By 
Ülkeler arası kaçakçılık ve suç örgütlerini araştıran sivil toplum örgütü Uluslararası Organize Suçlara Karşı Küresel Girişim (GITOC), dünya genelinde yapılan plastik atık sevkiyatında işlenen suçlarla ilgili yaptığı araştırmasının sonuçlarını paylaştı.
Sonuçlara göre, geri dönüştürülmek amacıyla yapılan plastik atık sevkiyatında kara para aklama, uyuşturucu, insan kaçakçılığı, seks ve modern kölelik gibi suçlar işleniyor.
İşçi kaçakçılığı
Euronews‘te yer alan habere göre, atık sevkiyatı sırasında işlenen suçlardan ilki ithalatı yasak atık maddelerin farklı ülkelere gönderiliyormuş gibi göstererek rotasının değiştirilmesi. Bu şekilde kimyasal atıklar geri dönüştürülebilir maddelerin içine karıştırılıyor.
Bu suçta özel şirketlerin yanı sıra gümrük memurlarının da payı büyük. Bu suçlardan en çok zarar gören iki ülke Malezya ve Filipinler.
Katı atıklar içinde uyuşturucu saklı
2021’in başlarında Birleşik Krallık‘ın en büyük katı atık geri dönüşüm şirketlerinden biri olan Biffa Waste Management Service‘e, giriştiği ticari faaliyetlerde “insan ticareti ve modern kölelik” gibi suçlara karıştığı gerekçesiyle üç kişi tarafından dava açıldı. İddialara göre şirket, Polonya’dan Birleşik Krallık‘a kaçak yollarla niteliksiz işçi kaçırdı.
Bir suç şebekesi, geri dönüşüm merkezlerinde çalışmak üzere yüzlerce kaçak işçiyi Birleşik Krallık’a getirdi ve onların hesabına gizlice banka hesapları açarak, almaları gereken maaşlara da el koydu.
Komisyonculuk yapan bir kişinin GITOC’a yaptığı itirafa göre, Londra’daki küçük bir atık ve geri dönüşüm şirketi, uyuşturucu kaçakçılığı ve seks kölesi olarak kullanılan kadınların ticaretinde merkez rolü üstleniyor.
İddiaya göre şirket, Türkiye’de iş yaptığı firmaya katı atık gönderiyor ancak bu katı atıklar içerisinde büyük miktarlarda uyuşturucu saklı.
Kaçakçılık, Romanya ve Bulgaristan’a kayabilir
Raporu hazırlayan uzmanlardan biri olan Virginia Comolli, Euronews Green’e verdiği röportajda tüm bu kaçakçılık olaylarının dünya ülkelerinde domino etkisi gösterdiğini belirtti ve “Örneğin Çin gibi ülkeler atık dalgasını geri püskürtünce, yasa dışı faaliyetler farkındalığın olmadığı, kanunların yeterli olmadığı, siyasilerin daha az devreye girdiği ülkelere doğru kayıyor” dedi.
Comolli’ye göre AB’deki geri dönüşüm adı altındaki kaçakçılık olayları yakında Romanya ve Bulgaristan‘a kayabilir. AB’nin en fakir ülkelerinden olan Romanya, katı atıkların en az geri dönüşüm yapıldığı birlikteki ikinci ülke konumunda bulunuyor.
‘Atıkları kabul etmeye mecbur kalıyorlar’
Asya kıtası ise, uluslararası yasa dışı plastik atıkların bir numaralı güzergahı. Kıtadaki bazı ülkelerde katı atık ithalatına yönelik yasaklar var. Ancak Laos ve Myanmar‘da bu konuyla ilgili yasalar ve halk arasında farkındalık olmadığı için katı atıklar bu iki ülkeye kayıyor.
Comolli, katı atık sevkiyatındaki yasa dışı işlenen suçlardan ziyade en önemli sorunun, katı atık üreten merkezler olan gelişmiş Batılı ülkelerin bu çöplerini Asya ve Afrika’daki gelişmekte olan ülkelere satmaları olduğunu kaydetti. Comolli konuyla ilgili, “Bu ülkelerin çoğunda çevre kirliliği ve insan hakları konusunda farkındalık var. Ancak bu atıkları kabul etmeye mecbur kalıyorlar. Bu ülkeler katı atıkların sebep olduğu 22 farklı sorunla yüzleşmek zorunda kalıyor” ifadelerini kullandı.
Katı atıkları ithal eden Afrika ve Asya ülkelerinin çoğunda yeterli geri dönüşüm merkezlerinin olmadığını, bu yüzden de atıkların çoğunun yakılarak karbon salımına neden olduğunu dile getiren Comolli, “İnsanlar bu geri dönüşüm merkezleri etrafında yaşıyor ve açığa çıkan zehirli gazları soluyorlar. Bu maddeler toprağa da karılıyor ve bu topraktan elde edilen ürünleri de yiyorlar. Bu korkunç bir şey ve insanın yüreğini dağlıyor” dedi.
‘Plastiğe alternatif, doğada çözünebilen ürünler kullanılmalı’
AB yasalarına göre, İktisadi ve Kalkınma İşbirliği Örgütü (OECD) ülkeleri dışından birlik içerisine sadece “temiz plastik atıkları” ithal etmek serbest. Katı atık sevkiyatına, gönderen ve alan taraf onay verirse izin veriliyor.
Ancak tek kullanımlık plastiklerin üretimini durdurmadan ve Avrupa’nın geri dönüşüm kapasitesini artırmadan, atık sömürgeciliği olarak adlandırılan bu işi durdurmak oldukça zor görünüyor.
Bu işin çözümü için Comolli, plastiğe alternatif, doğada çözünebilen, toprağı ve suyu kirletmeyen yeni bir maddenin tek kullanımlık ürünlerde ve gıda paketlemesinde kullanılması gerektiğini ifade ediyor.
‘Türkiye’de plastik poşetler yol kenarında yakılıyor’
Katı atıklarla alakalı Türkiye’deki çevre kirliliğine dikkat çeken Greenpeace, Birleşik Krallık ve Almanya’da üretilen plastik poşetlerin Türkiye’de yol kenarlarında yakıldığını ve bunun da karbon salımına neden olduğunu açıklamıştı.
Türkiye, kamuoyu baskısı sonucunda plastik atıkların büyük bir kısmının ithalatını yasaklama kararı almış olsa da, bu karar sonrası işletmelerin baskısı üzerine belirli yönetmeliklerle bazı katı atıkların ülkeye girişine izin verilmişti.
Comments