By 
Yazan: Charlotte Lloyd
Yeşil Gazete için çeviren: Hanife Aliefendioğlu
*
Kimi zaman sadece plastik içinde boğuluyormuşuz gibi geliyor. Son 50 yılda plastik ürünler günlük hayatımızın neredeyse her alanına girdi. Küresel plastik üretimi toplam 8 milyar tona ulaştı: Bu şu anda gezegendeki her insan için 1 ton plastic anlamına geliyor. Plastik kirliliğinin 2060 yılına kadar üç katına çıkması bekleniyor.
Şu andaki en iyi tahminler, bugüne kadar üretilen plastiğin yalnızca yaklaşık %10‘unun geri dönüştürüldüğünü gösteriyor. Buna rağmen, plastik endüstrisinde döngüsel ekonomi fikrine genellikle sihirli değnek gibi görülüyor: Halihazırda ürettiğimiz plastiği yeniden kullanacağız ve plastik kirliliğinin etkisini azaltacağız. Ancak yeni kanıtlar bu plandaki eksikliklere işaret ediyor. Greenpeace tarafından hazırlanan bir rapor, geri dönüştürülmüş plastiğin daha da zehirli olabileceğini ve kirlilik için bir çözüm olmadığını ortaya koydu.
Toksik kimyasallar
Mariana Çukuru‘ndan Everest Dağı‘nın zirvesine kadar okyanusun en derin kısımlarında plastik parçacıkların bulunduğuna dair kanıtlarla, plastik kirliliğinin gezegenin her yerinde olduğu artık iyi biliniyor. Bu kirliliğin hem ekosistemler hem de insan sağlığı üzerindeki etkisi konusunda haklı endişeler var. Bununla birlikte, çevrede plastik üzerine çalışan bir çevre kimyageri olarak, plastiğin oluşturduğu daha gizli “görünmez” bir tehditle giderek daha fazla ilgileniyorum: Toksik kimyasallar.
Plastik üretiminde 13.000‘den fazla farklı kimyasalın yer aldığı tahmin edilmektedir ve bunların birçoğunun toksisitesi hiçbir zaman değerlendirilmedi. Farklı uygulamalar için istenen fiziksel özellikleri oluşturmak için plastik polimerin yanında kimyasallar kullanılır: Plastiğinizin ne kadar esnek veya sert olmasını istediğinizi, ateşe mi yoksa güneş ışığına karşı mı dayanıklı olması gerektiğini, ürüne istenilen rengi vermek için kullanılan boyaları ve pigmentleri unutmamak kaydıyla.
Küçük çocuklar için tasarlanmış gıda ambalaj veya ürünlerinde, toksinlere maruz kalma potansiyel riskini azaltmak veya hafifletmek için hangi kimyasalların dahil edilebileceğine dair katı düzenlemeler bulunur. Ancak, geri dönüştürülmüş plastikleri düşündüğümüzde bu, sorunlu hale gelir.
Kimyasal kokteyli
Geri dönüşüm için toplanan plastikler, çeşitli farklı kullanımlar için üretilmiş olacaktır (ev plastik geri dönüşüm kutunuzun içinde olabileceğini bir düşünün) ve bunların üretiminde kullanılan çok çeşitli kimyasallar içerecektir. Denkleme plastiklerin temas ettikleri maddeleri (böcek ilacı kapları, ev temizlik ürünleri vb.) eklersek elinizde geri dönüşüm sürecinin hiç ortadan kaldırmayacağı bir kimyasal kokteyli potansiyeliniz olur.
Bunun da ötesinde, araştırmalar malzemenin fiziksel geri dönüşüm süreci sırasında başka zehirli kimyasalların da üretilebileceğini göstermiştir. Sonuç olarak, bu toksik kimyasallar geri dönüştürülmüş malzemeden yapılan ürünlere aktarılabilir ve kanıtlar bu durumun gıda ambalajları ve çocuk oyuncaklarını da içerdiğini göstermektedir.
Plastiklerde rutin olarak bulunan kimyasalların çoğunun endokrin bozucu etkileri vardır: Vücudumuzun hormonlarının çalışma biçimine müdahale edebilirler. Bu, kanser riski ve doğurganlık sorunları da dahil olmak üzere bir dizi sağlık sorununa neden olabilir. Bu kimyasallar aynı zamanda doğal çevremizi de, örneğin nehir balık stoklarının üreme sağlığını etkiler.
Plastik üretimini tamamen yasaklamalıyız (en azından kısa ve orta vadede) demek gerçekçi olmaz. Hafif ve dayanıklı bir malzemenin gerekli olduğu durumlarda bazı ürünleri plastikten yapmak muhtemelen mantıklıdır. Bununla birlikte, tek kullanımlık plastiklere olan günlük bağımlılığımızı önemli ölçüde azaltmak elbette çözümün bir parçası olmalıdır.
En önemlisi, plastiği üretmek için gerekli olan zehirli kimyasalların kullanımını kontrol edilmesidir ve bunu yapmanın ilk adımı, öncelikle malzemelerin içinde gerçekte ne olduğunu bilmektir. Ticari olarak hassas olduğu için bu bilgiyi elde etmek zordur, ancak ben endüstride daha fazla şeffaflığın gerekli olduğunu savunuyorum.
Geri dönüşümün plastik krizinin çözümünde de önemli bir rol oynayabileceğine inanıyorum, ancak kimyasal riskinin etkisinin azaltıldığı geri dönüştürülmüş plastikten yapılabilecek ürünlerin örneğin inşaat malzemelerine veya yeni yolların temellerinde kullanılması gibi kontrolü için yeni düzenlemeler yeni düzenlemeler gerekiyor.
Sorun gerçek ve ciddi
Bu sorunun diğer önemli yönü yeniliktir – bu malzemeleri yapmak için hem polimerlerin hem de kullanılan kimyasalların daha sürdürülebilir ve en önemlisi toksik olmaması için yeni yollar tasarlamamız gerekir. Toksik kimyasalların kullanımının kaçınılmaz olduğu durumlarda, kullanım ömrü üzerinde daha sıkı kontroller yapılmalı ve bunlar yalnızca kesinlikle gerekli olduğunda kullanılmalıdır.
Plastik sorunu gerçek ve ciddi ama bilim insanları, endüstri, hükümetler ve tüketiciler hep birlikte çalışırsa bu krizin üstesinden gelebiliriz. Hepimizin oynayacağı çok önemli bir rol var.
Makalenin İngilizce orijinali
Comments