Avrupa balık göçünü engelleyen baraj ve bentleri kaldırıyor

Avrupa‘nın 17 ülkesinde geçen yıl nehirlerde bulunan 239 su bariyeri, baraj ve bent kaldırıldı.

Yedi çevre örgütünün oluşturduğu bir koalisyon olan Dam Removel Europe (Avrupa-Barajların Kaldırılması Hareketi) kıtadaki tehdit altındaki türlerin korunması ve yeniden sayılarının artması için kilit önemde gösterdikleri çabayı, memnuniyetle karşıladığını açıkladı

Ancak kıtanın su yollarını halen 150 bin engel tıkıyor.

Şu anda, kıtanın su yollarında bir milyondan fazla engel bulunuyor. Bu  nehirlerin her kilometresi için kabaca 0,7 bariyer anlamına geliyor. Örgüte göre, bunların en az 150.000’inin hem kendileri, hem de bunlarda kullanılan teknolojiler artık eskimiş durumda.

Göçmen tatlı su balıkları son 50 yılda yüzde 93 azaldı

Öte yandan göçmen tatlı su balıkları da son 50 yılda Avrupa’da yüzde 93 oranında azaldı. Koalisyona üye örgütlerden Dünya Balık Göçü Vakfı‘nın direktörü Herman Wanningen, Euronews’e eski nehir bariyerlerini yıkmanın, stokların toparlanmasına yardımcı olmanın en iyi yolu olduğunu söyledi:

Finlandiya’daki Hiitolanjoki Nehri üzerindeki bir barajın yıkılmasından önce ve sonra. Fotoğraf: WWF Finlandiya.

“Barajların kaldırılması, balıklarla dolu serbest akan nehirleri eski haline getirmek için en etkili araçtır. Bu, artık kullanılmayan veya ekonomik işlevi olmayan eski ve modası geçmiş barajlardan başlayarak Avrupa’nın her yerinde uygulanmalı”

AB’nin Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi‘nin 2030 hedeflerinden biri, en az 25.00 km.’lik nehri serbest akan duruma getirmek. Dam Removel Europe sözcüsü, bu engellerin kaldırılmasının sadece vahşi yaşam için değil, aynı zamanda toplumların daha sağlıklı bir geleceği için de gerekli olduğunu vurguladı.

En çok barajı hangi ülke kaldırdı?

İspanya, 13 metre yüksekliğindeki bir baraj da dahil olmak üzere 2021’de nehirler üzerindeki 108 su engelini kaldırdı. Portekiz, Karadağ ve Slovakya’da da  geçen yıl ilk barajlar yıkıldı. 

2021’de en çok barajı kaldırıp nehirleri serbest bırakan ülke İspanya.

Finlandiya‘da da Hiitolanjoki Nehri üzerindeki üç barajdan ilki olan, işleyen bir hidroelektrik barajı söküldü. Kalan iki baraj da planlandığı gibi önümüzdeki birkaç yıl içinde kaldırıldığında, somon balıklarının yumurtlama alanlarına geri dönmesi umuluyor.

Konuyla ilgili hazırlanan raporlarda, “Barajın kaldırılmasının sonuçları, 2021 sonbaharında balık yumurtlama yuvaları gözlemlendiğinden zaten görülüyor” deniliyor.

Türkiye’de durum

Türkiye‘de ise kuraklık koşullarına rağmen nehir setlerinin kaldırılması bir yana her geçen gün inşa edilen HES’ler, barajlar ve setlerle tam tersi bir politika izleniyor,

İşletme halinde 861 adet baraj bulunan ülkede, yüzlerce yeni baraj ve HES projesinin yapımı halen devam ediyor, yenileri planlanıyor. Buna ek olarak 2023’e kadar da var olanlara ek olarak 150 yeraltı barajı daha yapılması öngörülüyor.