ManşetTürkiye

Altı muhalefet partisinden mutabakat açıklaması

0

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti (DP), Gelecek Partisi ve Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) temsilcileri tarafından aylardır yapılan görüşmelerin sonucunda ortaya çıkarılan “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni“nin detayları, bugün Ankara Bilkent Otel’de açıklandı.

Metnin lansmanı altı partinin liderinin katılımıyla gerçekleşti. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu, Demokrat Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal, DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan ve Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu toplantının yapılacağı salona birlikte girdi.

48 sayfadan oluşan metnin altı başlığını, her partiden genel başkan yardımcısının sunmasının ardından altı muhalefet partisi lideri, kürsüdeki masada aynı anda metne imza attı.

Metinde “devletin temel organlarının güçlendirilmesi” başlığı altında ‘etkili ve katılımcı yasama’, ‘istikrarlı ve hesap verebilir yürütme’ ve ‘bağımsız ve tarafsız yargı’ alt başlıkları ; “demokratik ve hukuk devletinin güçlendirilmesi” başlığı altında ise ‘temel hak ve özgürlükler’, ‘kamu yönetimi’ ve ‘siyasi etik kanunu’ alt başlıkları bulunuyor.

Metinde Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem ile “Yarının Türkiyesi”ni inşa etmek için milletimizin talepleri doğrultusunda önemli bir adım attık. Ülkemize adalet, barış, refah ve huzur getirmesi inancıyla bu sistemi hayata geçirmeyi taahhüt ediyoruz” dendi.

Başkanlık sisteminin getirdiği sorunları ele alan konuşmasıyla sunumları başlatan CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, “Bu sistem, yönetimde kişiselliğe ve keyfiliğe yol açmış; Cumhurbaşkanı’na yasama, yürütme ve yargıyı güdümü altına almasını sağlayan çok geniş ve denetimsiz yetkiler tanıyarak otoriter bir yönetim yaratmıştır.  Bizler, anayasal devlet anlayışına aykırı, demokratik hukuk devletini temelinden zedeleyen ve egemenliği şahsileştiren bu sisteme karşı çıkıyoruz.” dedi. 

DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu, metindeki ‘etkili ve katılımcı yasama‘ başlığını sundu. “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemin kalbi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’nin temsil yeteneği arttırılacak, kanun yapma ve yürütmeyi denetleme işlevleri etkili kılınacaktır”diyen Yeneroğlu, metinde yer alan şu noktalardan bahsetti:

  • TBMM seçimleri beş yılda bir yapılacak.
  • Seçim barajı yüzde 3’e düşürülecek.
  • Siyasi partiler hakkındaki yasal mevzuat ve yaptırım hükümleri,
    Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları ve Venedik Komisyonu raporları gibi Avrupa Konseyi standartları ışığında,  yeniden düzenlenecek.
  • Siyasi parti  ve adaylarına yapılan tüm harcamaların kamuya açıklanması zorunlu olacak.

‘Torba yasa uygulaması bitecek’

  • Meclis çalışmalarında çoğulculuğun sağlanabilmesi için yeni bir TBMM İçtüzüğü hazırlanacak komisyonların işleyişi, denetim mekanizmalarının etkinliği ve muhalefetin söz hakkı demokrasinin gereklerine uygun şekilde düzenlenecek.
  • Torba kanun uygulamasına son verilecektir.
  • Temel hak ve özgürlükler, kanun hükmünde kararnamelerle düzenlenemeyecek.
  • Cumhurbaşkanı’nın, Meclis’in yasama işlevini zayıflatan veto yetkisine son verilecek.
  • İçtüzük hükümleri ile komisyonlardaki ve Genel Kurul’daki açık görüşmeler canlı olarak yayınlanacak.
  • Yazılı soru önergesi mekanizması etkili kılınacak.
  • Hükümet, Başbakan ve Bakanlar hakkında gensoru verme yetkisi tesis
    edilecek.

  • Genel Görüşme ve Meclis Araştırması mekanizmaları etkili kılınacak.
  • Bir yasama yılında en az 20 gün gündemi muhalefet tarafından belirlenen genel görüşmeler açılabilmesi mümkün olacak.
  • Devlet sırrı ve ticari sır kavramları yeniden tanımlanacak.
  • Meclis’in bütçe hakkı, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin devredilemez bir yetkisi ve denetim aracı olarak düzenlenecek.

‘Cumhurbaşkanı yedi yıllık görevi bitince aktif siyaset yapamayacak’

İstikrarlı ve Hesap Verebilir Yürütme” başlığını okuyan Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Bülent Şahinalp, “Cumhurbaşkanlığı makamı, milletin ve devletin birliğini temsil eden, temsili görev ve yetkilere sahip, tarafsız bir makam olarak düzenlenecektir” dedi.

