Smithsonianmag ve Newscientist’te çıkan yazılardan bir derlemeyi, Yeşil Gazete gönüllü çevirmenlerinden Özde Çakmak‘ın çevirisiyle sunuyoruz.
***
Ekvator’dan uzaklaştıkça, yaz ve kış sıcaklıkları arasındaki fark artar. En tezat çevre şartlarını bu kadar düşmanca kılan sadece sıcak ya da soğuk değil, sıcaklıktaki bu “mevsimsellik”tir – bu bölgelerdeki bitki ve hayvanların maruz kalabileceği koşullardaki çeşitlilik. Kışın kalın bir yağ tabakası ve kalın bir palto sizi sıcak tutabilir, fakat aynı izolasyon yazın sıcaklık çok yüksek olduğu takdirde tehlikeli olabilir.
Yeni bir araştırma, küresel çapta iklim değişikliği ile birlikte mevsimler arasındaki sıcaklık farklarının düştüğünü ortaya koydu. NASA’ya göre, uydu kayıtları ve son otuz yıldır yapılan diğer gözlemler mevsim sıcaklıklarındaki bu değişimin daha yüksek enlemlerde bitki örtüsünü şimdiden etkilediğini gösteriyor. Artan sıcaklık ve uzayan büyüme mevsimi Kuzey Kutbu, yarı arktik ve ılıman ekosistemlerin büyük bölümünde geçmişte olduğundan daha fazla bitki yetiştiği anlamına geliyor.
Yani, Kuzey Kutbu yeşeriyor.
NASA bu durumu “Kutbun dört bir yanında sayısı giderek artan uzun fundalık ve ağaç bolluğu sayesinde Kuzey Kutbu’nun yeşilliği görülebilir. Bitişik kutupaltı alanların yeşilliği Kuzey Amerika’da Avrasya’da olduğundan daha belirgin” sözleriyle açıklıyor.
Şimdilik, bitki örtüsünde yalnızca küçük bir değişim oldu. Bir bölgedeki bitkilerin, o bölgenin 5 derece (enlem) güneyindeki bir alanda bundan 30 yıl önce görülen bitkilerin büyüme hızını yakaladığı görüldü.
Fakat bilim insanları bu yüzyılın sonuna dek değişikliklerin 20 derecelik (enlem) bir değişime eşdeğer olacağını düşünüyor. Alaska’nın 58 derece Kuzey’deki başkenti Juneau’nun, 38 derece Kuzey’deki Louisville, Kentucky gibi olduğunu düşünün.
Bu bölgelerdeki bitki örtüsü şimdi 9 milyon metrekare alanı, kabaca ABD büyüklüğünde ve analiz edilen 21 km kare alanın üçte birini kaplıyor. İklim birçok yerde 4 ila 6 enlem derecesi kuzeye kaydı ve şimdi 1982’de 400 ila 700 km güneyde bulunan şeye benziyor. Araştırmaların, yüzyılın sonuna kadar İsveç’in kuzeyindeki ikliminin Fransa’nın kuzeyine daha çok benzemesini, havanın üzüm yetecek kadar ısınacağını öngörüyor.
Fakat, gelecek karanlık görünürken küresel yeşillenme geçici olabilir. Sıcaklık artmaya devam ederse yangın, haşere istilası ve kuraklık riski artabilir. Aslında, bitkilerin istilası şimdiden yavaşlıyor – araştırmacılar, 1982 ile 1992 arasında 1992 ile 2011 arasında olduğundan daha fazla büyüme kaydetti.
Oysa, göz önüne alınması gereken tek şey hava sıcaklıklarındaki artış değil. Gerçekte iklim değişiminin diğer etkileri de giderek yeşillenen Kuzey Kutbu’na zarar verebilir.
Araştırmacılar, kuzeyde bitki yetişmesinin mevcut hızında devam edemeyebileceğine dikkat çekiyor. Sık orman yangınları, haşere istilası ve yaz kuraklıklarının baş göstermesi gibi güçlendirilmiş bir sera etkisinin meydana gelmesi bitkilerin büyümesini yavaşlatabilir.
Eğer yemyeşil bir Kuzey Kutbu kulağınıza iklim değişikliğinin güzel bir sonucu gibi geliyorsa, iklimdeki 20 derecelik değişimin daha güneyde neler yapabileceğini hayal edin.
Yeşil Gazete için çeviren: Özde Çakmak
Yazının özgün hali (ingilizce) için tıklayınız.
(Smithsonianmag, New Scientist, Yeşil Gazete)
