Ambalajlara depozito getiriliyor: Tüketici bedelini ödeyecek, iade ile parasını geri alabilecek

1 Ocak 2022 tarihinden itibaren ambalajlamada kullanılan plastik, cam, metal-alüminyum ve karton atıklar, Depozito İade Sistemi (DİS) kapsamına alınacak.

Uygulama ile tüketiciler ürün satın alırken bedeliyle birlikte depozito iade ücretini de ödeyecek. Atığı iade edenler parasını geri alacak.

Üç senaryo

Anadolu Ajansı’na konuşan Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Başkanı Yavuz Eroğlu, sistemin doğru işlemesi halinde Türkiye’de her yıl 1 milyon ton ilave atığın oluşmasının önüne geçilebileceğini öne sürdü. Depozito sisteminin üç sonucu olabileceğini belirten Eroğlu şunları söyledi:

• Birincisi ürünü satın alırsınız, kullandıktan sonra atığını iade edip depozito bedelinizi geri alırsınız.
• İkincisi ürünü alırsınız, kullandıktan sonra iade etmezsiniz ve depozito bedeli sisteme yani devlete kalır. Devlet o parayı, geri dönüşüm sisteminin büyümesi ve çevrenin korunması için kullanır.
• Üçüncü şıkta ise ürünü alırsınız ve kullandıktan sonra iade etmezsiniz ama depozito bedeli için atık toplayan birilerine verirsiniz. O kişi de depozito bedelini almak için atığı toplama merkezine götürür ve depozito iade parasını kendisi alır.

Geri dönüşümün diğer yüzü

Öte yandan Uluslararası Kirleticileri Ortadan Kaldırma Ağı (IPEN) geçtiğimiz ay yayınladığı bir raporda plastik atıkları yönetmek için yapılan yakma ve kimyasal dönüşüme yatırım gibi işlemlerinin yüksek hacimlerde tehlikeli atık ve toksik emisyon ürettiğini ortaya koymuştu.

Rapor, hem mekanik hem de kimyasal geri dönüşüm planlarına yapılan yatırımların dünya çapında büyüyen plastik kirliliği sorununa etkisinin çok az olacağını ortaya koyuyor.

‘Pazarlama taktiği’

“Endüstrinin çeşitli geri dönüşüm planlarını savunması, plastik düzenlemelerini ve artan plastik kirliliği sorununu engelleme çabalarını savuşturmak için tasarlanmış bir pazarlama taktiği” ifadelerinin yer aldığı rapor üç çözüm önerisinde bulunuyor:

1. Hükümetler, plastik endüstrisinin üretebileceği miktarı önemli ölçüde azaltarak plastik atıklardan kaynaklanan artan tehlikeli atık miktarını kabul etmeli ve derhal sınırlandırmalı. Uluslararası bir anlaşma bunu başarabilir.
2. Hükümetler, mevcut plastik atık stoklarını (kontrollü, kontrolsüz ve çöplükler) çevreye duyarlı bir şekilde yönetmeli.
3. Hükümetler, gelecekte üretilecek herhangi bir plastik için çevreye duyarlı, sürdürülebilir bir yönetim sistemi geliştirmek için endüstriyi yönlendirmeli. Bu, zengin ülkelerde olduğu kadar düşük gelirli ülkelerde de toksik olmayan polimerin yeniden kullanımını ve geri dönüşümünü en üst düzeye çıkaran tasarım, üretim ve kullanım ömrü sonu yönetim sistemlerinin uygulanmasını içermeli.