Rapor: Büyük kedilerin hayvanat bahçelerinde sayısız sorunu var

Yaban hayatı koruma ve hayvan savunuculuğu alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşu Born Free USA, ‘Clawing at the Cages (Kafeslerde Pençeleme) ‘HayvanatBahçelerindekiBüyük Kediler’ raporunu yayınladı. Bu yeni ve önemli raporla esaret altındaki büyük kedilerin çektiği acılar detaylandırılarak birtakım bulgular ortaya kondu.

Rapor, aslanlar, kaplanlar, leoparlar ve jaguarlar da dahil olmak üzere geleneksel olarak “büyük kediler” olarak adlandırılan vahşi kedi türlerinin çekirdek grubunu vurguluyor. Ancak rapor, büyük kedilerin bütünsel bir incelemesini oluşturmak için çitalar ve dağ aslanlarından elde edilen verileri de içeriyor.

Vaka çalışmaları ve hayvanat bahçesi veri tabanlarının bağımsız analizinin kullanıldığı rapor, Kuzey Amerika‘daki hayvanat bahçelerinde büyük kedilerin istismarına ilişkin kapsamlı bir genel bakış sunuyor.

Rapor bulguları arasında şunlara yer veriliyor:

• Çoğu büyük kedi türü vahşi doğada nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olmasına rağmen, hayvanat bahçeleri Amerika Birleşik Devletleri genelinde bu hayvanlardan binlercesini serbest bırakma niyeti olmaksızın besliyor ve üretiliyor. (Türkiye’de de bu hayvanlar aynı koşullarda yaşatılıyor.)
• Her ne kadar hayvanat bahçeleri büyük kedileri “koruduklarını” iddia etseler de, birçok hayvan enfeksiyon, kafes arkadaşlarından kaynaklanan yaralanmalar ve yüksek bebek ölümleri gibi esaretle ilgili nedenlerden ölmüştür.
• Gerçek ötenazi (kaçınılmaz acıyı önlemek için ya da prognozun en iyi seçeneğin yaşamı sonlandırmak olduğu kadar kötü olduğu yaralanma ya da hastalık nedeniyle bir hayvanın yaşamına son vermek) ile hayvanat bahçesi yönetimi amacıyla sağlıklı hayvanların öldürülmesi arasında bir ayrım yapılmıyor.
• Dünyanın dört bir yanındaki hayvanat bahçeleri yönetimleri, sağlıklı büyük kedileri aşırı kalabalık, üreme programları için yararlı olmadıkları düşüncesiyle, kaçmalarına izin veren insan hatası/kapatma hatası nedeniyle veya muhafazalarındaki türdeşleri tarafından saldırıya uğradıklarında “hayvanat bahçesi yönetimi” adına öldürdü.

‘Büyük kedilerin sağlığı ve refahı hayvanat bahçelerinde ciddi şekilde tehlikeye atılıyor’

• Akraba evliliği ve insanlara alışkın olmaları nedeniyle, hayvanat bahçelerinde tutulan büyük kediler genellikle doğaya salınmaya uygun değildir. Bu nedenle, devam eden yetiştirme programları sadece hayvanat bahçelerinin bu hayvanlarla “stoklu” kalmasını sağlamaya hizmet eder.
• Esaret altındaki büyük kedilere ilişkin verilerin izlenmesinde eksiklikler bulunuyor ve görünüşte esaret altındaki tesislerde yaşayan büyük kedileri izlemekten sorumlu veri tabanları olan soy kütüklerinden önemli sayıda birey kayboluyor.
• Esaret altındaki birçok büyük kedinin sıklıkla sergilediği stereotipik davranışlar şeklindeki fark edilebilir stres belirtilerinin de gösterdiği gibi, büyük kedilerin sağlığı ve refahı hayvanat bahçelerinde ciddi şekilde tehlikeye atılıyor.

‘Esaret altında bir yaşam sürüyorlar’

Born Free USA CEO’su Angela Grimes, rapora ilişkin değerlendirmede bulunarak büyük kedilerin önemine şöyle değindi:

 “Uç yırtıcılar olarak hayati ekolojik işlevlerinin ve zengin yaşamlara sahip bireyler olarak doğal değerlerinin yanı sıra, birçok kültür ve dinde de önemli bir sembolik yere sahiptirler. Belki de ‘vahşi’ olmanın ne anlama geldiğinin özeti olan bu hayvanlara duyduğumuz hayranlık nedeniyle, bu hayvanlar hayvanat bahçelerinde en yaygın olarak tutulan hayvanlardan bazılarıdır. Bu karmaşık, zeki, güçlü, geniş bir yelpazeye yayılmış ve uzun ömürlü hayvanlar, günümüze devam etmeden önce onları kısacık bir an görmeye yönelik anlamsız arzumuzu yerine getirmek için en temel ihtiyaçlarının reddedildiği esaret altında bir yaşam sürüyorlar”.

Rapor aynı zamanda, 2023 tarihli Büyük Kedi Kamu Güvenliği Yasası‘nı (BPSA) hem ihlal eden hem de bu yasaya uygun olarak büyük kedilerle tehlikeli faaliyetlerde bulunmaya devam eden tesislere de kritik bir ışık tutuyor.

Earth.org’un aktardığına göre; Akredite olmayan birçok tesis, fotoğraf çekimi deneyimleri için şeffaf, esnek bir bariyerin kullanılması ve insanları büyük kedi kafeslerinde ayıran yetersiz bariyerler veya güvenli olmayan mesafeler de dahil olmak üzere, hala güvenlik sorunları yaratan BPSA ile teknik uyum örnekleri sergilemiştir.

‘Acil adım atılsın’ çağrısı

Büyük kedilerin hayvanat bahçelerinde tutulmasının, onları görmek için para ödemek isteyenler dışında, hiçbir olumlu amaca hizmet etmediği çok açık ortada. Raporda ayrıca şu çağrıda bulunuldu:

“Hayvanat bahçesi endüstrisini, büyük kedilerin üremesini ve hayvanat bahçelerindeki varlığını aşamalı olarak sonlandırarak gelecek nesilleri korumak için acil adımlar atmaya çağırıyoruz. Ayrıca halkı da bu görkemli hayvanları tutsak eden mekanlara gitmeyerek hayvanat bahçesi endüstrisini desteklemekten vazgeçmeye çağırıyoruz.”

Bu çalışmanın aynı zamanda, Elsa‘yı kurtaran ve başarılı bir şekilde vahşi doğaya geri döndüren korumacılar Joy ve George Adamson‘ın gerçek hikayesini anlatan klasik vahşi yaşam filmi Born Free‘de (1966) yer alan dişi aslan Elsa‘ya da bir saygı duruşu niteliğinde olduğu belirtildi. Bu film, sonraki yıllarda bir yaban hayatı yardım kuruluşu olarak Born Free’nin kuruluşuna ilham verdi.