Temiz pişirme yöntemleri Afrika’da yılda yarım milyon hayat kurtarabilir

Stockholm‘de bulunan KTH Kraliyet Teknoloji Enstitüsü‘ndeki araştırmacılar, bölgedeki yerel politika yapıcıların, geleneksel pişirme yöntemlerine alternatifler sundu. Uzmanlara göre; Sahra altı Afrika‘daki geleneksel odun ve kömür yakan ocaklar kaldırılarak her yıl 463 bine yakın ölümün önüne geçilebilir. Ayrıca bu 66 milyar dolarlık (1,2 trilyon lira) bir sağlık hizmeti maliyetinden de tasarruf anlamına geliyor.

Araştırmacılar araştırmacıların “piyasa yetersizliği” olarak adlandırdıkları durumu uygun maliyetli bir şekilde düzeltmek için kullanabilecekleri açık kaynaklı, veri tabanlı bir araç yayımladı.

Geleneksel odun ve kömür yakan ocaklar, dünyanın diğer gelişmekte olan bölgelerinde olduğu gibi Afrika‘da da milyonlarca evin olmazsa olmazlarından. Ancak bu ocaklardan vazgeçmenin maliyetleri ve faydaları bölgeden bölgeye değişiklik gösteriyor.

‣Kömür neden kötüdür?

‣Dünya 2022 yılında kömür tüketiminde sekiz milyar tonu aştı

‣Kömürün geri dönüşü olmayan faturası

Enstitünün aktardığına göre, OnStove isimli bir jeo-uzamsal araç, yerel ölçekte her bir kilometre kare için gaz ve elektrikli ocaklar gibi alternatiflere geçiş, maliyet ve faydalarını hesaplamak için veri tabanlı bir yöntem sağlıyor.

Enstitünün İklim Eylem Merkezi Direktörü Doç. Dr. Francesco Fuso-Nerini, OnStove modellemesinin, Sahra altı Afrika‘daki geleneksel odun ve kömür yakan ocaklarını kaldırarak her yıl 463 bine yakın ölümün önüne geçilebileceğini ve 66 milyar dolarlık (1,2 trilyon lira) bir sağlık hizmeti maliyetinden tasarruf edilebileceğini gösterdiğini söyledi.

Tasarruf yaparken hayat kurtarmak mümkün

Bu hedefe ulaşmak için ise gazlı ve elektrikli ocaklar ve emisyonları güvenli bir şekilde yönlendiren gelişmiş odun yakan ocaklar gibi alternatifler sağlamak için yedi buçuk milyar dolarlık (140,8 milyar lira) net sermaye yatırımı gerekiyor.

Fuso-Nerini, “Bu yüksek bir meblağ gibi görünebilir, ama aslında dünyada her yıl enerji yatırımlarına harcanan miktarın yalnızca yüzde 0,5’i” diyor.

‘Hükümetler ilgiyle karşılıyor’

Enstitünün Enerji Sistemleri Bölümü‘nde görev yapan OnStove proje araştırma ekibi, bulgularını Nature Sustainability adlı dergide yayımladı.

OnStove aracı, BM Vakfı Temiz Pişirme İttifakı ve Dünya Kaynakları Enstitüsü‘nün işbirliği ile, Nepal hükümetinin enerji politikalarını desteklemek için uygulandı. Araştırmacılar, Kenya hükümetinin “temiz pişirme”ye geçiş hedeflerini desteklemek için de işbirliği yaptı. Fuso-Nerini, şunları söyledi:

Aracı kullanmaya başladığımız yerlerde güzel tepkiler aldık. Diğer kuruluşlardan ve hükümetlerden büyük ilgi var. Ama bu karmaşık bir konu ve OnStove kötü pişirme yöntemlerinden uzaklaşmak için neye ihtiyacınız olduğuna dair iyi bilgiler ve iyi bir çerçeve sağlayan ilk araçlardan biri.”

Fuso-Nerini, aracın geleneksel pişirme yöntemlerinin solunum hastalığı veya odun veya diğer yanabilir biyokütle toplamak için kaybedilen zaman gibi olumsuz yönlerine gerçek değer atayarak politika oluşturmayı desteklediğini söylüyor.

“Bu değerler, temiz pişirmenin maliyetleri ve faydaları hakkında daha iyi bir anlayış sağlıyor” ifadelerini kullanan Fuso-Nerini, “Bu da ihtiyacı olan hükümetlerin devreye girerek insanları doğru yönlendiren geniş bir bakış açısına sahip olmasına olanak tanıyor” dedi.

Temiz Pişirme İttifakı’nın Bilim ve Öğrenim Sorumlusu Donee Alexander, kuruluşun KTH Kraliyet Teknoloji Enstitüsü ile ortaklığının, temiz pişirme hedeflerine ulaşmak için veri odaklı bir yaklaşım benimseyen hükümetleri desteklemek üzere OnStove’a yeni özellikler kazandırmaya devam edeceğini söyledi.

Alexander, “Temiz pişirme çözümlerine en çok ihtiyaç duyulan alanları belirlemek ve bu alanlarda kanıta dayalı müdahaleler hedeflemek için jeo-uzamsal araçlar hayati bir rolü oynuyor. Bu yüzden, Temiz Pişirme İttifakı OnStove’un piyasaya sürülmesinin heyecanını yaşıyor” değerlendirmesinde bulundu.