Metinde cumhurbaşkanının görevleri ve yürütmeye dair esaslardan bazı başlıklar şöyle oldu:

  • Cumhurbaşkanlığı görevi süresin 7 yıl olacak ve yalnızca bir dönem için seçilecek.
  • Makamın tarafsızlığı adına partisiyle ilişiği kesilecek olan kişi aktif siyasete bir daha dönemeyecek.
  • Başbakan, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri arasından parlamenter
    sistem gelenek ve ilkelerine uygun olarak belirlenecek.
  • Buna göre Başbakan ve Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne karşı bireysel ve kolektif olarak sorumlu tutulacak.
  • Hükümetin düşürülmesi zorlaştırılırken diğer yandan olası hükümet krizleri de önlenecek .
  • OHAL ilan etme yetkisi Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu’na ait olacaktır. Bu yetki, TBMM onayına tabi tutulacak.
  • Olağanüstü halin hukuk devletinin güvenceleri çerçevesinde sürdürülmesini sağlamak üzere, Olağanüstü Hal Kanunu’nda gerekli düzenlemeler yapılacak.
  • Cumhurbaşkanı’nın istisnai nitelikte tek başına yapabileceği işlemler Anayasa’da düzenlenecek.

‘Çoklu baro sistemine son verilecek, HSK ayrılacak’

Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı Ayhan Sefer Üstün‘ “Hâkimlerin idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığı’na bağlı olduğuna ilişkin Anayasa hükmünü kaldıracağız” diyerek   yargı bağımsızlığı başlığında şu vaatleri sıraladı:

  • Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) kaldırılacak, Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu şeklinde iki farklı kurul oluşturulacaktır.
  • Hâkim ve savcıların mesleğe kabullerinde ve yükselmelerinde objektif
    kriterler esas alınacak.
  • Yüksek Yargı Kurulları’nda çoğulculuğun, hesap verebilirliğin ve demokratik meşruiyetin sağlanması için üyelerin yarısının TBMM tarafından üçte iki nitelikli çoğunlukla seçilmesi öngörülecek.
  • Bağımsızlık ilkesinin güçlendirilmesi için Adalet Bakanı ve Müsteşarı, Hakimler Kurulu’nda yer almayacak.
  • Yargının kurucu unsuru olan savunma (avukatlık mesleği), anayasal güvenceye kavuşturulacak.
  • Çoklu baro uygulamasına son verilecek.
  • Anayasa Mahkemesi’nin görev ve yetkileri genişletilerek güçlü ve etkili denetim için Mahkeme yeniden yapılandırılacak.
  • Anayasa Mahkemesi’nin üyelerinin Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından, Danıştay, Yargıtay, Sayıştay, Türkiye Barolar Birliği ve Üniversitelerarası Kurul tarafından belirlenen üç katı aday içerisinden üçte iki nitelikli çoğunlukla seçilmesi öngörülecek.
  • Yüksek Seçim Kurulu, idari ve yargısal görevleri bakımından iki daireye ayrılacak.
  • Mahkeme üyelerinin en az dörtte üçünün hukukçu olması zorunlu olacak.

‘Ötekileştirme hissi doğuran tüm uygulamalar kalkacak’

İYİ Parti Genel Başkan Yardımcısı Bahadır Erdem, Temel Hak ve Özgürlükler” başlığı altında el alınan kadın hakları, basın özgürlüğü, iklim krizi gibi konulara dair öngörüleri sundu. Metin, ifade, düşünce, toplanma ve gösteri haklarının güvenceye alnması için anayasayı yeniden yapılandırmayı öngörüyor. Buna göre:

  • İfade özgürlüğü şiddete teşvik, nefret söylemi ya da kişilik haklarına saldırı durumları dışında sınırlandırılamayacak,
  • Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkına ilişkin mevzuat yenien düzenlenecek.
  • Din ve vicdan özgürlüğünü güvence altına alınacak.

“Tüm karar alma mekanizmalarında kadın-erkek eşitliğini sağlamak ve korumak öncelikli bir devlet politikası haline getirilecek” denilen metinde şu başlıklar da öne çıktı:

  • Kadına yönelik şiddetle etkin şekilde mücadele edilecek, şiddetin önlenmesi adına uluslararası sözleşmeler ve ulusal mevzuat hükümleri etkili şekilde uygulanacak.
  • Kadına karşı işlenen suçlarla ilgili Türk Ceza Kanunu’nda gerekli düzenlemeler yapılacaktır. Failler için caydırıcı cezalar öngörülecek, cezalarıninfazının derhal uygulanması sağlanacak, uygulanan indirim sebepleri yeniden düzenlenecek.
  • Eğitim müfredatına ilkokul birinci sınıftan itibaren insan hakları ve kadın-erkek eşitliği dersleri konulacak.

İstanbul Sözleşmesi‘nin yer almadığı metin sunulurken salonda kadın örgütleri ‘İstanbul Sözleşmesi’ diye bağırdı.

Metinde basın özgürlüğünün tesisi için TRT ve Anadolu Ajansı, RTÜK ve Basın İlan Kurumu‘nun yapısı gibi husularda yapılacak değişiklikler de kaydedildi. Sosyal devleti güçlendirmek için engelli vatandaşlara dair yeni düzenlemeler yapılacağı aktarılırken, doğal yaşam kaynakları ve çevrenin korunması konusundaki devletin yükümlülükleri açık şekilde düzenlenecektir ifadesi yer alıyor.

