyit edildi.

Temizlik ve marka tespit çalışmalarının yapıldığı ülkeler ve çalışma sayısı ise şöyle: Amerika Birleşik Devletleri (70), Avustralya (5), Avusturya (2), Bangladeş (1), Birleşik Krallık (5), Brezilya (1), Çekya (2), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (1), Ekvator (1), Endonezya (5), Fas (29), Filipinler (1), Güney Afrika (3), Güney Kıbrıs (1), Güney Kore (2), Hırvatistan (3), Hindistan (2), Hong-Kong (4), İrlanda (1), İspanya (6), İsviçre (1), İtalya (11), Jamaika (1), Kamerun (1), Kanada (9), Kenya (2), Letonya (1), Lübnan (3), Macaristan (1), Maldivler (1), Malezya (1), Meksika (16), Nijerya (1), Portekiz (2), Rusya Federasyonu (3), Senegal (1), Slovenya (12), Şili (1), Tanzanya (22), Tayland (1), Yunanistan (1), ve Vietnam (2).

Break Free From Plastic, bu raporda birçok tüketim maddesi markasının yer almadığını, hatta bunların belki de raporda yer alanlardan daha fazla plastik kirliliği yaratıyor olabileceğini, bu raporun belirli şirketlerle ilişkilendirilebilecek kesin bir miktar belirleme çalışması olarak tasarlanmadığı ve dünyadaki plastik üreticileri ve kurumsal markaların ürettikleri plastik atıkların temsil eden bir örnekleme olmadığını da belirtiyor.

İsmi geçen şirketlerin Türkiye’deki ürünleri/markaları:

Coca-Cola: Coca-Cola, Fanta, Sprite, Schweppes, Capy, Fuse Tea, Damla, Powerade, Gladiator, Sensun

Pepsico: Pepsi, Lipton Ice Tea, Tropicana, Frulo, Yedigün, 7Up, Rockstar, Gatorade, Doritos, Lays, Cheetos, Ruffles, Rocco, Cerezza

Nestlé: Nestlé çikolata ürünleri, Polo, Nestlé Purina hayvan maması, Nesquik, Nestle Salep, Nestle Sıcak Çikolata, Nesfit kahvaltılık gevrek, Nestlé Coffee-Mate, Nescafé, Nespresso, Maggi bulyon ve yemek harcı, Alaçam Su, Erikli Su, Nestlé Pure Life.

Danone: Danone Kefir, Danone Yoğurt, Danone sütlü atıştırmalıklar, Danissiomo, Danette, Activia

Mondelez International: Barni, Bubblicious, Falım, First, Jelibon, Olips, Milka, Oreo, Toblerone, Topitop, Misbon, Tofita, Poptip, Tipitip, Şıpsevdi, Kent

Procter & Gamble: Alo, Ariel, Braun, Fairy, Febreze, Gilette, Gilette Venus, Head & Shoulders, İpana, Oral-B, Orkid, Pantene, Prima, Rejoice, Tampax, Vicks

Unilever: Axe, Cif, Domestos, Dove, Hellman’s mayonez, Knorr, Lipton, Lux, Magnum, Omo, Rexona, Signal, Tony & Guy, Vaseline, Yumoş, Algida, Calvé, Carte d’Or.

Perfetti van Melle: Mentos, Vivident, Big Babol, Chupa Chups, Brooklyn, Center Fresh.

Mars Incorporated: Evcil hayvan mama markaları (Pedigree, Whiskas, Nutro, Greenies, Sheba, Cesar, Iams, Eukanuba), M&M, Wrigley’s, Snickers, Twix, Altoids, Big Red, Bounty, Galaxy, Hubba Bubba, Juicy Fruit, Life Savers, Mars, Milky Way, Orbit, Extra, Freedent

Colgate-Palmolive: Colgate, Palmolive, Protex, Speed Stick deodorant, Ajax Fabuloso, Hacı Şakir, Hills evcil hayvan maması

***

[1] Statista, 2018. “Global plastic production from 1950 to 2016 (in million metric tons).”

https://www.statista.com/statistics/282732/global-production-of-plastics-since-1950/

[2] Geyer, Jambeck, Law, 2017. “Production, use, and fate of all plastics ever made.”

Scientific Advances.

[3] CIEL, 2017. “How Fracked Gas, Cheap Oil, and Unburnable Coal are Driving the Plastics Boom”. https://www.ciel.org/reports/fuelingplastics/

Kaynaklar:

https://www.breakfreefromplastic.org/globalbrandauditreport2018/

Zero Zebl: http://www.zerozbel.ma/

Nipe Fagio: http://www.nipefagio.co.tz/

 

Bu yazı aysebereket.wordpress.com/ dan alınmıştır

 

 

Ayşe Bereket

twitter.com/aysebereket

You may also like

Comments

Comments are closed.