SANKO’nun ÇED’de gösterilmeyen JES kuyularına yürütmeyi durdurma kararı

SANKO A.Ş’nin Salihli’de açmak istediği 17 jeotermal enerji santrali (JES) kuyusuna verilen Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Raporu’na karşı açılan davada yurttaş kazandı. SANKO’nun Salihli’de yapmak istediği 17 adet JES kuyusu hakkında Manisa 2. İdare Mahkemesince yürütmeyi durdurma kararı verildi. Daha önce de bilirkişi raporunda projenin kamuya yararı olmadığı da açıklanmıştı.

Salihli Çevre Derneği adına raporda gösterilmeyen sondaj kuyularıyla ilgili suç duyurusunda bulunan Avukat Yıldıray Çıvgın, kararı şöyle değerlendirdi:

“Bu karar, SANKO’nun faaliyetlerinin Salihli’ye verdiği / vereceği zararı ispatlar niteliktedir. Mahkemenin yürütmeyi durdurması Salihli halkı için büyük bir hukuki kazanımdır. Ancak mücadelemiz devam etmektedir. Hala ilçemize yeni JES kuyuları açılmak isteniyor. Biz tüm çevre dostlarını ve Salihli Halkını mücadeleye devam etmeye çağırıyoruz.”

Yeraltı sularına, toprağa, bitki örtüsüne, canlılara ve tarıma tehdit

Mahkeme kararında çevresel etki değerlendirmesine gerek dahi görülmeyen JES kuyularının doğaya nasıl zararları olacağı bir bir aktarıldı. Bilirkişi raporuna işaret edilen Mahkeme kararında şu ifadelere yer verildi:

“Gediz Havzasının mevcut durumu nedeniyle bu havzada gerçekleştirilecek jeotermal enerji projelerinin çevre dengesini bozabilecek nitelikte olması, PTD [proje tanıtım dosyası]  raporunda alanda yapılması gerekli jeofizik çalışmalar bulunmadığı, yapılması planlanan sondaj faaliyetinin kesilecek birimler ve bu birimler içindeki sorunlarının belirlenememesinden dolayı, yeryüzü ve yeraltı suları ile toprak açısından olumsuzluklar oluşturacağı, bitki örtüsüne, canlılar ve tarım sektörüne potansiyel olumsuz etkilerinin olacağı, mutlak tarım arazisi vasfındaki alanların tarım dışı amaçla kullanılabilmesi için toprak koruma projesinin bulunması gerekli iken proje tanıtım dosyasında bu yönde bir çalışmanın olmadığı hususları göz önünde bulundurulduğunda, Manisa ili, Salihli ilçesi, Yılmaz, Keli, Atatürk, Çavlu, Beşeylül, Hasalan, Süleymaniye ve Pazarköy Mahalleleri mevkiinde Sanko Enerji San. ve Tic. A.Ş. tarafından yapılması planlanan jeotermal kaynak arama sondaj faaliyeti projesi ile ilgili olarak Manisa Valiliği tarafından verilen 23.12.2022 tarih ve E-2022582 karar sayılı ‘Çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir’ kararında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.”

Ne olmuştu?

SANKO A.Ş. şirketinin Salihli’de açmak istediği 17 adet jeotermal santral (JES) kuyusu için Valilik tarafından verilen ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir’ kararına karşı vatandaşlarca ve Salihli Çevre Derneği’nce iptal davası açılmıştı.

İptal davasında 12 Haziran 2023 tarihinde mahkeme heyeti ve bilirkişilerce keşif yapılmıştı.

ÇED Raporu’nda bulunmayan iki farklı yerde çoktan JES kuyusu çalışması başladığı görülmüştü.

Yapılan keşif sırasında, raporda bulunan iki kuyunun yerinin değiştirildiği, bu yer değişikliğinin ÇED raporunda ve mahkemeye sunulan belgeler arasında bulunmadığı ve ayrıca değişikliğe ilişkin resmi makamlarca herhangi bir ilanın yapılmadığı tespit edilmişti.

Bu iki noktada SANKO şirketi tarafından JES kuyusu çalışmalarının başladığı, kuyuların açıldığı da tespit edilmişti.

Davacı vatandaşların ve Salihli Çevre Derneği’nin avukatı Yıldıray Çıvgın şunları söylemişti:

“Keşfe gittiğimizde, davamıza konu edilen raporda hiçbir şekilde bulunan iki yerde yeni kuyu çalışması yapıldığını öğrendik. Bu iki yeni yer için hiçbir şekilde ilan yapılmadığı gibi mahkeme heyeti de keşiften önce bu yerler hakkında bilgilendirilmemiş. Üstelik ÇED raporuna konu edilen yerlerde kuyu çalışmalarına başlanmamışken, mahkemeye ve vatandaşlara bildirilmeyen yeni iki yerde kuyu çalışmaları çoktan başlamış. Bunun nasıl yapıldığını sorduğumuzda Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden olur alarak yaptıklarını bildirdiler. Bu, kabul edilebilir bir durum değildir. Bu şekilde hem halkın dava açma hakkını fiilen engelledikleri gibi, doğaya zararı bulunan faaliyetlerinin mahkemece denetimini de engellemektedirler. Bu, bölge halkını ve mahkemeyi yok saymaktadır. Bu duruma ilişkin gerekli tüm yasal yollara başvuracağız. Davamızı ve Salihli’nin güzide doğasını korumak için mücadeleye devam edeceğiz.”

SANKO şirketi ve Manisa İl Çevre Müdürlüğü hakkında çevreyi kasten kirletme ve kamu görevini ihmal suçlarından Salihli Cumhuriyet Başsavcılığı‘na suç duyurusu yapılmıştı.