Antarktika’daki ozon deliği aralık ayı için şaşırtıcı derecede büyük

İklim bilimciler, her yıl Antarktika üzerindeki ozon tabakasında oluşan ozon deliğinin kapanmasının bu yıl beklenenden uzun sürdüğünü belirtiyor.

Tipik olarak Antartika ozon deliği ağustos ortasında oluşmaya ve kasım ayında kademeli olarak kapanmaya başlar.

Ancak bu yıl ozon deliği alanı normalden birkaç gün önce oluştu ve ekim sonundan bu yana 15 milyon kilometrekarenin biraz üzerinde bir alanı kapladı. Endişe verici haber, deliği yakından takip eden Copernicus Atmosfer İzleme Servisi‘nden (CAMS) geldi.

#CopernicusAtmosphere forecasts show continuation of the Antarctic #ozone hole into early December. It is one of the largest on record for the time of year with an area of 15M km² since late Oct 🌐.

More details about the unusual 2023 #ozonehole season 👉 https://t.co/NsYTYplWWe pic.twitter.com/hd0Y88ufIn

— Copernicus ECMWF (@CopernicusECMWF) November 30, 2023

CAMS: İklim değişikliği bu durumun potansiyel sorumlusu

1987 yılında bazı kimyasalların ozon tabakasını incelttiğinin fark edilmesinden yedi yıl sonra imzalanan Montreal Protokolü, atmosferdeki ozon moleküllerini tüketen insan yapımı kimyasalları aşamalı olarak azaltılmasını öngörüyor.

Euronews‘ün aktardığına göre, son üç yıldır, ozon tabakaları normalden çok daha geç kapanıyor. CAMS’e göre iklim değişikliği bu durumun potansiyel nedenlerinden biri.

Ozon deliği, ozon tabakasını incelten maddelerin Güney Kutbu üzerindeki stratosferde toplanmaya başlaması ile genişliyor. Güneş radyasyonu, aşırı soğuklar ve kutupsal stratosferik bulutların yanı sıra bu durum stratosferdeki ozon konsantrasyonunda ciddi bir düşüşe neden oluyor.

Ozon deliği 2020’den beri daha geç kapanıyor

Bu yılki ozon deliğinin beklenmedik şekilde uzun ömürlü olması son zamanlardaki eğilimin bir parçası. Ozon delikleri 2020’den bu yana eskisinden çok daha geç, aralık ortası ila sonu civarında kapanıyor.

CAMS bunun sebebinin stratosferik sıcaklıkların ortalamadan daha soğuk olması ve Antarktika üzerinde atmosferin yükseklerinde dolaşan şiddetli rüzgarlar olduğunu söylüyor.

CAMS Direktörü Vincent-Henri Peuch, “Montreal Protokolü’nün imzalanmasından bu yana ozon tabakasını incelten maddelerin salımını büyük ölçüde azaltarak atmosfere kendini toparlaması için alan açtık” diyor.

Avrupa Komisyonu adına Avrupa Orta Menzilli Hava Tahminleri Merkezi tarafından sağlanan izleme hizmetine göre daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.

Peuch, Montreal Protokolü’nün küresel iklimi korumaya yönelik eylemlerin ne kadar etkili olabileceğini gösterdiğini söyleyerek araştırmanın “ozon tabakasının nasıl geliştiğini doğru bir şekilde anlamak için izlenmesi gereken birçok değişken faktörü içeren uzun bir süreç” olduğunu belirtiyor.