Boeing 777 tipi uçak, çoğu Avustralya, İngiltere, Yeni Zelanda ve Singapur vatandaşı 211 yolcu ve 18 mürettebat taşıyordu. Heathrow Havaalanı’ndan kalkan uçak türbülansın ardından Bangkok‘a yönlendirildi ve buraya indi.
Türbülans, uçuşun yaygın bir parçası, ancak ölümlere ve yaralanmalara neden olanları çok nadir meydana geliyor.
Singapur uçağının ani düşüşe geçmesiyle başlayan türbülansta yolcular koltuklarından fırladıklarında uçak Uçak aniden düştüğünde ve yolcular koltuklarından fırladığında uçak 11 bin kilometrenin üzerinde bir yükseklikte seyrediyordu.
Türbülans nedir?
Türbülans, bir uçağın içinden geçtiği hava düzeninin bozulmasından kaynaklanıyor.
Melbourne Üniversitesi‘nden atmosfer bilimcisi Profesör Todd Lane’e göre, gökyüzünü okyanus gibi düşünürseniz, türbülans bir dalgaya benziyor: “Uçak deneyimindeki türbülans, atmosferdeki rüzgarın yatay konumdan yukarı ve aşağı yönde değişmesidir. Sorunsuz bir şekilde uçan bir uçak, rüzgarın yukarı ve aşağı hareket etmesi nedeniyle oldukça radikal bir şekilde yukarı ve aşağı doğru hareket etmeye başlayacaktır.”
Türbülansın ana nedenlerini uçağın rotası üzerindeki dağlar, fırtınalar ve jet akımları oluşturuyor. Bu da bazı durumlarda bunları tahmin etme ve bunlardan kaçınma görevini basitleştiriyor, pilotlar, dağların üzerinden yükselen veya fırtınanın etrafından yükselen havadan mümkün olduğunca kaçınmak için bir rota planlayabiliyor.
Lane, jet akışıyla ilgili şu bilgileri verdi:
“Jet akışının üstünde ve altında güçlü rüzgar kayması adı verilen bir şey olur, dolayısıyla rüzgarın hızı yükseklikle birlikte oldukça dramatik bir şekilde değişir. Bu güçlü rüzgar kesme bölgelerinde çok fazla türbülansla karşılaşabilirsiniz. Yani bu jet akışı bölgelerinin üstünde ve altında, genellikle temiz hava türbülansı olarak adlandırılan oldukça fazla şey var, çünkü ortada bulut yok.”
Singapur Havayolları uçuşunda ne tür bir türbülansın aksamaya neden olduğu şu aşamada bilinmiyor. Takip hizmeti FlightRadar24, Reuters‘e o sırada bölgede bazıları şiddetli fırtınalar olduğunu söyledi.
Küresel sıcaklıkların artması, türbülansların yoğunlaşmasına neden oluyor
İklim değişikliği küresel sıcaklıkların artmasına neden olurken, bilim insanları türbülansın nedenlerinden bazılarının halihazırda yoğunlaştığını söylüyor.
Dünya fosil yakıtları yakmaya devam ettikçe küresel sıcaklıklar artıyor ve türbülans da bu ısınmadan etkilenen bir başka doğal olay.
Profesör Lane, “Rüzgar düzenlerini etkiliyor ve etkilenen etkilerden biri de jet akımlarıdır. Uçak uçuş seviyesindeki jet akımlarının yoğunlaşması öngörülüyor, bu da bu bölgelerin daha çalkantılı hale geleceği anlamına geliyor” diyor.
2017 yılında yapılan bir araştırma, iklim değişikliği nedeniyle 2050-2080 yılına kadar Kuzey Atlantik‘te şiddetli türbülansın iki ila üç kat daha yaygın hale geleceğini hesaplamıştı. Ancak aynı çalışma, Avustralya‘daki şiddetli türbülansta yüzde 50’lik daha küçük bir artış öngördü.
‘Gelecekte meydana gelecek bir sorun değil, zaten oluyor’
Profesör Lane, “Jet akımlarının doğası, kara kütlelerinin konumu nedeniyle kuzey ve güney yarımkürede biraz farklıdır. Kuzey yarımkürede, özellikle Kuzey Kutbu çevresinde çok güçlü bir iklim değişikliği sinyali var” derken, iklim bilimciler ise giderek yoğunlaşan jet akıntılarının yanı sıra fırtınaların da kötüleştiği konusunda uyarıyor.
Tropik bölgelerdeki türbülansın çoğu da fırtınalardan kaynaklanıyor: “Daha sıcak bir atmosferle atmosfer daha fazla su tutabilir, bu da iklim değişikliğiyle birlikte en şiddetli fırtınaların daha da şiddetli olmasına yol açabilir. Bu fırtınalar daha yoğun hale geldikçe, daha yoğun türbülans da oluşturabilir. Bu sadece gelecekte yaşanacak bir sorun değil, zaten oluyor.”
İngiltere’deki araştırmacılar tarafından geçen yıl yayınlanan bir araştırma, iklim değişikliğinin son 40 yılda türbülansta artışa neden olduğunu ortaya çıkardı. Reading Üniversitesi‘ndeki çalışma, “Orta enlemlerde, uçakların seyir irtifalarında büyük artışlara dair açık kanıtlar buluyoruz” sonucuna vardı.
Araştırmacılar, açık hava türbülansındaki en büyük artışın, aynı zamanda dünyanın en yoğun uçuş yollarından bazıları olan Amerika Birleşik Devletleri ve Kuzey Atlantik üzerinde olduğunu keşfetti.
Araştırma, Atlantik üzerindeki herhangi bir ortalama nokta için “şiddetli veya daha büyük [temiz hava türbülansının] en fazla arttığını ve 2020’de 1979’a göre yüzde 55 daha sık hale geldiğini” buldu.
Modelleme, Güney Yarımküre ve Avustralya‘daki türbülansta daha küçük artışlar öngördü.
Çalışmayı yürütenlerden, Reading Üniversitesi’nden atmosfer bilimci Profesör Paul Williams, “İklim değişikliğinin gelecekte açık hava türbülansını artıracağını gösteren on yıllık bir araştırmanın ardından, artık artışın çoktan başladığını gösteren kanıtlarımız var” dedi.
Williams, önümüzdeki yıllarda daha sert havanın daha sarsıntılı uçuşlara dönüşmesini önlemek için gelişmiş türbülans tahmin ve tespit sistemlerine yatırım yapılması gerektiğini de ekledi.
