By 
Bu mevsimde sık rastlanmayan hortumların vurduğu ABD’de, en büyük zararı gören Kentucky‘de yaralar sarılmaya çalışılıyor. En az 80 kişinin hayatını kaybettiği felakette, binden fazla aile evsiz kaldı, binlerce konutun elektriği kesildi. Yetkililer moloz yığınları kaldırıldıkça ölü sayısının artabileceğini söylüyor. En az 109 kişi ise kayıp.
Newcastle Üniversitesi öğretim üyesi ve Met Office- Hadley İklim Merkezi misafir araştırmacısı Dr. Abdullah Kahraman, cuma gecesi yaşanan felaketin, yılda ortalama 1500 hortum görülen ABD için bile tarihi bir hadise olduğunu söyledi. Yeşil Gazete‘ye konuşan Kahraman şunları kaydetti:
“Bunu tarihi yapan en önemli faktör sadece hortumun şiddeti değil, daha çok hortumun kat ettiği mesafe ve süre. 1925’te üç eyaletten geçen ve 700’den fazla kişinin ölümüne yol açan hortumla karşılaştırılabilir düzeyde bir hortum. İlk verilere göre 12 saatlik sürede yaklaşık 400 km kat ettiğini, dört eyaletten geçtiğini biliyoruz. Yerden kopardığı parçaları 10 km yüksekliğe kadar savurduğunu görüyoruz. Bunlar son derece ekstrem değerler. Bu düzeyde bir hortumun aralık ayında yaşanmış olması da kayda değer, zira ABD’de güçlü hortumların önemli bir kısmı mayıs ve haziran aylarında, orta düzlüklerde görülüyor. ”
İklim değişikliği ‘mazereti’ yönetimlerin işine geliyor
Ekstrem iklim olaylarının tanım gereği nadir olaylar olduğuna ve günümüzde bu olayların tamamına ilk olarak iklim değişikliği refleksiyle bakıldığına dikkat çeken Kahraman, “Bu, paradoksal biçimde yönetimlerin de işine geliyor. Çünkü asıl konu maruziyet ve kırılganlık, yani tehlikelere hazırlıklı olmama durumu. İşin bu yönünü tartışmadan konuyu iklim değişikliğine bağlamak gerekli adımların atılmamasıyla birlikte afetlerin yinelenmesine yol açıyor” diye konuştu.
Abdullah Kahraman, iklim değişikliğinin in insanlığın önündeki en önemli tehdit olduğuna ve etkileri konusunda halen belirsiz pek çok konu olduğuna dikkat çekerek şu değerlendirmeyi yaptı:
“En büyük belirsizliğin olduğu atmosferik olaylarsa, kamuoyunca tam tersi düşünülse de hortum, dolu gibi ekstrem hadiseler. ABD’de şiddetli hortum kayıtlarında uzun vadede artış ya da azalış yönünde bir trend yok. Zayıf hortumlardaki artışsa gözlemsel gelişmelere bağlanıyor. Bu tip dar alanlı hadiseleri üreten mekanizmalar iklim modellerince halen simüle edilemiyor, ve sadece uygun çevre koşullarının seyrine göre analiz edilebiliyor. Sıcak dalgalarının artışı, soğuk dalgaların azalması, kısa süreli şiddetli yağışlarda artış, bölgesel kuraklık gibi konulardaki konsensüs bu tip ekstremlerde halen yok. Ayrıca, farklı modellerde bu ekstremlerdeki artış ya da azalış bölgesel olarak büyük farklılıklar da gösteriyor.
Geçtiğimiz aylarda yayımlanan bir çalışma son 40 yılda ABD’deki hortumlar için uygun çevre koşullarının sonbahar kış aylarında bu son hortumun görüldüğü çevrelerde arttığını gösteriyor. Bir başka çalışma, bu yüzyılın sonlarında yine bir miktar artış öngörüyor. Ancak bu çalışmalara halen ihtiyatla yaklaşmak gerekir, zira yeni nesil iklim modelleri yaygınlaştığında bu konuda daha sağlıklı çalışmalar yapılabilecek. “
Araştırmalara göre kış fırtınaları ve hortumlar artacak
Öte yandan, “Phys” internet sitesinin aktardığın göre, Amerikan Jeofizik Birliği Konferansı’nda sonuçları paylaşılan araştırma, atmosferdeki karbondioksit oranının artmaya devam etmesi durumunda, ABD eyaletlerinde ciddi yıkım ve can kayıplarına neden olan kış fırtınaları ve hortumların bu yüzyılın sonunda dokuz kat daha güçlü hale gelebileceğini ortaya koydu.
Kentucky’nin Mayfield şehrini vuran kasırgadan önce kaleme alınan araştırma, küresel ısınmayla birlikte iklim değişikliklerinin sonuçlarının görülmeye başlandığı son dönemlerde bu aşırı doğa olaylarının sıklığına değil, yıkıcı gücüne odaklandı.
Çalışmanın yazarı Illinois Üniversitesi Atmosfer Bilimleri Başkanı Jeff Trapp, gelecekte, mevcut iklim şartlarında daha önce deneyimlenmeyen çok güçlü doğa olaylarının yaşanma potansiyeli olduğunu ifade etti.
Trapp, araştırmasında kış fırtınalarının niteliğine dair radikal değişikleri tespit ederken sıcaklık artışıyla beraber rüzgar hızı, dönüşü ve yol uzunluğunu dahil ettiği bir formül kullandığında rüzgar hızının yaklaşık yüzde 14, gücünün ise dokuz kat arttığı sonucuna ulaştı.
‘Toparlanma yıllarca sürebilir’
Kentucky eyaleti, geçen şubat güçlü bir buz fırtınası ve temmuzda da büyük bir sel felaketine uğramış, pandeminin de eklenmesiyle yaralar henüz tam olarak sarılamamıştı. ABD’deki en yüksek yoksulluk oranlarının görüldüğü eyalette, yetkililer toparlanmanın yavaş olacağını, hatta yıllarca süreceğini söylüyor.
Kenti yarın Başkan Joe Biden da ziyaret edecek.
Ölü sayısının artmasından endişe edilen mum fabrikasından ise iyi haber geldi. Hortum yüzünden yıkılan fabrika binasının altına kalan sekiz kişinin yaşamını yitirdiği, diğerlerinin canlı kurtarıldığını ve fabrikadaki arama-kurtarma çalışmalarını sona erdiği bildirildi. Fabrikada hortum anında 102 işçi çalışıyordu.
Comments