Metinde iklim sorunlarna dair düzenlemelerde ana başlıklar şöyle:

  • Yargı sisteminde çevre konusunda uzmanlaşmış yargıçların görev yapacağı “Çevre Mahkemeleri” kurulacak.
  • Paris İklim Anlaşması’nda öngörülen küresel ortalama
    yüzey sıcaklığındaki artışı 2 derece ile sınırlandırma ve mümkünse 1,5
    derecenin altında tutma hedefini gerçekleştirmeye yönelik etkili düzenlemeler yapılacak.
  • Okul öncesi eğitimden başlayarak bireylerde pratik alışkanlıklar oluşturmayı hedefleyen güçlü bir çevre bilinci verilmesi sağlanacak,
  • Devlet, iklim krizlerine karşı mücadele etmekle ve düzenli kentleşmeyi
    sağlamakla yükümlü kılınacak.

Sözlü mülakatlara düzenleme

“Kamu yönetimine liyakat ve eşitlik esasıyla yeniden yapılandırılacak” diyen Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kaya, ‘Kamu yönetimi‘ ne ilişkin hazırladıkları ana başlıkları sundu:

  • Paralel bütün kurumların faaliyetlerine son verilecek.
  • Kamuda kadın yöneticilerin sayısı artacak.
  • Kamuya alımda mülakat uygulamalarına son verilecek, yazılı sınav sonuçları esas alınacak.
  • Sözlü mülakatlar kanunla istisna olarak düzenlenecek. Mülakatlar kayda alınacak ve adaylara sorulacak sorular kurayla belirlenecek. 

‘Kayyımlara son verilecek’

  • Kamu İhale Kanunu yenilenecek, ihale mevzuatı tek kanunda düzenlenecek.
  • Yerel yönetimlere genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan pay arttırılacak ve öz kaynaklarını arttırma imkanı sağlanacak.
  • Seçimle gelenin seçimle gitmesi güvence altına alınacak, yerel yönetimlerde seçme ve seçilme hakkını yok sayan kayyum uygulamalarına son verilecek.
  • Seçilmiş yöneticilerin görevlerine bir yargı kararı olmadıkça son verilemeyecek. Seçilme yeterliliğini kaybeden ya da geçici
    olarak görevden uzaklaştırılan belediye başkanı yerine yeni başkan, belediye meclisi tarafından seçilecek.
  • Yerel yönetimlerin meclislerinin bütün toplantılarının kamuya açıklığı
    ilkesi kurumsallaştırılacak.
  • Kentin geleceğini ilgilendiren önemli karar alım süreçlerine muhtarların,
    meslek kuruluşlarının, sivil toplumun ve bilim insanlarının katılımı sağlanacak.
  • Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başta olmak üzere, düzenleyici ve denetleyici kurumların bağımsızlığını zedeleyecek hiçbir uygulama ve
    düzenlemeye müsaade edilmeyecek.
  • Kamu Denetçiliği Kurumu; tüm kamu kurum ve kuruluşlarını denetim ve resen soruşturma yetkileriyle donatılacak, kurumun bağımsızlığı tesis edilecek.
  • İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, “Paris İlkeleri” gereğince özerk ve uzman bir insan hakları koruma ve ilerletme kurumu olarak yeniden yapılandırılacak.

YÖK kaldırılacak

Üniversitelerin bilimsel özerkliğinin yanında idari ve mali açıdan özerklikleri de anayasal güvence altına alınabilmesi için;

  • Yükseköğretim Kurulu kaldırılarak yerine koordinasyon görevi ile sınırlandırılmış ve üyelerin seçim usulü demokratik meşruiyet esasına dayanan üniversiteler arası bir kurul tesis edilecek.
  • Öğretim üyeleri kendi üniversitelerinin rektörünü aday olan öğretim üyeleri arasından seçecek.
  • Dekan adaylarının uzmanlık alanlarının ilgili fakültenin niteliğine uygun
    olması esas alınacak.

Metne göre ayrıca Meclis üyelerinin, bakanların, kamu görevlilerinin ve siyasi makam sahiplerinin yolsuzluklarını önlemek adına TBMM’de grubu bulunan siyasi partiler bünyesinde siyasi etik kurulları oluşturulması ve Meclis’te Siyasi Etik Komisyonu kurulması planlanıyor. Düzenlemelerle şeffaflık ilkesi gereğince kamu görevlilerinin mal beyanlarına dair yeni yüküm ve yaptırımlar hedefleniyor.

6 muhalefet partisinin liderleri ilk kez 12 Şubat’ta Ankara’da yedikleri yemekte bir arada fotoğraf vermişti. Liderler dün de Saadet Partisi önderliğinde gerçekleştirilen Necmettin Erbakan’ı anma töreninde buluştu.

More in Manşet

You may also like

Comments

Comments are closed.