Parayı veren uygun ÇED raporunu almış!

Mersin Akkuyu’da kurulmak istenen ilk nükleer santralı ‘çevreci’ ilan eden DOKAY firmasının hangi tip santral için ÇED hazırlıyorsa onu ‘çevreci’ ilan ettiği ortaya çıktı.

Ankara’da kurulu DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd. Şti., Akkuyu Nükleer Santralı için hazırladığı ÇED dosyası ile gündemde. DOKAY adına dosya hazırlayan ekip, “Sera gazı-asit yağmuru etkisi sıfır” diyerek nükleer santralı çevreci ilan ederken rüzgâr santrallarının kuşları tehdit ettiğini, güneş enerjisinin çevreyi kirlettiğini belirtti.

Ancak DOKAY’ın müşteri portföyüne bakıldığında ilginç bir nokta göze çarpıyor. Firma, su, rüzgâr, doğalgaz ve kömür santralları da dahil hemen her tür enerji yatırımı için ÇED raporu hazırlıyor. Raporlarda avantajlar-dezavantajlar sıralanıyor, sonuçta hangi tip santral söz konusuysa o ‘çevreci’ ilan ediliyor.

Hep aynı imzalar…
DOKAY’ın ÇED dosyalarının bir özelliği, hep aynı isimlerce hazırlanması… Örneğin Akkuyu raporunu hazırlarken HES’leri güvenilir bulmayan ekip, birkaç personel eksikle Fatsa HES için hazırladığı ÇED raporunda HES’e olur vermiş. Nükleer santral için hazırlanan raporda kuşları tehdit ettiği belirtilen rüzgâr enerjisi, firma sahibi Coşkun Yurteri’nin onayladığı başka bir raporda “İyi ve çevreci” ilan edilmiş.

Hepsi tartışılan projeler…
DOKAY’ın dikkat çeken bir özelliği de kamuoyunda tartışılan projelere ÇED raporları hazırlaması. Akkuyu Nükleer Santralı, Gerze Termik Santralı ve Fatsa HES bir kaçı. Firma sahibi Prof. Dr. Coşkun Yurteri’nin eski şirketi ENVY de Bergama Ovacık Altın Madeni’nın ÇED raporu ile hatırlarda.

Fatsa HES için ÇED başvurusunda HES’in fosil kaynaklı santrallar gibi sera gazı üretmediğini belirten şirket, ESCO Doğalgaz Santralı’nda “Doğalgaz çevreye zarar vermeyen, havayı kirletmeyen bir enerji kaynağı olarak nitelenmekte” dedi. Gerze Termik Santralı’nda “HES’ler güvenilir enerji kaynağı değil” diyen şirket, Kızkayası HES raporunda HES’leri en üstün enerji yatırımı ilan etti. Bahçe Rüzgâr Santralı’nda rüzgâr övüldü. DOKAY’ı raporlarla ilgili aradığımızda karşımıza çıkan görevli e-posta atmamızı söyledi. Ancak e-postaya yanıt gelmedi.

Ver parayı, al raporu…
Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), Türkiye’de AB direktifiyle başladı. ÇED Yönetmeliği hazırlandı. ÇED firması olma koşullarıyla ilgili teblig ve komisyon hazırlandı. İşleyiş ise şöyle: Yatırımı yapacak firma, ÇED raporu hazırlayacak firmayı buluyor. Ücreti karşılığı raporunu hazırlatıyor. Enerji yatırımları için Çevre Mühendisleri Odası’nın belirlediği ücret 30 bin liradan başlıyor. Ancak ‘problemli’ projelerde uydu fotoğrafları ve diğer ölçümlerle bedel 1-2 milyon dolara kadar çıkabiliyor. Ve rapor bakanlığa onaya gönderiliyor.

‘Tamamen bürokratik bir formalite’
Çevre davaları Avukatı Mehmet Horuş’un verdiği bilgiye göre bakanlığın bugüne kadar ‘olur vermediği’ ÇED raporu oranı yüzde 2’nin de altında. Yani yatırımcının parasını ödeyerek hazırlattığı raporların yüzde 98’i bakanlık tarafından onaylandı. Horuş, “Ama verilen ÇED kararları aleyhine açılan davalarda yüzde 90 oranında yürütmeyi durdurma ve iptal kararı çıktı. ÇED Yönetmeliği’ne göre projelerle ilgili yöre yurttaşlarının görüşüne başvurulmak zorunda. Ancak şimdiye kadar yapılan halkın katılımı toplantılarında yöre yurttaşlarının olumsuz görüş verildiği bir projelerin birinden bile vazgeçilmedi. ÇED, şu anda tamamen bürokratik formalitenin tamamlanmasından ibaret. Amaç, projelerin her koşulda gerçekleştirilmesi” diyor.

‘ÇED firmasının çevreyle ilgisi yok!’
Gerze Yaykıl Köyü’nün avukatları olarak bir süredir DOKAY’ın faaliyetlerini izlediklerini söyleyen Ekoloji Kolektifi üyesi avukat Emre Baturay Altınok, DOKAY özelinde, “ÇED firmalarının çevresel etkilerle ilgilenmediklerini, raporunu hazırladıkları projelerin çıkarlarını koruduklarını” söylüyor.

ÇED raporu hazırlayan firmaların ‘yeterlilikleri’nin tartışılması gerektiğini vurgulayan Altınok, yeterlilik ve tescil belgelerinin iptali için girişimlerde bulunacaklarını açıkladı. Tarım Orkam Sen Mersin temsilcisi Yılmaz Kilim ise Bergama’dan Mersin’e tüm probemli problemlerde ya DOKAY ya Coşkun Yurteri isminin geçmesini “dikkat çekici” buluyor.

Kafalar niye karışık?
Parası karşılığı ÇED firmasına hazırlatılan ve bakanlıktan yüzde 98 oranında onaylanan ÇED raporları, mahkemelik oluyor. Halkın itirazının ÇED’e yansımaması ve mahkemeler kafa karıştırıyor.