By 
Haber: Oya AYMAN
*
Normallerimiz alt üst oldu. Zemheri’yi beklerken bahar havası yaşıyor, yazın ortasında doluya tutuluyor, filmlerde tanık olduğumuz hortumla tanışıyor, görmediğimiz şiddette kuraklıkla boğuşuyoruz.
İklim değişikliğinin sonucu olarak meydana gelen ani ve aşırı hava olayları en çok çiftçiyi ve gıda üretimini etkiliyor. Geçtiğimiz yıllarda meydana gelen aşırı yağışlar, kuvvetli fırtınalar tarla ve seralarda ciddi kayıplara neden oldu. Halen yaşadığımız kuraklık ürkütücü boyutlara ulaştı. Buna karşın biraz yağmur yağıp barajlar dolduğunda iklim değişikliklerinin neden olduğu afetlerin tarla ve bahçelere verdiği zararı unutuveriyoruz. Pazar tezgâhları, market rafları dolu olduğu sürece sorun toplumsal hafızadan siliniyor, ta ki bir sonraki afete kadar…
En fazla kuraklık Urfa, hortum bildirimi Antalya’dan
Türkiye’de aşırı hava olaylarının tarım alanlarında yol açtığı tahribatın boyutlarını ortaya koyan ülke çapında bir veri tabanı henüz yok ama Doğa Koruma Merkezi’nin bu konudaki çalışmaları umut verici. Merkezin İklime Dirençli Tarım Ağı projesi kapsamında hayata geçirdiği İklimTarım aplikasyonu, tahribatın boyutlarını öğrenme, kırılganlık analizi yaparak önlemler almak için yol gösterici olacak. Uygulamada yer alan tarımsal afet haritası, Türkiye’nin farklı bölgelerinden çiftçiler, tarım danışmanları ya da tarımsal arazilerle ilgili kişiler tarafından sürekli güncelleniyor. Vatandaş bilimi kapsamında, isteyen herkesin kullanıcı olabileceği uygulama aracılığıyla afetlere yönelik deneyimler ve görseller doğrudan paylaşabiliyor.
Antalya/Aksu.
Şimdilik haritada aşırı hava olayları nedeniyle tarımsal alanlarda yaşanmış, aşırı ve ani yağış, dolu, erken/geç don, fırtına/hortum, kuraklık, sıcak/soğuk hava dalgaları, taşkın/sel, toz taşınımı, çölleşme ve diğer afetler şeklinde sınıflandırılmış 66 afet yer alıyor. Bugüne kadar kullanıcılar tarafından en çok yapılan afet paylaşımları, kuraklık, dolu ve fırtına/hortum. En fazla kuraklık bildirimi Şanlıurfa’dan yapılmış. Dolu bildirimleri ise Konya, Osmaniye, Şanlıurfa, Amasya gibi farklı bölgelerden sisteme kaydedilmiş. Fırtına/hortum afeti ise en fazla Antalya’dan sera zararlarını gösteren fotoğraflarla paylaşılmış.
3 Mart’ta Aksu’da yaşanan hortumun ardından bir çiftçi şu paylaşımı yapmış: “Kurşunlu ve Topallı mahallelerinde 30 üreticinin aralarında zeytin bahçelerinin de bulunduğu yaklaşık 150 dekar sera alanında hasar meydana geldi.”
10 Temmuz’da Tekirdağ’dan yapılan bir paylaşım ise tırtıl istilası sonucu yaşanan zararı anlatıyor: ”Süleymanpaşa, Banarlı ve Osmanlı‘da tırtıl istilası oldu, ürünler zarar gördü. Üreticiler sıcaklığın arttığını ve bölge ortalamasına göre 1 derecelik artış olduğunu söyledi. Uzmanlar tırtıl istilasının sıcaklık artışı nedeniyle olduğunu belirtti. Normal şartlarda bahar döneminde çıkabilen tırtıllara müdahale edilebilirken, ürünlerin boylanması ve hasadın yaklaşması müdahaleyi güçleştiriyor.”
Harita, aynı istilanın birkaç gün sonra Çatalca, Çanakkale, Eskişehir, Bursa, Bilecik ve Kütahya’da da yaşandığını gösteriyor.
