Lancet 2022 Raporu: İnsan sağlığı, fosil yakıtların insafına kaldı

Lancet Sağlık ve İklim Değişikliği Geri Sayım 2022 Raporu‘na göre insan sağlığı, fosil yakıtların insafına kaldı.

Bu yılki raporda sunulan yeni bulgular, hükümetlerin ve şirketlerin, bugün yaşayan tüm insanların ve gelecek nesillerin sağlığını ve hayatta kalmasını giderek daha fazla tehdit eden stratejiler izlemeye devam ettiğini ortaya koyuyor.

İklim değişikliğinin sağlık üzerindeki etkileri, birlikte var olan diğer krizlerin etkilerini hızla ağırlaştırıyor ve kötüleştiriyor.

Ülkeler ve sağlık sistemleri COVID-19 salgınının, Ukrayna’daki çatışmaların ve küresel enerji ve hayat pahalılığı krizinin sağlık, sosyal ve ekonomik sonuçlarıyla boğuşmaya devam ederken, iklim değişikliği de hız kesmeden artmaya devam ediyor. Rapora göre fosil yakıtlara olan bağımlılık, bu krizlerin sağlık üzerindeki etkilerini artırıyor.

Bu durum gıda güvensizliği, bulaşıcı hastalıkların yayılması, sıcaklığa bağlı hastalıklar, enerji yoksulluğu ve hava kirliliğine maruz kalmaktan kaynaklanan ölüm risklerinin artmasına neden oluyor.

Hükümetler ve şirketler, insanların sağlığına zarar verecek şekilde fosil yakıtlara öncelik vermeye devam ediyor

Bu yılki raporda yer alan veriler, iklim değişikliğinin yakın vadede gıda güvenliğinin düşük mahsul verimi, gıda güvensizliği ve kuraklık gibi her ayağını etkilediğini gösteriyor.

Küresel enerji sisteminin karbon yoğunluğu (küresel sera gazı emisyonlarına tek başına en çok neden olan sektör), ülkelerin insan kaynaklı tehlikeli iklim değişikliğini ve bunun insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini önlemeyi kabul ettiği 1992 seviyelerine göre yüzde 1’den daha az azaldı.

Mevcut değişim hızıyla, enerji sisteminin tamamen karbondan arındırılması 150 yıl sürecek ve Paris Anlaşması’nda belirtildiği üzere küresel ısınmanın 1,5°C’de tutulması gerekliliğinden çok uzak.

Fosil yakıtlar, hükümetler ve şirketler tarafından sağlığa zarar verecek şekilde temiz enerji çözümlerine göre önceliklendirilmeye devam ediyor.

İncelenen ülkelerin büyük çoğunluğu fosil yakıtları sübvanse etmek için hala toplu olarak yüz milyarlarca ABD doları ayırıyor üstelik bu genellikle toplam sağlık bütçelerinde ayrılan miktarla karşılaştırılabilir; hatta daha büyük meblağlara denk gelebiliyor:

Ülkelerin yüzde 80’i sadece 2021 yılında 400 milyar dolar tutarında bir çeşit fosil yakıt sübvansiyonu sağladı. Bu net sübvansiyonlar 31 ülkede ulusal sağlık harcamalarının yüzde 10’unu, 5 ülkede ise yüzde 100’ünü aşıyor.

Petrol ve gaz şirketleri, iklim taahhütleri ne olursa olsun, en büyük 15 petrol ve gaz şirketinin mevcut stratejileri, sera gazı üretimlerinin 1,5°C’lik ısınmayla uyumlu emisyon paylarını 2030 yılında yüzde 37, 2040 yılında ise yüzde 103 oranında aşmasına yol açacak.

Büyük petrol ve gaz şirketlerinin üretim stratejilerinin Paris Anlaşması iklim hedefi olan 1,5°C ile uyumluluğunu gösteren grafik, Lancet.

Raporun yayınlanmasına yanıt olarak BM Genel Sekreteri António Guterres, raporun bulgularına ilişkni şunları söyledi:

“İklim krizi bizi öldürüyor. Sadece gezegenimizin sağlığını değil, zehirli hava kirliliği, azalan gıda güvenliği, daha yüksek bulaşıcı hastalık salgını riskleri, rekor düzeyde aşırı sıcaklar, kuraklık, seller ve daha fazlası yoluyla her yerdeki insanların sağlığını baltalıyor. Fosil yakıt bağımlılığı kontrolden çıktıkça insan sağlığı, geçim kaynakları, hane bütçeleri ve ulusal ekonomiler darbe alıyor. Bilim nettir: yenilenebilir enerji ve iklim direncine yapılacak büyük, sağduyulu yatırımlar her ülkedeki insanlar için daha sağlıklı ve daha güvenli bir yaşam sağlayacaktır” dedi.

University College London‘dan Lancet Countdown İcra Direktörü Dr. Marina Romanello, “Bu yılki raporumuz kritik bir kavşakta olduğumuzu ortaya koyuyor” değerlendirmesini yaptı.

Fotoğraf: Cristina Mittermeier

Raporun yazarları yine de umut olduğunu belirtiyor. Buna göre:

• Birleşen krizlere sağlık merkezli bir yanıt, gelişen bir gelecek sunmak için yenilenmiş bir fırsat sunuyor.
• Temiz enerjiye yatırım yaparak hava kalitesinin iyileştirilmesinin yılda 1,3 milyon hayat kurtaracağı belirtiliyor. Bitki temelli beslenmeye geçişin hızlandırılması, tarım sektörü emisyonlarının yarısından fazlasını azaltacak, aynı zamanda beslenme risk faktörleri ve bulaşıcı olmayan hastalıklardan kaynaklanan ölüm oranlarındaki iyileşmelerden kaynaklanan sağlık yan faydaları da olacak.
• Şehirler ve altyapı söz konusu olduğunda, sağlığı ön planda tutan kentsel tasarım kentsel ısıyı azaltabilir, hava kalitesini iyileştirebilir ve zihinsel ve fiziksel sağlık üzerinde olumlu etkilere sahip olabilir.

Yenilenebilir enerji kaynaklarındaki istihdam fosil yakıt şirketlerindeki istihdamı aşıyor; yenilenebilir enerji istihdamı 2019’dan bu yana yüzde 5 artarken, fosil yakıt sektöründeki istihdam 2019’dan bu yana yüzde 10 azaldı.

Ancak, iklim değişikliğinin yıkıcı ekonomik ve sağlık etkilerini önlemek için bu hızın artırılması gerekiyor.