Vivaldi’nin ‘Dört Mevsim’i iklim değişikliğine dikkati çekmek için yeniden yorumlandı

İtalyan besteci Antonio Vivaldi’nin Dört Mevsim adlı eseri, iklim değişikliğine dikkat çekmek için yeniden düzenlendi.

İnsan kaynaklı iklim krizi hakkında farkındalık uyandırmayı ve mevsimlerde yaşanan değişimi müzik yoluyla aktarmayı hedefleyen reklamcı Joachim Kortlepel, bunu, Vivaldi’nin eseri üzerinden yapma fikrini, 2019 yılı başında Alman NDR Elbphilharmonie Orkestrası ile paylaştı.

Orkestranın, fikri kabul etmesinin ardından “For Seasons” [Mevsimler İçin] adı verilen proje kapsamında yazılım mühendisleri ve aranjörlerinden oluşan bir ekip, son 300 yılın iklim değişikliği verilerini, özel olarak oluşturdukları algoritmalar aracılığıyla esere uyarladı. Eserin son halini almasının ardından orkestra, “İklim krizi hakkında her şeyi duyduk, şimdi onu dinleme zamanı” sloganıyla 16 Kasım 2019’da ilk konserini verdi.

Projede kendisini tetikleyen şeyin Birleşmiş Milletler Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli‘nin (IPCC) raporları ve Dünya Limit Aşımı Günü olduğunu söyleyen Kortlepel, “Konu, basında her yönüyle ele alınsa da kimsenin bir şey yapmadığını düşünüyordum. Bu problemle ilgili farklı bir iletişim yolu oluşturabileceğimizi düşündük. Ayrıca küresel bir dil kullanmamız gerekiyordu. Bence bunu yapabilecek iki şey vardı; biri sevgi, diğeri ise müzikti” diye konuştu.

‣ Chromas iklim için şarkı söylüyor

‣ Sun&Sea operasından kesitler: İklim krizi, kaygısı ve sanat

‘Kuş cıvıltılarını temsil eden keman sesleri azaldı’

Vivaldi’nin eserinin, doğanın müziğine ait hem spesifik hem de daha genel motifler taşıdığını aktaran Kortlepel, eserdeki mevsimler ve motifler hakkında bilgiler paylaştı.

Reklamcı, iklim değişikliği verilerinin uygulanması sonrası parçada yaşanan değişiklikler hakkında da örnekler verdi:  “Dünya üzerindeki kuş popülasyonundaki düşüşe paralel olarak, bahar mevsimindeki kuş cıvıltılarını temsil eden keman sesleri yüzde 15 azaldı. Ayrıca, bestenin yazıldığı tarihten bu yana gök gürültüsü sayısında ciddi artış yaşandığı için parçaya gök gürültüsünü temsil eden daha fazla ses eklendi.”

Yeniden elden geçirilen eserde doğal afetlerin sayısı ve sıklığında 1970’lerden bu yana yaşanan keskin artışlar referans alınıyor; orijinal eserde fırtınayı temsil eden nota motifleri, yeni parçada farklı bölümlere dağıtılıyor, böylelikle ortaya çıkan yeni eserde eskisinden farklı olarak ani ve beklenmedik sesler yer alıyor.  Kortlepel, 1881-2018 arasındaki sıcaklıkların hasatlara etkisinden yola çıkarak, Vivaldi’nin çiftçilerin mutluluğunu anlattığı majör gamların, daha hüzünlü minör gamlarla değiştirildiğini vurguladı.

‣ Müzik grubu yokyer’den dijital iklim grevine video klipli destek: Uyan

‣ Sertab Erener yeni şarkısıyla iklim için acil eylem çağrısı yaptı

‘Eser dengesini kaybediyor, tıpkı doğanın dengesini kaybetmesi gibi’

Değişikliklerin ardından yeni parçanın harmonisini yitirdiği yorumunu yapan Kortlepel, “Ana melodi kendisini korusa da bir şeylerin eksik olduğunu dinlerken hissediyorsunuz. Bu, izleyicinin kulaklarını gerçekten rahatsız eden bir deneyim sunuyor. Eser de dengesini kaybediyor, tıpkı doğanın kaybetmesi gibi” ifadelerini kullandı.

Biletleri parayla satılmayan konsere dair duyuruların ardından tüm biletler birkaç dakika içinde tükendi, konsere gidemeyenler için ise internet üzerinden canlı yayın yapıldı.

Konsere gelen kişilerden görüşler aldıklarına değinen Kortlepel, “Kendilerine ve insanlığa kızdıklarını söylediler. Değişim için ne yapabilecekleri üzerine sorular sordular. Müziğin gücü sayesinde kaybettiklerimizi görüp ağlayanlar da oldu. Böyle bir duygusal etkiyi ancak müziğin yapabileceğine inanıyorum” dedi.

‣ Türküleri iklim için seslendirdiler

‣ Küresel iklim değişikliğine karşı organik müzik: Doğa İçin Çal 9 yayında

‘[Belirsiz] Dört Mevsim’ projesinin devamı

Yaklaşık iki yıl önce “[Belirsiz] Dört Mevsim” [The Uncertain Four Seasons] adlı bir projeye başladıklarını ve bunun “For Seasons” projesinin devamı olduğunu kaydeden Kortlepel, şunları söyledi:

“Bu proje kapsamında yerel iklim verileri kullanılarak oluşturulan yeni varyasyonlar, dünyanın farklı yerlerinden 10’dan fazla orkestra tarafından icra edildi. Bu projeyle önümüzdeki yıllarda oluşabilecek en kötü iklim krizi senaryoları her bölgeye göre yeniden yazıldı. Yeni projeyle birlikte Birleşmiş Milletlerin bir girişimi olan ‘Şimdi Harekete Geç‘ [Act Now] ile işbirliğine gittik. İnsanlara eğer duyduklarınızdan memnun değilseniz bu şekilde değişiklikler yapabilirsiniz diyebildik.”

[Belirsiz] Dört Mevsim” projesi, dünyanın her yerindeki profesyonel orkestraların katılımına açık. Projeye dahil olmak isteyen orkestraların, süreci başlatmak için ekiple iletişime geçmeleri yeterli oluyor.

BM’nin Birleşik Krallık‘ın Glasgow kentinde düzenlenen 26’ncı İklim Zirvesi (COP27) öncesi, 5 Kasım’da Avrupa Birliği Gençlik Orkestrası ve Cape Town Filarmoni Orkestrası‘nın da aralarında bulunduğu dünyanın dört bir yanından 15 orkestra Vivaldi’nin yeniden bestelenen eserinin yerelleştirilmiş versiyonunu sahnelemişti.

Tüm orkestraların [Belirsiz] Dört Mevsim performansı YouTube kanalı üzerinden izlenebiliyor.