Kimya Mühendisleri Odası’ndan uyarı: İliç’te ağır metal sızıntısı daha büyük risk

TMMOB İstanbul Kimya Mühendisleri Odası (KMO), Erzincan İliç’teki Çöpler altın madeninde meydana gelen facianın ardından yayınladığı basın açıklamasında, İliç ilçesinin içme suyunda bir kirlenme olmayacağı ancak Bahçecik mezrasının içme sularının derhal ve sürekli olarak analiz edilmesi gerektiğinin altı çizildi.

Yığın liçi yöntemiyle çalışan açık altın madeni işletmelerinin genel üretim akışını detaylı bir şekilde açıklayan Kimya Mühendisleri Odası, İliç’te yaşananları da harita üzerinde göstererek anlattı.

Basın açıklamasında, aynı madende 21 Haziran 2022’de yaşanan kaza sonrası KMO heyetlerinin bölgede yaptığı inceleme ve analizlere dayanarak; İliç ilçesinin içme suyunda su kaynağının coğrafi konumu nedeniyle, kazadan dolayı bir kirlenmenin olmayacağının düşünüldüğü bildirilirken, Bağıştaş mevkiindeki su kaynağından beslenen Bahçecik mezrasının içme sularının derhal ve sürekli olarak analiz edilmesinin gerekli olduğu ve bu gerçekleştirilene kadar da içme suyunun başka kaynaktan karşılanması gerektiği ifade edildi.

‣ İliç’te kapasite artışı: Kurum sahiplenmiyor, yönetmelik ne diyor?
‣ Gerçek bedel: Altın madenciliğine dair bilmeniz gerekenler
‣ Enerji Bakanı: İliç’te izinlerle ilgili sorun yok, şirketin zafiyeti

Odanın açıklamasıda yağmurun yağması durumunda, dere yatağındaki liç sızıntılarının Karasu‘ya karışma ihtimaline dikkat çekiliyor. Kapatıldığı belirtilen bariyerlerde biriken sızıntıların sürekli olarak izlenmesi, uygun yöntemlerle alınarak tesisin atık havuzlarına yönlendirilmesi gerektiği vurgulanıyor.

Ağır metaller daha büyük risk

Facianın halk sağlığı ve kimyasal kirlilik açısından taşıdığı  ise şöyle değerlendiriliyor:

“Siyanür bileşikleriyle yıkanmış cevher atığında, kamuoyuna yansıtıldığı gibi sadece siyanürden kaynaklanan bir risk söz konusu değildir. Sodyum siyanür ile yıkama sırasında altın ile birlikte çözünmüş ağır metallerden kaynaklanan daha büyük bir risk mevcuttur.

Bu kirleticilerin toprağa, suya ve havaya karışması sonucu; soluma ve cilt maruziyeti yüksek dozdaysa teorik olarak olumsuz etkilenme potansiyeli vardır.

Bu kirleticilerin derelere, nehirlere ve yer altı su kaynaklarına karıştığı miktar ve süreye bağlı olarak tüm eko sisteminin ciddi tahribatına yol açacak bir risk söz konusudur.

Bütün bu riskler, toprak ve su numunelerinin sağlıklı ve şeffaf bir şekilde analizi ile belirlenebilir.”

Yer altı sularına sızma ihtimalinin açık ve net bilgilerle kamuoyuyla paylaşılması, ilgili diğer odalardan görüş alınması, sızıntıyla mücadelede kullanılacak koruyucu ekipmanların önemi ve uzman ekiplere numune alma konusunda engel çıkarılmaması gerektiği de KMO’nun basın açıklamasında yer alan ifadeler arasında. KMO’nun çalışmalarına izin verilmediği durumlarda ise yapılan analizler ve numune alma yöntemleri hakkında bilgi paylaşımı talep ediliyor.

KMO İstanbul Şubesi’nin acil alınması gereken önlemler olarak sıraladığı maddeler şunlar:

• Vakit geçirilmeden liç kaldırma çalışmaları başlatılmalıdır.
• İlk analiz sonuçlarına göre hazırlanacak eylem planı kamuoyuyla paylaşılmalıdır.
• Hava, su, toprak analizleri kısa periyodlarda tekrarlanmalı ve sonuçlar izlenmelidir.
• TMMOB, TBB, TTB gibi ilgili meslek örgütleri ile çevre ve yaşam hakkı savunucusu yapılanmalar sürecin dışında tutulmamalıdır.
• Büyük endüstriyel kaza risklerinin azaltılması için TMMOB ve ilgili meslek örgütlerinin teknik ve politika belirleyici önerilerinin hayata geçirileceği bir mekanizma oluşturulmalıdır.