8,500 yıllık hava ve yağmur tanrısının evine maden ocağı: Aydın Latmos’ta ÇED süreci başlatıldı

Aydın’ın Söke ilçesinde yer alan Beşparmak Dağları‘nda yeni bir maden işletmesi için Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreci başlatıldı.

Tarih öncesi kaya resimlerinin yoğun olarak bulunduğu Karakaya Köyü yakınlarında, Kormad Madencilik tarafından işletilmek istenen feldspat madeni binlerce zeytin ve kızılçam ağacının yanı sıra 8 bin 500 yıl öncesine dek uzanan kaya resimlerini de tehdit ediyor.

Evrensel‘den Özer Akdemir‘in aktardığına göre, bölgenin milli park ilan edilmesi için 2015 yılında yapılan başvuru ise sekiz yıldır bakanlıkta sonuçlanmayı bekliyor.

Dünyadaki ender jeolojik oluşumlara ev sahipliği yapan bölge, tarihi ve bitki örtüsünün yanı sıra değişik şekillerdeki kaya yapıları ile de jeopark özellikleri taşıyor. Bölgenin öncelikli olarak jeopark ilan edilmesi ve milli park koruma statüsüne alınması ile ilgili başvurular bakanlık tarafından yıllardır yanıtsız bırakılırken, bölgede madencilik işletmeleri birbiri ardına üretime geçmeye ya da kapasite arttırmaya devam ediyor.

Kormad Madencilik tarafından Karakaya Mahallesi Söğütözü mevkiinde 39 bin metrekarelik bir alanda yapılmak istenen madene en yakın konut ise 300 metre mesafede. Proje sahasının tamamı “orman alanı” ve “önemli doğa alanı” olarak geçiyor. Bu nedenle il tarım müdürlüğü madene yakın tarım arazilerindeki zeytin ağaçlarının vejetatif ve generatif gelişmelerine engel olmayacak şekilde tedbirlerin alınması şartı ile faaliyete ‘olur’ veriyor.

‘Neolitik kaya resimlerinin dünyada benzeri yok’

Antik çağlarda Latmos olarak bilinen Beşparmak Dağı’ndaki taş kültü hava ve yağmur tanrısının evi olarak geçiyor. Dağın dört bir yanı ise neolitik dönemde bölgede yaşamış insanların bıraktığı izlerle dolu.

Anadolu’nun kutsal dağlarından birisi olarak bilinen Latmos’ta günümüze kadar 180’e yakın kaya resmi tespit edilerek kayıt altına alındı. Tespit edilen kaya resimlerinin sayısı her geçen artarken, resimlerin en yoğun olduğu Karakaya bölgesinde madencilik faaliyetleri nedeniyle çok sayıda kaya resminin yok edilmiş olma olasılığı bulunuyor.

Kaya resimleri, konu ve üslup açısından “Dünyada bir benzeri yok” diye niteleniyor.

‘Madenler kültürü ve biyoçeşitliliği tehdit ediyor’

Maden işletmesinin bulunduğu bölge yakınlarında 2015 yılına kadar “Karakaya Tarih Öncesi Kaya Resimleri Şenliği” yapılırken, bu tarihten sonra festivallerin yapılmaması dikkat çekiyor.

Şenlik alanına çok yakın olan maden işletmelerinin yarattığı doğa yıkımı ve madenlerin tarih öncesi kaya resimlerine zarar verme olasılığının görülmemesi nedeniyle bu festivalin iptal edildiği ileri sürülürken, madenin ÇED raporunda kaya resimlerinden veya festivalden tek satır dahi söz edilmiyor.

Hayata geçirildiği takdirde maden projesinin toplam kapasitesinin yılda 1 milyon 320 bin ton olacağı öngörülüyor.

ÇED raporunda proje alanı ve etki alanında 22 familyaya ait 32 tür tespit edilirken bu türlerden iki familyaya ait üç amfibi türden biri olan gece kurbağası (bufo viridis ) Bern Sözleşmesi‘nin kesin olarak koruma altına alınan fauna türlerini içeren Ek-2 listesinde, diğer ikisi ise aynı sözleşmenin korunan fauna türlerinini içeren Ek-3 listesinde yer alıyor.

‘Bölgenin tüm doğal peyzajı yok oluyor’

Bölgenin koruma altına alınması ve milli park ilan edilmesi için bakanlığa başvuruda bulunan Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD) Başkanı Bahattin Sürücü bölgede bilinen kaya resimlerinin hepsinin tescil edildiğini ancak bilinmeyen bir kayanın altında da resmin olabileceğini dile getirdi.

Bunun uzun yıllar içerisinde yapılacak araştırmalarla ortaya çıkabileceğini belirten Sürücü, “Bununla birlikte bölgenin tüm doğal peyzajı yok oluyor” diye belirtti.

Sürücü, Ankara’dan Doğa Koruma Milli Parklar genel müdür yardımcısı ve daire başkanları ile birlikte Tabiat Varlıklarını Koruma genel müdürüne de bölgeyi gezdirdiklerini aktardı.

Bahattin Sürücü, “Bunlar hariç Aydın vali yardımcısı ve bölgedeki diğer kurumlarla birlikte bir AKP milletvekilini gezdirmiştik” diye ekleyerek bu gezilerin sonuçlarından hazırlanan bir raporun bakanlığa gönderildiğini ancak hiçbir gelişme olmadığını ifade etti.