İklim dostu uygulamalar için çok önemli
Manisa’dan bir katılımcı ise 27 Ağustos’ta şu notu paylaşmış: “Salihli genelinde aşırı ve ani yağış meydana geldi, bağlarda kurutmaya bırakılan tonlarca çekirdeksiz üzüm suya kapıldı ve bağlar zarar gördü.”
Konya/Çumra.
Tarımsal afet haritasıyla Türkiye’de ne tür afetlerin, hangi bölgelerde ne sıklıkta yaşandığına yönelik veriler toplanıyor. Tarımsal alanlara yönelik kırılganlık analizinin yapılmasında bu veriler yol gösterici olacak. Proje ekibinden Merve Kanak, sürekli güncellenen haritada tekrarlanan afetlerin en kırılgan alanları göstermeye başladığını söylüyor:
“Veriler eklendikçe daha belirgin bir veri setine ulaşacağız. Bu veri seti sayesinde en kırılgan bölgelerde ne gibi önlem ve uygulamaları hayata geçirebileceğimize yönelik bir yol haritası oluşturabileceğiz. Yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, özel sektör, çiftçi birlikleri, ziraat odaları, kamu kurum ve kuruluşları, akademi ve araştırma merkezleriyle çalışarak bu konuda projeler geliştirebilir, çiftçi, ekosistem ve iklim dostu uygulamaları hayata geçirebiliriz.”
Karar vericiler bu bilgilerden nasıl yararlanabilir?
İklimTarım uygulamasındaki afet haritası, iklime dirençli tarıma geçişin aciliyetini gözler önüne seriyor. Bilgilere ulaşım konusunda herkese açık haritada politika yapıcılar ve karar vericilere de mesajlar var. Karar vericiler tarımsal afetler konusunda gerekli önlemlerin alınması, altyapı çalışmalarının artırılması, doğa dostu tarım tekniklerinin yaygınlaştırılması, sigorta teşviklerinin yapılması ve bilginin artırılarak yaygınlaştırılması için haritadaki verilerden ve İklimTarım Ağı’nın çözüm önerilerinden yararlanabilir.
Konya, Antalya ve Urfa’da iklim dostu tarım örnekleri
Urfa/Siverek.
Doğa Koruma Merkezi, 10 yıldır iklim değişikliğinden en çok etkilenmesi beklenen İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde iklim dostu tarım uygulamalarını yaygınlaştırmaya çalışıyor. Bu proje kapsamında tarımsal afetlerden en fazla etkilenen üç pilot şehir belirlendi: Konya, Antalya ve Şanlıurfa. Bu şehirlerde yer alan Konya Koruyucu Tarım Derneği, Şanlıurfa Siverek Ziraat Odası ve Antalya Doğu Akdeniz Araştırma Derneği, farklı arazilerde iklime dirençli tarım uygulamaları yapıyor, çiftçilere yönelik eğitimler veriyor ve deneyimlerin paylaşılması amacıyla görünürlük çalışmaları yürütüyor. Bu projeler çerçevesinde rüzgâr perdesinden yağmur hasadına, gıda ormanı sisteminden dijital tarım uygulamalarının yaygınlaştırılmasına kadar iklime dirençli tarım konusunda birçok örnek uygulama hayata geçiriliyor.
İklime Dirençli Tarım nedir?
2020’de hayata geçirilen ve AB Türkiye Delegasyonu tarafından desteklenen İklime Dirençli Tarım Ağı projesi, Doğa Koruma Merkezi, Konya Önder Çiftçi Derneği ve Tarım ve Gıda Etiği Derneği ortaklığınca yürütülüyor. Proje, tarımda iklim değişikliğine uyum sağlamak amacıyla bilgiyi deneyimlemek ve yaymak için bu konuda çalışan farklı paydaşlar arasında yakın ve etkili bir iş birliği ve bilgi alışverişinin yaygınlaşmasını hedefliyor. İklime dirençli uygulamaların yaygınlaşması için uygulama kapasite ve becerisini artırmak da projenin amaçları arasında. Proje kapsamında oluşturulan İklime Dirençli Tarım Ağı’nda bu konuda çalışan sivil toplum kuruluşları, ziraat odaları, belediyeler, araştırma merkezleri, gıda toplulukları vb. kurumlardan temsilciler var. İklime dirençli tarım uygulamalarının yaygınlaşması için hazırlanan İklimTarım Platformu web sayfasında bilgilendirici dökümanlar, etkinlikler, haberler ve eğitici videolar yer alıyor.
Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Comments