Artan petrol sızıntısı riski: Batı ülkelerinin yaptırımları ‘gölge’ petrol filolarını genişletiyor

Bir petrol tankeri Çin‘in doğusunda karaya oturup suya yakıt sızdırıyor. Bir diğeri Küba yakınlarında bir çarpışmaya dahil oluyor. Bir başkası ise kontrolden çıktığı için İspanya‘da el konuluyor. Bu gemiler geçen yıl Batı yaptırımlarının vurduğu ülkelerden petrol taşıyan tankerlerin bir “gölge” filosunun parçasıydı.

Emtia tüccarları, nakliye şirketleri, sigortacılar ve düzenleyiciler gibi sektör oyuncuları, son yıllarda bu şeffaf olmayan paralel ticarete yüzlerce geminin katıldığını söylüyor. Sebepleri arasında ise İran‘ın petrol ihracatındaki artış ve Ukrayna‘daki savaş nedeniyle Rusya‘nın enerji satışlarına getirilen kısıtlamalar gösteriliyor.

Tanker operatörü Stena Bulk‘un CEO’su Eric Hanell, “Kaza yapma riski kesinlikle artıyor” diyor ve ekliyor:

“Bir limanda bulunduğumuz için tehlikeden etkilenebiliriz. Çünkü biri bize çarpabilir veya kontrolü kaybedebilir. Bu tür gemiler daha eski olduğundan ve bakımları yapılmadığından, bunlar için risk çok daha fazla.”

‣ Akdeniz’deki petrol sızıntısı birçok sahile ulaştı

‣ Petrol sızıntısı nedeniyle Kaliforniya sahilleri kapatıldı

Reuters‘tan Jonathan Saul‘un aktardığına göre, denize elverişlilik ve güvenlik onayı veren birçok önde gelen belgelendirme sağlayıcısı ve motor üreticisi, yaptırım uygulanan İran, Rusya ve Venezüela‘dan petrol taşıyan gemilerdeki hizmetlerini geri çekmiş bulunuyor.

Ek olarak bir dizi sigorta şirketinin de geri çekilmesi, yanıcı yükleri taşıyan gemilerin daha az gözetim altında olduğu anlamına geliyor.

Endüstriden bazı isimler, dünya çapında on milyonlarca varil petrol taşıyan bu paralel ticaretin, Alaska‘da yıkıcı çevresel hasara neden olan 1989 Exxon Valdez sızıntısı gibi felaketlerin ardından nakliye güvenliğini artırmaya yönelik on yıllardır süren çabaları baltalayabileceğinden korkuyor.

Gemi takip bilgilerine ve gemi hakkındaki Lloyd’s List Intelligence verilerine dayanan bir analiz, geçen yıl Çin, Küba ve İspanya açıklarındaki olaylar da dahil olmak üzere, yaptırım uygulanan ham petrol veya petrol ürünleri taşıyan tankerler içeren en az sekiz karaya oturma, çarpışma veya çarpışmaya ramak kalma durumları yaşandığını gösteriyor.

Analiz, bu sayının önceki üç yılın toplamına eşit olduğunu gösteriyor. Buna rağmen tüm denizcilik endüstrisinde meydana gelen toplam 61 olayın önemli bir kısmı 2022’de gerçekleşmişti.

Sekiz olayın hiçbiri herhangi bir yaralanmaya veya önemli bir kirliliğe neden olmasa da, bazı yöneticiler endişe duyuyor.

Cargill‘in okyanus taşımacılığı birimi emtia grubu başkanı Jan Dieleman, “Çok fazla incelenmemiş karanlık bir filo var ve bu endişeye sebep oluyor. Kimse gemilere gerçekten binip kontroller yapmadığı için, bakım ve güvenlik konusunda netlik yok” diyerek eksikliğe dikkati çekiyor.

Batı yaptırımlarını tanımayan İran, Venezuela ve Rusya’nın hükümet yetkilileri, konuya dair açıklama yapmaktan kaçınıyor.

‣ Kaliforniya’da petrol sızıntısı: 3 bin varil petrol suya karıştı

‣ WWF: Petrol sızıntısı Akdeniz’de yaşamı tehdit ediyor

‣ Büyük bir petrol sızıntısı Kıbrıs’a doğru ilerliyor

Her beş tankerden biri gölge filodan olabilir

Denizcilik sektöründen görüşülen birkaç isim, yaptırımlardan etkilenen petrol üreticilerinin ihracat akışını sürdürmek ve tökezleyen ekonomilerini desteklemek için daha az denetlenen gemileri kullanmaktan başka çarelerinin olmadığını söylüyor.

Gölge filonun boyutuna ilişkin çeşitli tahminler bulunuyor. Endüstride yer alan isimler sayının 400’ün üzerinde olduğunu ve 600’den fazla olabileceğini  aktarıyor. Bu da küresel ham petrol tanker filosundaki her beş tankerden birinin gölge filoya dahil olabileceğine işaret ediyor.

İran Petrol Bakanı Javad Owji 12 Mart’ta yaptığı açıklamada ülkenin petrol ihracatının, 2018’deki ABD yaptırımlarının yeniden yürürlüğe koyulmasından bu yana en yüksek seviyesine ulaştığını ve 2022’de bir önceki yıla kıyasla 83 milyon varil daha fazla ihraç edildiğini belirtmişti.