Sandy geçip giderken

Sandy kasırgası ile ilgili uyarıları içinde bulunduğumuz, Amerikalı koca koca insanların nasıl çocuklaşabildiklerini , korku faktörünü eğlencelik bir tüketim nesnesine dönüştürebildiklerini gösteren Cadılar Bayramı – Halloween sezonunun hoşluklarından biri olarak görüp fazla ciddiye almamıştık. Marketlerde tuvalet kağıdı, içecek su, kontrplak, pil stoklarının tükendiği haberlerini duyunca şaka yollu da olsa, bütün olup bitenlerin tüketimi artırmaya yönelik bir komplo olduğu yolunda senaryolar üretmeye başlamıştık.

Önce New York toplu taşıma idaresi – MTA’nın otobüs ve metro seferlerini durdurma kararını aşırı ihtiyatlılık olarak değerlendirdik. Broadway showlarının tatil edildiğini öğrendiğimizde ciddiye almadık. Amerika’nın pek çok yerinde olduğu gibi New York’ta da insanların evlerinden fazla vakit geçirdikleri Starbucks’ların topyekûn kapandığını görünce bir şeyler olduğunu anladık, ama esas olarak Wall Street’in de Pazartesi günü açılmayacağını duyunca durumu ciddiyetini idrak etmeye, vahim bir durumla karşı karşıya olduğumuzu fark etmeye başladık.

İki gün üst üste kapalı kaldıktan sonra Wall Street bugün açılıyor. Gerçi şehrin önemli bir bölümü hala sular altında, otobüsler kısmen çalışmaya başlasa da metro kapalı ve ne zaman açılacağı henüz belli değil, okullar tatile devam, şehrin bir bölümüne elektrik en erken on gün sonra verilecek, evsiz kalan onbinlerce yoksulun akıbeti belirsiz, ama olsun, Wall Street’in kapanması nasıl felaketin geldiğini gösterdiyse, açılması da olağanüstü durumun geçtiğini gösteriyor.

Sandy kasırgası New York’luların alışık olmadığı büyüklükte bir felaketti. Kasırgada kuvvetli rüzgâr ve denizin yükselmesi nedeniyle özellikle sahil bölgelerini ve şehrin alçak kesimlerini sel bastı. Sokaklar ve evler sular altında kaldı, binlerce ağaç devrildi, çatılar uçtu, enerji nakil hatları zarar gördü, elektrik kontakları yüzünden yangınlar çıktı. Yine de kuvvetli rüzgâr ve denizin yükselmesinin yanında beklenen şiddetli yağış tahmin edilenden az olunca zarar beklendiği kadar korkutucu olmadı.

Karayipleri yalayarak gelen tropik fırtına Amerika’nın doğu sahilleri boyunca etkili olduktan sonra New York yakınlarından karaya çıktı ve giderek etkisini yitirdi.

Yani Sandy’nin Amerika’nın en büyük şehrini ziyareti yirmi dört saatten az sürdü, fakat görünen o ki daha uzun süre bu felaketten, sonuçlarından ve etkilerinden konuşacağız. Evleri su altında kalan sıradan insanların dramlarından, itfaiyecilerin kahramanlık hikâyelerinden, hastanelerden tahliye edilmek zorunda kalan acil hastalardan ve görevini özveriyle yapan kamu idarecilerinden konuşmak serbest.

Fakat yine görünen o ki Sandy kasırgası ve sonuçları üzerine konuşurken bazı konularda hiç konuşmayacağız veya geçiştireceğiz. Konuşmalarımızın çerçevesini kasırgayı başından sonuna ayrıntılarla aktaran televizyon kanalları önceden çizdi.

New York’lular yanı başlarında dünyanın en eski nükleer santrallerinin bulunduğunu biliyor ve hatta bununla övünüyor olabilirler. Ama bunlardan birinin, New Jersey’de bulunan Fukushima’nın kardeşi Oyster Creek nükleer santralinin Sandy kasırgası nedeniyle alarm durumu ilan edilerek devre dışı bırakılmak zorunda kaldığını duymadılar. Yağmur daha kuvvetli yağıp, sular biraz daha yükselseydi Oyster Creek’te, Indian Point’te neler olabileceğini belki de hiç öğrenmeyecekler.

Kasırganın nedenlerine ilişkin çok şey söylendi. Dolunayın bile ne kadar belirleyici olabildiği konusunda tezler dinledik, ama kasırganın iklim değişiklikleriyle ilişkisine değinen olmadı. New York Belediye Başkanı Bloomberg küresel ısınmadan söz ettiği konuşmada küresel ısınma yüzünden bu tarz doğal felaketlerle daha sık karşılaşacağımız konusunda uyardı uyarmasına ama küresel ısınmanın nedenlerini ortadan kaldırmak yerine, önlem olarak jeneratörlerin binaların bodrum katlarında yerleştirilmemesinin önemli olduğunu söyledi.

New York’un ve çevre kentlerin karşılaştığı felaketin boyutları gerçekten ürkütücüydü. New York ‘ta kasırgaya bağlı onsekiz ölüm bildiriliyor ama Sandy kasırgasının sadece Haiti’de 52 kişinin ölümüne neden olduğundan hiç söz edilmiyor. New York’ta hayatın normale dönmesinin en geç iki hafta içinde sağlanacağı açıklanıyor ama Haiti’de kasırga sonrası ortaya çıkacak kolera vakalarının nasıl önleneceği tartışılmıyor.

Sandy kasırgasının yıkıcı etkisini hisseden New York, New Jersey ve Long Island afet bölgesi ilan edildi, böylece Federal Bütçeden kaynak aktarılacak ve bugün bölgeyi ziyaret edecek olan Obama’nın yaklaşan seçimler öncesi olaylara seyirci kalmadığı dosta düşmana gösterilecek.

New York’ta okullar bugün de kapalı, bu akşam Greenwich Village’de yapılması planlanan Cadılar Bayramı yürüyüşü belirsiz bir tarihe ertelendi, ama bu sabah Wall Street’te gong çalacak.

Önemli olan da bu.